Reges et gentes. Studia nad dyskursem legitymizującym władzę nad wspólnotami wyobrażonymi oraz strategiami ich konstruowania...

Autor: Robert Kasperski

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 339

Okładka: miękka

Format: 14,5 cm x 20,5 cm

Robert Kasperski (ur. 1981 r.) - adiunkt w Instytucie Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk. Studiował historię na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Specjalizuje się w historii powszechnej wczesnego średniowiecza, ze szczególnym uwzględnieniem historii oraz tożsamości etnicznych tzw. ludów barbarzyńskich (m.in. Goci, Herulowie, Frankowie) i historii historiografii. W 2011 r. obronił pracę doktorską poświęconą tradycji dynastycznej gockiego rodu Amalów. Jest autorem kilkunastu publikacji, które ukazały się - bądź są w druku - w renomowanych polskich i zagranicznych periodykach naukowych („Kwartalnik Historyczny”, „Acta Poloniae Historica”, „Studia Źródłoznawcze. Commentationes”, „Frühmittelalterliche Studien”, „The Mediaeval Journal”).

Spis treści

Wprowadzenie     /11

Rozdział pierwszy

Etniczność, teoria entogenezy i ludy barbarzyńskie: rozważania krytyczne    /25

Wstęp   /25

Polityczny charakter wczesnośredniowiecznych gentes. Nowe koncepcje czy kontynuacja wcześniejszej tradycji historio-graficznej?    /33

Które stwierdzenie jest aktualne? Która konstatacja jest prawdziwa? Rzymska gens tworem barbarzyńców czy barbarzyńskie gentes tworem Rzymian?     /37

Model Wenskusa. Nowa idea czy kontynuacja wcześniejszej tradycji historiograficznej?    /41

Frankowie     /52

Wandalowie    /56

Longobardowie i Gepidowie    /60

Model instrumentalny kontra prymordialny, czyli problemy etniczności barbarzyńców   /61

Barbarzyńska etniczność, czyli jak uratować coś z dawnych paradygmatów    /71

Podsumowanie    /76

Rozdział drugi

Izydor z Sewilli i konstruowanie gockiego (przeciw)-mitu: legitymizacja władzy i tworzenie etnograficznej tożsamości Gotów    /77

Wstęp    /77

Historia Gothorum Izydora z Sewilli      /82

Historia Gothorum Izydora a plemienna tradycja ustna Gotów 86 Virtus kontra virtus? Czy raczej męscy Goci kontra niemęscy Rzymianie?    /90

Hiszpania   /90

Rzym     /91

Goci     /96

Śmierć dziecka Ataulfa i Placydii jako symbol ostatecznego fiaska współpracy Rzymian i Gotów    /107

Translatio imperii czy imitatio Imperii?    /109

Podsumowanie     /116

Rozdział trzeci

Historia Gothorum i ideologia władzy w wizygockiej Hiszpanii: dobry król Swintila i zły król Gezalek, czyli jaki powinien być, a jaki nie powinien, gocki król  według Izydora z Sewilli     /118

Wstęp     /118

Dobry król – Swintila    /125

Virtus i felicitas     /132

Zły król – Gezalek     /140

Co jest przyczyną tchórzostwa i braku szczęścia w przypadku Gezaleka?    /144

Dlaczego Gezalek stracił honor po drugiej stronie rzeki Durance?    /152

Swintila i Gezalek, czyli personifikacja i antyteza Gota     /158

Podsumowanie    /160

Apendyks: Historia Gothorum jako instrument legitymizacji sukcesji Riccimera     /161

Rozdział czwarty

Symboliczne i rytualne znaczenie długich włosów u Merowingów w kulturze politycznej frankijskiej Galii, czyli o rytualnej legitymizacji i delegitymizacji władzy      /165

Wstęp    /165

Czy merowińska monarchia miała w VI w. pogańskie podstawy ideowe?    /170

Długie włosy jako naśladownictwo starotestamentowych Nazirejczyków lub czy obyczaj ten powstał w VI w.?    /174

Co wiemy o długich włosach u Merowingów?     /177

Ścinanie długich włosów jako ryt hańbiący i strategia delegitymizacyjna      /184

Merowińska ideologia władzy    /186

Ścięcie długich włosów jako strategia de legitymizacyjna   /188

Ostrzyżenie Merowinga, czyli kilka słów o hańbiącym rytuale     /191

Jak wyglądało ścięcie długich włosów? Próba rekonstrukcji hańbiącego rytuału    /197

Czy obcięcie włosów skazywało Merowinga na wieczną hańbę i bycie „nie-osobą”?   /198

Długie włosy noszone przez Merowingów jako symbol niepohamowanej seksualności i bycia poza społeczną kontrolą    /201

Merowingowie, czyli ród stojący poza społeczeństwem  /208

Frankowie jako wspólnota wyobrażona    /214

Podsumowanie    /216

Rozdział piąty

Dlaczego nie można wydalić Gotów poza granice cesarstwa? Rzecz o debacie Jordanesa z Prokopiuszem    /218

Wstęp     /218

Wędrówka Herulów, czyli jak Jordanes stawia przekaz Prokopiusza na głowie     /226

Brittia i Brittania    /231

Pamięć kontra zapomnienie    /234

Ludy Thule u Prokopiusza     /240

Ludy Skandzy u Jordanesa    /241

Topos mieszkańców jaskiń    /242

Topos barbarzyńskiej saevitia    /245

Topos najdzikszych ludów mieszkających na najdalszej Północy    /248

Gocka migracja ze Skandzy nad brzegi Morza Pontyjskiego, czyli cywilizowanie się Gotów    /250

Dwie grupy gockie, czyli De Aedificiis kontra Getica    /259

Goci Mniejsi    /259

Goci z Dory    /263

Goci i Rzymianie - nowa wspólnota w Italii?     /270

Podsumowanie    /277

Apendyks: Gocka tradycja ustna a egzystencja grupy etnicznej   /278

Zakończenie     /282

Wykaz skrótów    /285

Bibliografia     /287

Abstract    /325

Indeks osób     /327