Metody i środki oddziaływania imperiów. Ideologia i praktyka polityczna państwa rosyjskiego/sowiec/rosyj. w l. 1689 - 2022

Redakcja: Andrzej Nowak, współp. Łukasz Dryblak 

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 506

Okładka: twarda   

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Co oznacza "imperium"; co jest wyróżnikiem jego struktury, ideologii i działania w dziejach? Czy jest to panowanie jednego centralnego ośrodka nad podporządkowanymi mu "peryferiami"? Czy raczej podzielona suwerenność w zróżnicowanym środowisku oraz służące jej instytucje? Czy istotą imperium jest przemoc, czy raczej dobro wspólne jego mieszkańców: gwarantowana przezeń stabilność i wymiana? To kwestie, które inspirują tematykę tego tomu. Stanowi on pokłosie konferencji zorganizowanej w Instytucie Historii PAN w Warszawie w czerwcu 2023 roku z udziałem 22 wybitnych znawców historii imperium rosyjskiego w różnych jego postaciach i przejawach - od XVIII do XXI wieku. Badacze m.in. z USA, Czech, Litwy, Niemiec, Polski i Rosji wracają w swoich tekstach do podstawowego pytania o miejsce i znaczenie imperializmu w dziejowym rozwoju imperiów rosyjskich (i sowieckiego). Pozwalam sobie rekomendować nieniejszą publikację uwadze wszystkich zainteresowanych przeszłością i teraźniejszością Rosji, "Północnej Eurazji", "Europy Wschodniej", jak również porównawczą historią imperiów i imperializmów.

- Andrzej Nowak

(opis wydawcy)

Spis treści/Contents:

Andrzej Nowak - Wstęp: ciemniejsza strona imperium / Introduction: The Darker Side of the Im p e rium /9

I. Zrozumieć Rosję / Understanding Russia

Jan Holzer- Passing Narratives? Concept of Imperialism and the Debate on Non-Democratic (but not only) Regimes / Przemijające narracje? Koncepcja imperializmu i debata na temat reżimów niedemokratycznych (i nie tylko)  /37

Darius Staliunas - Najnowsza imperiologia o skutkach polityki narodowościowej Imperium Rosyjskiego / Recent Imperiology on the Effects of the Nationality Policy of the Russian Empire  /50

Marek Kornat - Opinie kierownictwa polskiej dyplomacji o politycznych celach państwa sowieckiego (1921-1932) / Opinions of the Polish Diplomatie Leadership on the Political Objectives of the Soviet State (1921-1932)  /69

II. Polityka rosyjska na dawnych terenach Rzeczypospolitej Obojga Narodów - aspekt porównawczy /Russian Policy in the Former Territories ofthe Polish-Lithuanian Commonwealth: A Comparative Aspect

Urszula Kosińska - Mechanizmy rosyjskiej polityki imperialnej w Polsce od Piotra I do Anny Iwanowny (1697-1740) / Mechanisms of Russian Imperial Policy in Poland from Peter I to Anna Ivanovna (1697-1740)  /97

Andrei Matsuk - Polityka Rosji po organizacji stronnictwa prorosyjskiego w Rzeczypospolitej w latach 1734-1735 / Russian Policy after the Organisation of the Pro-Russian Party in the Polish-Lithuanian Commonwealth between 1734 and 1735 /121

Tomasz Szwaciński - xxx / Wyścig kurierów: punkt zwrotny w kryzysie sojuszu rosyjsko-brytyjskiego w przededniu wojny siedmioletniej / Courier Race: A Turning Point in the Crisis of the Russian-British Alliance on the Eve of the Seven Years’ War /141

Dorota Dukwicz - Prestiż jako ważny czynnik w polityce imperialnej Rosji Katarzyny II na przykładzie tzw. sprawy dysydenckiej w Rzeczypospolitej / Prestige as a Factor of Importance in the Imperial Policy of Catherine ITs Russia on the Example of the So-Called Dissident Aífair in the Polish-Lithuanian Commonwealth /157

Ewa Zielińska - Cena niesuwerenności - Rzeczpospolita wobec przełomu stosunków rosyjsko-austriackich w świetle sprawy barona Karla Juliusa 1779-1781 / The Price of Non-Sovereignty - the Polish-Lithuanian Commonwealth vs the Turning Point in Russian-Austrian Relations in the Light of the Baron Karl Julius Affaire 1779-1781  /169

Theodore R. Weeks - Petersburg on Ukraine: Logic and Folly of Imperial Policy, 1863-1915 / Petersburg o Ukrainie: logika i szaleństwo polityki imperialnej (1863-1915) /179

Stanisław Wiech - Koncepcje masowych przesiedleń w Królestwie Polskim i na Ziemiach Zabranych w latach osiemdziesiątych XIX wieku w kreowaniu „rosyjskiej przestrzeni” i „rosyjskiego świata” / Concepts of Mass Resettlements in the Kingdom of Poland and the Taken Lands in the 1880s as a part of the Construction of ‘Russian Space’ and ‘Russian World’  /190

III. Narzędzia oddziaływania imperium / Tools of th e Empire's Control

Zaur Gasimov - Shared Language, Different Faiths, Hybrid Identity. The Polish Tatar Community in Interwar Poland / Wspólny język, różne wyznania, hybrydowa tożsamość. Społeczność polskich Tatarów w międzywojennej Polsce /215

Bartłomiej Gajos - „Biała idea” na Kremlu. Studium przypadku Gleba Rahra (1922-2006) / ‘The White Idea’ in the Kremlin. A Case Study of Gleb Rahr (1922-2006)  /237

Michał Wojnowski - Inżynierowie świadomości. Moskiewskie Koło Metodologiczne jako rosyjska szkoła manipulacji społeczeństwem / Consciousness Engineers. The Moscow Methodological Circle as a Russian School for the Manipulation of Society  /260

Łukasz Dryblak - Poland and Poles in the Light of the Russian Émigré Propaganda. On the Creation of a Negative Image of Poland during the Second World War / Polska i Polacy w świetle rosyjskiej propagandy emigracyjnej. O kreowaniu negatywnego wizerunku Polski podczas II wojny światowej /291

Paweł Libera - Międzynarodówka Komunistyczna jako narzędzie polityki imperialnej Rosji sowieckiej w latach 1919-1943. Głos w dyskusji / The Communist International as an Instrument of Soviet Russia’s Imperial Policy, 1919-1943. A Contribution to the Discussion /313

IV. Wizje imperium / Visions of Empire

Aleksander Łaniewski - Anarchiści i wojny imperiów. Historia pewnego dylematu (1914/2023) / Anarchists and the Wars of Empires. The Story of a Certain Dilemma (1914/2023)  /349

Marek Wojnar -  Od Rosji do Moskowii. Idee podziału Rosji w ukraińskiej myśli politycznej w latach 1918-1941 / From Russia to Moscovia. Ideas of the Division of Russia in Ukrainian Political Thought between 1918 and 1941 /373

Boris V. Sokolov - Imperial Ideology in Russia and the Soviet Union, 1900-1953 / Ideologia imperialna w Rosji i Związku Radzieckim, 1900-1953 /399

V. Rosja w Azji / Russia in Asia

Hiroaki Kuromiya - Russian/Soviet Imperialism as Seen from across the Pacific / Rosyjski/sowiecki imperializm widziany zza Pacyfiku  /415

Svetlana Mulina - XXX / Praktyki prawne Imperium Rosyjskiego wobec jeńców - konfederatów barskich / Legal Practices of the Russian Empire towards Prisoned Bar Confederates  /429

Jerzy Rohoziński - Głodny Step jako wyzwanie rosyjskiej i sowieckiej „misji cywilizacyjnej”. Narodziny mitologii „pionierskiej” / The Hungry Steppe as a Challenge to the Russian and Soviet ‘Civilisation Mission’. The Birth of a ‘Pioneer’Mythology /444 

Bibliografia / Bibliography  /473