Złota gałąź Studia z magii i religii

Autor: James George Frazer

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 520

Okładka: twarda

Format: 16,00 cm x 23,5 cm

Uwagi - okładka z nieznacznymi zatarciami

“Złota gałąź” sir Jamesa Georga Frazera uważana jest za jedną z najważniejszych książek antropologii społecznej, a na pewno jest w tej chwili już pozycją klasyczną w tej dziedzinie wiedzy. Przywołując obraz J.M.W. Turnera, zatytułowany „Złota Gałąź” („The Golden Bough”, 1834) Frazer rozpoczyna snuć opowieść o pewnym tajemniczym rytuale, odbywającym się cyklicznie nieopodal jeziorka, zwanego przez starożytnych „Zwierciadłem Diany”. W starożytności ów leśny pejzaż był miejscem dziwnej i powtarzającej się stale tragedii. Na północnym brzegu jeziora, tuż pod przepaścistą skałą, na której osiadła współczesna wioska Nemi, znajdował się święty zagajnik i sanktuarium Diany Nemorensis, czyli Diany Leśnej. Niekiedy zwano je również jeziorem i zagajnikiem Arycji. Lecz miasteczko Arycja (obecna La Riccia) znajdowało się o trzy mile dalej, u stóp Góry Albańskiej, a od jeziora, leżącego na zboczu góry w małym zagłębieniu w kształcie krateru, dzielił je bardzo pochyły stok. W tym świętym zagajniku rosło drzewo, wokół którego można było dostrzec krążącą przez cały dzień i prawdopodobnie do późnej nocy mroczną postać. W ręce dzierżył ów człowiek nagi miecz i bez przerwy rozglądał się wokół, jak gdyby w każdej chwili mógł spodziewać się napaści wroga. Był to kapłan i morderca, wypatrujący tego, który go wcześniej lub później zamorduje i obejmie po nim urząd kapłana. Takie prawo obowiązywało w sanktuarium. Kandydat na kapłana nie miał wyboru. By objąć stanowisko, musiał zgładzić swego poprzednika, a urząd po nim piastował do chwili, gdy sam ginął z ręki następcy silniejszego i bardziej przemyślnego. Ów dziwny rytuał domaga się wyjaśnienia.

Autor „Złotej Gałęzi” wyrusza więc w podróż po kulturach, wierzeniach i mitach różnych ludów - jego zdaniem - niecywilizowanych, szukając tam podobieństw i próbując na ich podstawie rzucić nieco więcej światła na ten niezwykły zwyczaj. Jednym z najważniejszych tematów Frazera jest magia. Jego koncepcja magii choć była wielokrotnie krytykowana, zwłaszcza z powodu przeciwstawiania magii i religii, pozostaje jednak niezmiennie ważnym stanowiskiem antropologicznym. Z Frazera wiele zaczerpnął Bronisław Malinowski (choć jego koncepcje określane jako funkcjonalizm antropologiczny są w wielu punktach odmienne od Frazerowskich) pisząc o autorze “Złotej gałęzi”: Frazer pojawia się przed nami jako przewodnik kierujący naszą podróżą przez pustynie Australii, tropikalne dżungle Amazonki i Orinoko, przez stepy Azji lub wyżyny Afryki. Faktycznie przedstawia on opis zjawisk w ich kontekście, w opisie tym różne aspekty kultury i różne ludzkie sprawy są ze sobą powiązane; przygodne komentarze cechuje intuicja w przedstawianiu ludzkich motywów. Nie byłoby trudne wykazać, że Frazer często zbliża się do psychoanalitycznego ujęcia nieświadomych i podświadomych motywów ludzkiego zachowania. A w innym miejscu, w mowie poświęconej Frazerowi pisał antropologia tak jak ją przedstawia Sir James Frazer, jest wielką nauką...I to trzeba przede wszystkim Frazerowi oddać: bez jego “Złotej gałęzi” nie byłoby współczesnej antropologii społecznej – choćby w tym tylko sensie jest to książka fundamentalna. A dodatkowo napisana w świetnym literackim stylu. Lektura obowiązkowa dla każdego, kto chce coś wiedzieć o mechanizmach kierujących ludzkimi obyczajami, myśleniem, kulturą!

Spis treści:

Rozdział pierwszy. Król Lasu  /5

Rozdział drugi. Królowie-kapłani /13

Rozdział trzeci. Magia sympatyczna  /16

Rozdział czwarty. Magia i religia  /48

Rozdział piąty. Magiczna władza nad pogodą /61

Rozdział szósty. Czarownicy jako królowie /78

Rozdział siódmy. Ludzkie wcielenia bogów /82

Rozdział ósmy. Królowie sił przyrody  /95

Rozdział dziewiąty. Kult drzew /99

Rozdział dziesiąty. Pozostałości kultu drzew we współczesnej Europie  /106

Rozdział jedenasty. Święte małżeństwo  /118

Rozdział dwunasty. Królowie Rzymu i Alby  /125

Rozdział trzynasty. Brzemię królewskiej władzy /131

Rozdział czternasty. Niebezpieczeństwa zagrażające duszy  /141

Rozdział piętnasty. Czynności tabu Rozdział szesnasty Osoby tabu  /155

Rozdział szesnasty. Osoby tabu  /162

Rozdział siedemnasty. Przedmioty tabu  /176

Rozdział osiemnasty. Słowa tabu  /190

Rozdział dziewiętnasty. Co zawdzięczamy człowiekowi dzikiemu?   /200

Rozdział dwudziesty. Zabijanie boskiego króla /203

Rozdział dwudziesty. pierwszy Królowie tymczasowi  /217

Rozdział dwudziesty. drugi Ofiarowanie syna królewskiego  /222

Rozdział dwudziesty trzeci. Zabijanie ducha drzewa  /226

Rozdział dwudziesty czwarty. Mit Adonisa /244

Rozdział dwudziesty piąty. Adonis w Syrii   /248

Rozdział dwudziesty szósty. Adonis na Cyprze  /251

Rozdział dwudziesty siódmy. Rytuał Adonisa Rozdział dwudziesty ósmy Ogródki Adonisa  /258

Rozdział dwudziesty dziewiąty. Mit i rytuał Attisa   /264

Rozdział trzydziesty. Attis jak bóg roślinności /270

Rozdział trzydziesty pierwszy. Ludzkie wcielenie Attisa /276

Rozdział trzydziesty drugi. Wschodnie religie na Zachodzie  /278

Rozdział trzydziesty trzeci. Mit o Ozyrysie /285

Rozdział trzydziesty czwarty. Rytuał Ozyrysa /291

Rozdział trzydziesty piąty. Oblicza Ozyrysa  /300

Rozdział trzydziesty szósty. Izyda /302

Rozdział trzydziesty siódmy. Dionizos   /305

Rozdział trzydziesty ósmy. Demeter i Persefona   /311

Rozdział trzydziesty dziewiąty. Matka Zboża i Panna Zboża w Europie Północnej /316

Rozdział czterdziesty. Podwójne wcielenie zboża jako matki i córki   /321

Rozdział czterdziesty pierwszy. Lityerses   /325

Rozdział czterdziesty drugi. Starożytne bóstwa roślinności jako zwierzęta   /333

 Rozdział czterdziesty trzeci. Spożywanie boga /342

Rozdział czterdziesty czwarty. Zabijanie boskiego zwierzęcia   /350

Rozdział czterdziesty piąty. Przebłagiwanie dzikich zwierząt przez myśliwych  /365

Rozdział czterdziesty szósty. Różne typy sakramentów zwierzęcych  /373

Rozdział czterdziesty siódmy. Przenoszenie zła   /381

Rozdział czterdziesty ósmy. Publiczne wypędzanie złych duchów  /387

Rozdział czterdziesty dziewiąty. Publiczne kozły ofiarne /399

Rozdział pięćdziesiąty. Ludzie jako kozły ofiarne w starożytności klasycznej  /411

Rozdział pięćdziesiąty pierwszy. Zabijanie boga w Meksyku  /419

Rozdział pięćdziesiąty drugi. Między niebem a ziemią  /424

Rozdział pięćdziesiąty trzeci. Baśń o Baldurze  /432

Rozdział pięćdziesiąty czwarty. Święta ognia w Europie  /434

Rozdział pięćdziesiąty piąty. Interpretacja świąt ognia  /453

Rozdział pięćdziesiąty szósty. Palenie istot ludzkich w ogniu  /457

Rozdział pięćdziesiąty siódmy. Baldur i jemioła /463

Rozdział pięćdziesiąty ósmy. Dusza zewnętrzna w baśniach ludowych   /471

Rozdział pięćdziesiąty dziewiąty. Zewnętrzna dusza w obyczajach ludowych  /479

Rozdział sześćdziesiąty. Złota Gałąź  /487

Rozdział sześćdziesiąty pierwszy Pożegnanie Nemi  /496

Indeks osób i nazw geograficznych /501