Bodzia Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego

Redakcja: Andrzej Buko

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 640

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 21,0 cm x 30,0 cm

Monografia jednego z najbardziej fascynujących odkryć okresu powojennego na ziemiach polskich cmentarzyska początków państwa polskiego, położonego w Bodzi niedaleko Włocławka. Jego osobliwością jest to, że pochowano na nim niewielką, elitarną populację ludzi przybyłych najpewniej z zewnątrz, związanych ze środowiskiem kultur słowiańskiej, nomadzkiej, a także skandynawskiej kręgu zachodniego (szeroko rozumianej strefy bałtyckiej) i warego-ruskiego. Wyróżniające jest tu niemal wszystko; rzędy cmentarza wyznaczone liniami prostokątnych grodzeń, elementy konstrukcji w typie grobów komorowych znanych z północno-zachodniej Europy, ale i komór grobowych z aneksami, charakterystycznych dla środowiska nomadów (Chazarów). To również odmienna od obowiązującej w tym czasie na ziemiach polskich i sporadycznie występująca wówczas w Europie "północna' orientacja zmarłych, czy wreszcie bogactwo ich wyposażenia. Nie ulega wątpliwości, iż to cmentarzysko łączy w eklektyczną całość elementy praktyk funeralnych różnych części Europy.

Spis treści:

Wprowadzenie (A. Buko) /11

Tło archeologiczne i historyczne odkryć w Bodzi

1.1. Szlaki handlowe środkowej i dolnej Wisły w X - XI w. w świetle danych archeologicznych (M. Bogucki)  /17

1.2. Kontekst historyczny znaleziska w Bodzi  (R. Michałowski)  /33

1.3. Odkrycia w Bodzi w kontekście wydarzeń na Rusi przełomu I i II tysiąclecia (K. Kollinger)  /41

Cmentarz: położenie, stratygrafia, formy i zawartość grobów

2.1. Bodzia: lokalizacja stanowiska, przebieg badań, metody badawcze (I. Sobkowiak-Tabaka)  /53

2.2. Wpływ procesów depozycyjnych i podepozycyjnych na stan zachowania pochówków na cmentarzysku szkieletowym w Bodzi (I. Hildebrandt-Radke)  /59

2.3. Katalog grobów i ich wyposażenia (wersja skrócona) (I. Sobkowiak-Tabaka)  /66

2.3. Aneks A - Katalog obiektów (I. Sobkowiak-Tabaka)  /82

2.3. Aneks B - Uwagi na temat szczątków zwierzęcych z terenu cmentarzyska (M. Osypińska)  /87

2.3. Aneks C - Tkaniny z cmentarzyska w Bodzi, stan. 1  (J. Maik)  /91

2.3. Aneks D - Analizy dendrologiczne makroskopowych szczątków roślin  (J. Koszałka)  /95

2.3. Aneks E - Analiza ceramiki pradziejowej i wyrobów krzemiennych z cmentarzyska (I. Sobkowiak-Tabaka)  /99

Elementy wyposażenia grobowego

3.1. Ogólna charakterystyka znalezisk (A. Buko)  /105

3.2. Przybory kupieckie (M. Kara)  /107

3.3. Uzbrojenie  (M. Kara)  /115

3.4. Status i magia. Ozdoby elit z Bodzi  (W. Duczko)  /131

3.5. Paciorki szklane (M. Dekówna, T. Purowski)  /153

3.6. Paciorki z kamieni półszlachetnych (R. Czech-Błońska)  /207

3.7. Zespół unikalnych paciorków z grobu D171 (R. Czech-Błońska, J. Krajczewski)  /215

3.8. Przedmioty żelazne (T. Sawicki)  /229

3.9. Skórzane elementy stroju w pochówkach na wczesnośredniowiecznym cmentarzysku w Bodzi (A.B. Kowalska)  /253

3.10. Naczynia z gliny i drewna (K. Zamelska-Monczak)  /265

3.11. Wyroby z poroża i kamienia (K. Zamelska-Monczak)  /277

3.12. Obol zmarłych (S. Suchodolski)  /285

3. Aneks A - Badania materiałoznawcze wybranych znalezisk z cmentarzyska w Bodzi (Z. Hensel)  /305

3. Aneks B - Analiza chemiczna elementów wagi składanej z grobu nr E864/I w Bodzi  (P. Gan)  /319

3. Aneks C - Wyniki badań radiograficznych i termowizyjnych miecza z grobu nr E864/I w Bodzi  (M. Osiadacz, P. Skrzypczak)  /323

Obrzędowość pogrzebowa 

4.1. Organizacja przestrzeni grzebalnej, rytuał i obrządek pogrzebowy (M. Kara)  /329

4.2. Próba rekonstrukcji skrzyń trumiennych (T. Sawicki)  /381

4.3. Pozostałości drewna z cmentarzyska: aspekt symboliczny (J. Koszałka)  /407

Populacja z cmentarzyska z Bodzi

5. Populacja z cmentarzyska w Bodzi w świetle danych antropologicznych (A. Drozd-Lipińska, T. Kozłowski)  /412

Miejscowi czy obcy?

6.1. Badania izotopowe pochówków z Bodzi (T. Douglas, P. i K. Frei)  /425

6.2. Analiza genetyczna wybranych grobów z cmentarza w Bodzi  (W. Bogdanowicz, T. Grzybowski, M.M. Buś)  /437

Przesłanki chronologiczne

7. Chronologia cmentarza (A. Buko, M. Kara)  /446

7. Aneks A - Wyniki kalibrowanych datowań radiowęglowych prób z cmentarzyska w Bodzi wykonanych w Poznańskim Laboratorium Radiowęglowym metodą 14C AMS (T. Goslar)  /453

7. Aneks B - Wyniki kalibrowanych datowań radiowęglowych prób z cmentarzyska w Bodzi wykonanych metodą konwencjonalną w Laboratorium Datowań  Bezwzględnych w Cianowicach k. Krakowa (M. Krąpiec)  /455

Europejski kontekst cmentarzyska w Bodzi

8.1. Cmentarzysko w Bodzi w kontekście odkryć w północno-zachodniej i wschodniej Europie (M. Muller-Wille)  /459

8.2. Cmentarzysko w Bodzi w kontekście praktyk funeralnych ludności ziem polskich 2 połowy X-XI w. (M. Kara) /481

Nowa jakość obrzędowości pogrzebowej  

9. Cmentarzysko w Bodzi w świetle wyników badań interdyscyplinarnych (A. Buko)  /488

Bibliografia  /511

Spis rycin i tabel  /561

Summary /591

Indeks osób  /621

Indeks geograficzny i etniczny  /633