Studia z dziejów stosunków Rzeczypospolitej z Państwem Moskiewskim w XVI-XVII wieku

Pod redakcją: Mirosława Nagielskiego, Konrada Bobiatyńskiego, Przemysława Gawrona

Rok wydania: 2013

Liczba stron: 412

Okładka: miękka

Format: 15,5 cm x 21,5 cm

Uwagi - okładka z lekkimi zatarciami

Tom artykułów „Studia z dziejów stosunków Rzeczypospolitej z Państwem Moskiewskim w XVI-XVII wieku” zawiera 20 tekstów autorstwa historyków polskich i zagranicznych. Łączy je problematyka poświęcona zmaganiom państw jagiellońskich (Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego), połączonych w XVI w. w polsko-litewską Rzeczpospolitą, z Państwem Moskiewskim o dominację w Europie Środkowo-Wschodniej. Na przestrzeni XVI i XVII w. rozgrywały się zasadnicze wydarzenia, w wyniku których podejmowanie strategicznych decyzji co do dalszych losów tego obszaru, zarówno w wymiarze politycznym, jak i militarnym, przesunęło się z tradycyjnych centrów Jagiellonów – Krakowa i Wilna, potem Warszawy, na wschód Europy ku Moskwie. Lektura poszczególnych esejów dostarcza nowych interesujących ujęć oraz interpretacji faktów i procesów historycznych. Sporo uwagi autorzy poświęcili też naświetleniu wydarzeń z zakresu historii militarnej, jak chociażby wspaniałemu zwycięstwu hetmana Żółkiewskiego pod Kłuszynem (4 lipca 1610 r.) czy kampanii pod Cudnowem (1660 r.).

(prof. H. Lulewicz)

Przeszłość stosunków polsko-rosyjskich staje się w coraz mniejszym stopniu areną politycznych harców, w coraz większym zaś – naukowych dyskusji sine ira et studio. W nurcie tym należy też sytuować ten tom. Moskwa od końca XV wieku znajdowała się w ofensywie, zdobywając ziemie ruskie Wielkiego Księstwa Litewskiego, któremu jednak pomocy udzieliła Korona. Obrona przed carem stała się więc podstawową przyczyną zacieśnienia w Lublinie w 1569 r. związku między tymi dwoma państwami. Wraz z powiększeniem Korony o ziemie ukrainne i uzyskaniem przez nią wspólnej granicy z Moskwą – konflikt moskiewsko-litewski przekształcił się w wojnę z Rzecząpospolitą.
Rozprawy pomieszczone w tomie obejmują pierwsze dwa wieki konfliktu, ukazując jego odmienne aspekty i oblicza. Autorzy reprezentują różne kraje i ich historiograficzne tradycje: Rosję, Litwę, Ukrainę, Mołdawię, z przewagą jednak Polski.

(prof. A. Zakrzewski)

Spis treści:

Wstęp  /8

Hieronim Grala. Od "Bellum defensivum" do "Bellum externum". Ewolucja poglądów szlachty polsko-litewskiej na wojnę z państwem moskiewskim w drugiej połowie XVI w.  /13

Gediminas Lesmaitis. Schemat przeglądu wojska Wielkiego Księstwa Litewskiego w Radoszkowicach (1567)   /31

Przemysław Gawron. Państwo moskiewskie w świetle pamiętników polsko-litewskich z okresu Smuty (1603-1618)  /69

Andrzej Grzegorz Przepiórka. Bitwa pod Kłuszynem (4 VII 1610) - wątpliwości i hipotezy  /93

Tomasz Bohun. Najemnicy z Wysp Brytyjskich w armii szwedzkiej na początku XVIII wieku  .116

Valentin Constantinov. The political and military realities Northward Danube in 1612  /148

Maciej  Franz. Piotr Konaszewicz-Sahajdaczny z odsieczą pod Moskwą w 1618 roku  /163

Andrzej  Haratym. Obrona Smoleńska 1632-1633 - wybrane problemy  /188

Dariusz Milewski. Siedmiogród i Księstwa Naddunajskie wobec sojuszu kozacko-moskiewskiego w 1654 r.  /200

Piotr Kroll. Działania wojenne na Ukrainie w latach 1658-1659 w świetle najnowszych badań   /229

Andrzej Rachuba. Odzyskanie Brześcia Litewskiego jako ostatni akord "Szczęśliwego roku" 1660  /268

Jerzy Maroń. Kłuszyn i Cudnów a operacyjny wymiar wojny w epoce wczesnonowożytnej  /278

Mirosław Nagielski. Kampania cudnowska 1660 roku  /290

Krzysztof Kossarzecki. Kampania letnio-jesienna 1661 roku nad Dźwiną i Bitwa pod Kuszlikami  /315

Andrzej A. Majewski. Zagon Aleksandra Hilarego Połubińskiego w głąb państwa moskiewskiego w 1664 roku  /345

Tomasz Ciesielski. Kronika Surty i Trubnickich jako źródło do dziejów Mohylewa w okresie wojny polsko-moskiewskiej 1654-1667. Studium historyczno-źródłoznawcze  /355

Konrad Bobiatyński. Militarne uwarunkowania negocjacji polsko-moskiewskich w Andruszowie w latach 1666-1667  /385

Marek Wagner. Poselstwo Konstantyna Tomickiego do Moskwy w 1680 roku. Zarys problematyki  /404

Wykaz skrótów   /412