Słownik wsi śląskich w średniowieczu Tom 2. Powiat wołowski

Autorzy: Dagmara Adamska, Agnieszka Latocha, Dominik Nowakowski, Aleksander Paroń, Marcin Siehankiewicz, Robert Sikorski

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 314

Okładka: twarda

Format: 21,5 cm x 30,0 cm

Słownik jest dziełem interdyscyplinarnym opracowanym pod kierunkiem archeologa Dominika Nowakowskiego z udziałem historyków mediewistów Dagmary Adamskiej, Aleksandra Paronia, Roberta Sikorskiego, geografa Agnieszki Latochy-Wites, kartografa Marcina Siehankiewicza. Powstał w wyniku prac, przeprowadzonych w ramach projektu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, dzięki którym zebrano informacje historyczne, archeologiczne i geograficzne o 123 wsiach z terenu dzisiejszego powiatu wołoskiego, mających potwierdzoną średniowieczną metrykę. Do czasów współczesnych 88 miejscowości funkcjonuje jako samodzielne sołectwa, a jedna dawna wieś (Brzeg Dolny) awansowała do rangi miasta.

Przedstawiony tom zapowiada szerszą inicjatywę badawczą, mającą na celu stopniowe przygotowanie Słownika osad wiejskich całego Śląska. Potrzeba takiego opracowania jest niezwykle pilna; uprzednie podobne w zamiarach próby, zapoczątkowane najpierw w Kierownictwie Badań nad Początkami Państwa Polskiego, następnie w ramach Słownika historyczno-geograficznego ziem polskich w średniowieczu, zakończyły się fiaskiem. Śląsk pozbawiony jest nowoczesnego leksykonu, w przeciwieństwie do wielu ziem Korony, które takie wydawnictwa mają, właśnie w postaci odpowiednich tomów Słownika historyczno-geograficznego, gotowych lub znajdujących się w toku publikacji. Autorzy Słownika wsi śląskich obrali jednakże inna drogę niż tę wytyczoną przez SHG i przygotowali odrębny program edytorski.

W obszernym wstępie przedstawili cel i koncepcję Słownika, którą jest „publikacja uporządkowanego materiału źródłowego dla poszczególnych wsi historycznego Śląska w okresie średniowiecza oraz próba rekonstrukcji kształtu dawnej wsi”. Zdecydowano, aby prace nad Słownikiem były prowadzone nie w układzie alfabetycznym, lecz w ramach mniejszych jednostek podziału terytorialnego. Tę wybraną przez Autorów jednostką jest współczesny obszar powiatu, w tym przypadku powiatu lubińskiego.

[...] Zebrany przez Autorów materiał dokumentacyjny odznacza się obfitością, poświadcza skrupulatną pracę zespołu. Przedstawiony jest w sposób jasny i łatwy do przeszukiwania. Ilustracje graficzne (ryciny prezentujące zabytki, fragmenty map, rekonstrukcje planów poszczególnych wsi) wykonano wyjątkowo starannie i czytelnie.

(Z opinii Komisji Wydawniczej Instytutu Archeologii i Etnologii PAN)

Spis treści: 

Wstęp  /9

Metoda pracy i źródła  /9

Stan badań nad średniowiecznym osadnictwem dzisiejszego powiatu wołowskiego. Charakterystyka fizjograficzna powiatu wołowskiego w perspektywie historycznej  /11

Średniowieczne osadnictwo wiejskie obecnego pow. wołowskiego  /14

Spis literatury (wykorzystanej we Wstępie)  /39

KATALOG WSI  /45

Wykaz skrótów  /47

Baszyn (niem. Beschine)  /55

Białawy (niem. Pakuswitz)  /56

Białawy Małe (niem. Klein Baulwy)  /56

Białawy Wielkie (niem. Gross Baulwy)  /57

Białków (niem. Belkawe, Sternblick)  /57

Boraszyn (niem. Borschen)  /57

Boraszyce Małe (niem. Klein Pantken)  /58

Boraszyce Wielkie (niem. Gross Pantken)  /59

Bożeń (niem. Buschen)  /59

Brzeg Dolny (niem. Brieg)  /60

Brzózka (niem. Dittersbach)  /61

Budków (niem. Bautke)  /61

Bukowice (niem. Pathendori)  /62

Buszkowice Małe (niem. Klein Bauschwitz)  /64

Chwałkowice (niem. Quallritz)  /65

Dąbie (niem. Dahme)  /66

Dębno (niem. Schóneiche)  /66

Dobreil  /67

Domanice (niem. Domnitz)  /68

Domaszków (gm. Dombsen)  /69

Garwół (gm. Garben)  /70

Gliniany (niem. Gleinau)  /70

Głębowice (niem. Glumbowitz)  /72

Godzięcin (niem. Thiergarten)  /72

Grodzanów (niem. Grosen)  /78

Gródek (niem. Grottky)  /79

Gryżyce (niem. Krischutz)  /80

Grzeszyn (niem. Graschine)  /80

Haidau /81

Iwanowice /81

Iwno (niem. Ibsdorf)  /81

Jakubikowice (niem. Jakobsdori)  /82

Jeszkowice /83

Jodłowice (niem. Tannwald)  /83

Karchowice  /85

Kąty (niem. Kanten)  /85

Kleszczowice (niem. Kleschwitz)  /85

Kliszowo  /86

Konary (niem. Kunern)  /86

Konstantin  /88

Kosten  /89

Kozowo (niem. Kaschewen)  /89

Kozy  /89

Kręsko (niem. Kranz)  /90

Krzelów (niem. Krehlau)  /93

Krzydlina Mała (niem. Klein Kreidel)  /96

Krzydlina Wielka (niem. Gross Kreidel)  /99

Krzywy Wołów (niem. Knmmwohlau)  /103

Lipnica (niem. Leipnitz)  /104

Lubiąż (niem. Leubus)  /104

Łazy (niem. Lahse)  /106

Łososiowice (niem. LoBwitz)  /107

Małowice (niem. Kunzendori) /109

Mikorzyce (niem. Kol. Schónbrunn)  /110

Miłcz (niem. Arnsdorf)  /111

Moczydlnica Dworska (niem. Herrnmotschelnitz)  /111

Moczydlnica Klasztorna (niem. Mónchmotschelnitz)  /113

Mojęcice (niem. Mondschtitz)  /115

Morzyna (niem. Mersine)  /118

Naborów (niem. Neudorf)  /119

Naroków (niem. Norigawe)  /120

Neudeck  /121

Nieszkowice (niem. Nisgawe)  /121

Ninkowice (niem. Nimckowitz)  /122

Orzeszków (niem. Pronzendori)  /123

Pawłoszewo (niem. Pavelschówe)  /124

Pełczyn (niem. Polgsen)  /124

Pierusza (niem. Peruschen)  /125

Piotroniowice (niem. Petranowitz)  /126

Piskorzyna (niem. Piskorsine)  /127

Piszkowice  /129

Pogalewo Małe (niem. Klein Pogul)  /129

Pogalewo Wielkie (niem. GroB Pogul)  /132

Polnischdorf  /133

Prawików (niem. Praukau)  /134

Proszkowa (niem. Prosgawe)  /135

Przyborów (niem. Przybor)  /136

Pysząca (niem. Bschanz)  /137

Radecz (niem. Seifersdorf)  /138

Rajczyn (niem. Rayschen)  /140

Rataje (niem. Rathau)  /141

Rogów Wołowski (niem. Fróschroggen)  /142

Rudawa (niem. Seifrodau)  /142

Rudno (niem. Raudchen)  /143

Rusko  /144

Schónfeld  /145

Siodłkowice (niem. Schilkowitz)  /145

Sławowice (niem. Schlanowitz)  /145

Słup (niem. Schlaupp)  /146

Smarków (niem. Schmarker)  /147

Smogorzów Wielki (niem. Gross Schmograu)  /148

Smogorzówek (niem. Klein Schmograu)  /150

Stary Dwór (niem. Althof)  /150

Stary Wołów (niem. Alt Wohlau)  /151

Staszowice (niem. Siegda)  /152

Stęszów (niem. Stanschen)  /153

Stobno (niem. Stuben)  /153

Straszowice (niem. Niegsen)  /155

Straża (niem. Striese)  /156

Strenz  /156

Stryjno (niem. Strien)  /157

Stuchowo  /158

Śleszowice (niem. Schlesswitz)  /158

Świerznica  /159

Tarchalice (niem. Tarxdorf)  /159

Trzcinica Wołowska (niem. Klein Strenz)  /160

Turzany (niem. Exau)  /160

Uskorz Mały (niem. Klein Ausker)  /161

Uskorz Wielki (niem. GroB Ausker)  /163

Wały (niem. Reichwald)  /164

Warzęgowo (niem. Wersingawe)  /167

Warzyń (niem. Wahren)  /168

Węgrzce (niem. Wangern)  /172

Wińsko (niem. Winzig) /173

Wodnica  /173

Wróblino  /174

Wrzeszów (niem. Fróschen)  /174

Wrzosy (niem. Heidevorwerk)  /174

Wyszęcice (niem. wischtitz)  /175

Zagórzyce (niem. Sagritz)  /177

Zakrzewo  /178

Zantirovo /178

Zlawikowo  /178

Żerków (niem. Gross Stirchen)  /178

Żerkówek (niem. Klein Stirchen)  /179

TABLICE  /183

ZUSAMMENFASSUNG  /289

HNDEKS NAZW MIE]SCOWYCH I OSOBOWYCH  /294