Krowie królestwa. Zwierzęta w historii Doliny Środkowego Nilu. Studium archeozoologiczne

Autorka: Marta Osypińska

Rok wydania: 2018

Ilość stron: 429

Oprawa: miękka

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

+ płyta CD "Tabele"

Książka prezentuje fenomen unikalnej relacji człowiek-zwierzę na terenie współczesnego Sudanu, od czasów starożytnych po nowożytność. Jest to pierwsza praca poruszająca ten temat  w tak szerokim zakresie. W oparciu o dane archeologiczne formułowane są nowatorskie hipotezy z zakresu gospodarki, zoologii, demografii i historii kultury Sudanu. Bazując na wynikach badań archeologicznych szczątków zwierzęcych oraz źródłach pisanych, ikonografii, genetyce i zoologii, autorka prezentuje specyfikę roli jaką odgrywały zwierzęta dla społeczności Afryki sub-saharyjskiej, na południe od I katarakty Nilu. Był to obszar funkcjonowania starożytnych cywilizacji afrykańskich: Kerma i Kusz oraz średniowiecznych królestw: Nobadii, Makurii i Alwa.

W oparciu o wieloletnie doświadczenie, badania i obserwacje udokumentowane dziesiątkami zdjęć z Sudanu, autorka z perspektywy archeozoologa charakteryzuje unikalną historię regionu znajdującego się na styku i oddziaływania kulturowego Egiptu, Bliskiego Wschodu i Czarnej Afryki. To dzieje człowieka i zwierząt nie tylko na tle zachodzących przez stulecia procesów gospodarczych, ale również wyjątkowo trwałej symboliki i kulturowej roli jaką odgrywały przez tysiąclecia niektóre gatunki hodowlane, zwłaszcza bydło.

Spis treści:

I. Wstęp  /7

I.1. Inspiracje  /7

I.2. Cele  /8

I.3. Zakres: topografia  /13

I.4. Zakres: chronologia  /15

II. Tło historyczne  /19

II.1. Kusz: VIII w.p.n.e. - III w.p.n.e. /19

II.2. Pomiędzy Meroe i Makurią: IV-VI w. n.e.  /29

II.3. Trzy Królestwa: Nobadia, Makuria, Alwa, VI-XIV w.  /35

II.4. Królestwo Dongoli i Czarny Sułtanat Fundź: XV-XIX w.  /46

III. Stan badań archeozoologicznych w Sudanie  /51

III.1. Paleolit (umownie do końca plejstocenu, czyli do 9 tysiąclecia)  /52

III.2. Mezolit (9-6 tysiąclecie)  /53

III.3. Neolit (6-4 tysiąclecie)  /56

III.4. Kerma (3000-1500 p.n.e.)  /61

III.5. Kusz, VIII w.p.n.e. - III w.p.n.e.  /65

III.6. Post-meroe IV-VI w.  /73

III.7. Średniowieczna Nubia: Makuria i Alwa (VI-XIV w.)  /73

IV. Materiał  /77

V. Stan zachowania szczątków zwierzęcych w Sudanie  /81

VI. Metody  /91

VI.1. Zastosowanie metody skal punktowych w badaniach nad afrykańskimi zwierzętami hodowlanymi  /95

VI.2. Patologie i surowiec kościany  /106

VII. Zwierzęta w Kusz, XIII w.p.n.e. - III w.n.e.  /107

VII.1. Osada H25, XIII w.p.n.e.  /107

VII.2. Osada Selib stan. 2., I-II w. n.e.  /119

VII.3. Świątynia w Sonyat (Tergis) I-II w. n.e.  /128

VII.4. Świątynia B 560 w Jebel Barkal, I-II w. ne.  /129

VII.5. Zwierzęta w Kusz i Meroe - konkluzje  /136

VIII. Zwierzęta i grobowce: okres post-meroicki IV-VI w. n.e.  /147

VIII.1. Ez-Zuma, V w.n.e.  /149

VIII.2. Tanqasi, V w.   /152

VIII.3. Saffi, IV-V w.  /153

VIII.4. Es-Sadda, IV-V w. /155

VIII.5. Zwierzęta w okresie post-meroickim - konkluzje  /161

IX. Zwierzęta w Makurii, VI-XIV w.  /167

IX.1. Stara Dongola  /167

IX.2. Banganarti  /201

IX.3. Selib, stan. 1 - osada i kościół, XII - XIII w.  /228

IX.4. Zwierzęta we wczesnośredniowiecznej Nubii. Makuria i Alwa  /235

IX.5. Zwierzęta w średniowieczu: Makuria XII-XIV w.  /244

X. Zwierzęta w czasach nowożytnych: Królestwo Dongoli i Fundż  (XV-XVII w.)  /253

X.1. Dongola, XV-XVII w.  /253

XI. Dzika fauna, łowiectwo w Nubii  /271

XI.1. Owady (Insecta) /272

XI.2. Małże (Bivalvia)  /276

XI.3. Ryby (Pisces)  /277

XI.4. Gady (Reptilia)  /279

XI.5. Ptaki (Aves)  /283

XI.6. Dzikie ssaki (Mammalia)  /284

XII. Zwierzęta hodowlane w Nubii  /299

XII.1. Oby twoje krowy miały się dobrze!  /299

XII.2. Owce i kozy w Nubii  /328

XII.3. Świnia w Nubii /340

XII.4. Koń w Nubii  /347

XII.5. Osły w Nubii: stan wiedzy o hodowli, historii i współczesny obraz populacji  /359

XII.6. Dromader w Nubii: historia, genetyka, współczesny obraz populacji  /362

XII.7. Zwierzęta do towarzystwa  /370

XIII. Wszystkie stworzenia duże i małe... Ostatnie 3 tysiące lat historii zwierząt w Środkowej Dolinie Nilu  /377

Literatura  /383

Indeks  /419