Kruszwica wczesnośredniowieczna

Autorzy: Wojciech Dzieduszycki, Joanna Sawicka

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 640

Okładka: twarda

Format: 21,00 cm x 29,5 cm

Origines Polonorum to wieloletni program wydawniczy, którego celem jest opublikowanie serii monografii, będącą rezultatem zrealizowanego w latach 1999-2004 projektu badawczego Komitetu Badań Naukowych  "Ziemie polskie na przełomie tysiącleci", który koordynował IAE PAN.

Z Kruszwicą wiąże się tradycja historyczna, którą śmiało możemy uznać za jedną z najstarszych w Polsce. Przez stulecia wzbogacała ona i modelowała swe wątki, pozostawiając żywą do dzisiaj. W grodzie nad Gopłem upatruje się miejsce śmierci złego władcy Popiela, o którym donosił w swej kronice Gall Anonim na początku XII stulecia. Dzieje ośrodka kruszwickiego są związane z powstawaniem państwowości polskiej i na stale wpisały się w polską historię dynastyczną, budowę państwa piastowskiego i jego struktur. Zlokalizowane tu miejsca, charakteryzującego się występowaniem dwóch koncepcji władzy reprezentowanej przez plemiennych i mitycznych Popielidów oraz wczesnopaństwowej władzy piastowskiej, wpisało się na trwale w naszą kulturę narodową. Nakreślenie nowej wizji dziejów tego miejsca i ukazanie jego wyjątkowości w procesie tworzenia się państwowości polskiej, jest jednym z głównych celów tej monografii. Najważniejszym jest jednak, przedstawienie zbioru unikatowych źródeł głównie archeologicznych pozyskanych w trakcie trwających od ponad 65 lat badań wykopaliskowych.

(opis wydawcy)

Spis treści:

O autorach

Wprowadzenie (Wojciech Dzieduszycki)

I. Mit i historia

I.1. Kruszwica w Średniowiecznej tradycji kulturowo-historycznej - od "Crusuicz" do pogańskiej metropolii (Jacek Banaszkiewicz)

I.2.Miejsce Kruszwicy w Świadomości narodowej Polaków (Wojciech Dzieduszycki)

I.3. Wspólnoty lokalne i gospodarka Średniowiecznej Kruszwicy w Świetle Źródeł archeologicznych oraz pisanych (Marcin Danielewski)

I.4. Kruszwica w dziejach państwa i Kościoła polskiego doby piastowskiej (Józef Dobosz)

I.5. Środowisko przyrodnicze Kruszwicy, rejonu nadgoplańskiego i jego eksploatacja w Średniowieczu (Michał Kupczyk, Wojciech Dzieduszycki)

II Gród    

II.1.Historia badań wykopaliskowych w Kruszwicy (Jarmila Kaczmarek)

II.2. Wczesnośredniowieczny gród w Kruszwicy. Wprowadzenie (Wojciech Dzieduszycki)

II.3. Wczesnośredniowieczny gród w Kruszwicy. Cz. 1. Stratygrafia (Wojciech Dzieduszycki)

II.4. Wczesnośredniowieczny gród kruszwicki. Cz. 11. Chronologia (Wojciech Dzieduszycki)

II.5. Wczesnośredniowieczny gród kruszwicki. Cz. 111. Zabudowa (Wojciech Dzieduszycki)

II.6. Wczesnośredniowieczne warsztaty ceramiki budowlanej i ich wytwory. (Jarmila Kaczmarek)

II.7. Wytwórczość kowalska we wczesnośredniowiecznej Kruszwicy (Tomasz Sawicki)

II.8. Studia nad obróbką drewna we wczesnośredniowiecznej Kruszwicy. Narzędzia i techniki produkcji (Piotr Pawlak)

II.9. Wczesnośredniowieczne pracownie skórnicze (Piotr Pawlak)

II.10. Masowe i importowane tkaniny z wykopalisk w Kruszwicy (Jerzy Maik, Maria Cybulska)

II.11. Tkaniny na sztyleciku z Kruszwicy (Andrzej Sikorski)

II.12. Warsztaty szklarskie. Nowe interpretacje (Joanna Sawicka)

II.13. Wyroby z kamieni jubilerskich i bursztynu (Ewa Lisowska, Piotr Gunia, Joanna Sawicka)

II.14. Przedmioty z kości i poroża - wybrane Ślady gospodarowania wolnym czasem (Agnieszka Stempin)

II.15. Uwagi na temat zabytków pochodzenia ruskiego z Kruszwicy (Marcin Wołoszyn, Irena Brunarska, Marek Michalik)

II.16. Ołowiana pieczęć księcia wołyńskiego Andrzeja Włodzimierzowicza (1119-1135) z Kruszwicy (Aleksandr Musin)

III. Analiza materiałów bioarcheologicznych

III.1. Gospodarka zwierzętami Średniowiecznego ośrodka kruszwickiego (Daniel Makowiecki, Marzena Makowiecka)

III.2. Relikty wczesnośredniowiecznego grodu i zamku kazimierzowskiego w Kruszwicy w Świetle danych archeobotanicznych (Joanna Rennwanz)

Zakończenie

Bibliografia

Indeks osób

Indeks nazw geograficznych i etnicznych

Spis rycin i tabel

Zawartość płyty DVD

Aneksy

1. Wyniki badań składu chemicznego wczesnośredniowiecznej ceramiki importowanej z Kruszwicy (Michał Auch, Maciej Trzeciecki)

2. Archeologia eksperymentalna - rekonstrukcja procesu formowania i wypału ceramicznych płytek posadzkowych (Jarmila Kaczmarek)

Kilka uwag o wczesnośredniowiecznej wadze składanej z Kruszwicy (Paweł Gan)

Kruszwica. Analiza zapraw i fragmentu tynku z freskiem (Danuta Michalska)

Ozdoby z muszli (Aldona Kurzawska, Anna Głód)

6. Analiza materiału entomologicznego ze stanowisk 2i4 w Kruszwicy, warstwy wczesnośredniowieczne (Marek Bąkowski)

Ilustracje i tabele

1.3. Wspólnoty lokalne i gospodarka średniowiecznej Kruszwicy w Świetle źródeł archeologicznych oraz pisanych.

Marcin Danielewski. Ilustracje 1.3.1-4.

1.4. Kruszwica w dziejach państwa i Kościoła polskiego doby piastowskiej. Józef Dobosz. Ilustracje I.4.1-8

II.1. Historia badań wykopaliskowych w Kruszwicy. Jarmila Kaczmarek. Tabele II.1.1-4

II.2. Wczesnośredniowieczny gród kruszwicki. Wprowadzenie. Wojciech Dzieduszycki. Tabela II.2.1

II.3. Wczesnośredniowieczny gród kruszwicki. Cz. 1. Stratygrafia. Wojciech Dzieduszycki. Tabele II.3.1-5

II.4. Wczesnośredniowieczny gród kruszwicki.Część11.Chronologia.Wojciech Dzieduszycki.TabeleII.4.1-14.

II.5. Wczesnośredniowieczny gród kruszwicki.Cz.111.Zabudowa.Wojciech Dzieduszycki.IlustracjeII.5.1-25, tabele 11.5.1-4

II.7. Wytwórczość kowalska we wczesnośredniowiecznej Kruszwicy. Tomasz Sawicki. Tabele II.7.1-2

II.8. Studia nad obróbką drewna we wczesnośredniowiecznej Kruszwicy. Narzędzia i techniki produkcji. Piotr Pawlak. Ilustracje II.8.1-7

II.9. Wczesnośredniowieczne pracownie skórnicze w Kruszwicy. Piotr Pawlak. Ilustracje II.9.1-10

II.14. Przedmioty z kości i poroża - wybrane Ślady gospodarowania wolnym czasem. Agnieszka Stempin. Ilustracje II.14.1-9, tabela II.14.3

Katalogi

1.   Wczesnośredniowieczne warsztaty ceramiki budowlanej i ich wytwory.(Jarmila Kaczmarek). Katalog ceramiki budowlanej z kościoła św. Wita

2.   Wytwórczość kowalska we wczesnośredniowiecznej Kruszwicy (Tomasz Sawicki). Kruszwica stan. 2 i 4, katalog wyrobów z żelaza

Studia nad obróbką drewna we wczesnośredniowiecznej Kruszwicy. Narzędzia i techniki produkcji (Piotr Pawlak). Kruszwica stan.2 i 4, katalog wyrobów z drewna.

3.   Wczesnośredniowieczne pracownie skórnicze (Piotr Pawlak). Kruszwica stan. 2 i 4, katalog wyrobów ze skóry

Masowe i importowane tkaniny z wykopalisk w Kruszwicy (Jerzy Maik, Maria Cybulska ) Kruszwica stan. 2 i 4, katalog tkanin, nici i sznurków.

6. Warsztaty szklarskie. Nowe interpretacje (Joanna Sawicka). Kruszwica stan. 2,4,17, katalog wyrobów ze szkła.

7. Wyroby z kamieni jubilerskich i bursztynu (Ewa Lisowska, Piotr Gunia, Joanna Sawicka). Kruszwica stan.2 i 4, katalog wyrobów i surowca z kamieni półszlachetnych i bursztynu.

Przedmioty z kości i poroża - Wybrane ślady gospodarowania wolnym czasem (Agnieszka Stempin). Kruszwica stan. 2 i 4, katalog wybranych zabytków z rogu i kości (kamienie do gier, hetki, instrumenty muzyczne, łyżwy i płozy)

Kruszwica. Piastowski gród nad Gopłem.

Wizualizacja 4K pięciu faz rozwojowych wczesnośredniowiecznego kompleksu grodowego w Kruszwicy (projekt Wojciech i Bożena Dzieduszyccy, realizacja Maciej Małachowicz i Rafał Karnicki)