Ziemiaństwo Mazowsza Płockiego w latach 1918-1939

Autor: Tomasz Piekarski

Rok wydania: 2013

Ilość stron: 394

Oprawa: miękka

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

"...Z powodu braku źródeł trudno szacowań liczbę rodzin z rodowodem szlacheckim na Mazowszu Płockim. Dekret uwłaszczeniowy wydany przez cara 19 lutego (2 marca) 1864 roku zapoczątkował przemianę stanu szlacheckiego w ziemiański również na Mazowszu Płockim. Jak wspominał Ludwik Krzywicki: "Katastrofa dworów wiejskich całkowicie tkwiła w nieprzygotowaniu ich do stawienia czoła skutkom uwłaszczenia. Chociaż  w ostatnich dwóch dziesiątkach lat przed powstaniem tu i ówdzie rolnictwo robiło duże postępy, przecież na ogół pozostawiało wiele do życzenia. Było coś w naturze ziemianina, a właściwie w całym ukształtowaniu stosunków gospodarczych w naszym kraju, co obywatela ziemskiego czyniło postać mało elastyczną. Ziemianin, przynajmniej ten, który nie posiadał więcej niż trzydzieści włók ziemi, nie był próżniakiem. Wstawał o świcie, a w każdym razie bardzo wcześnie, właził codziennie w każdy kąt stajni i obory, miał oko na każdego pracownika, w okresach robót polnych przemierzał pieszo, konno lub na wózku wszystkie miejsca, które potrzebowały oka pańskiego. I panie domu nie siedziały z założonymi rękami".

Przyczyny upadku majątków i trudności w funkcjonowaniu folwarków widział Krzywicki w braku umiejętności dostosowania się do zmieniających się warunków i przyzwyczajeń finansowych szlachty [...]"

(fragment rozdziału I, str 25-26)

Spis treści:

Wstęp  /7

Rozdział I. Losy ziemiaństwa płockiego w latach 1864-1914  /25

Życie ziemian płockich do roku 1914  /25

Kształtowanie się pierwszych organizacji ziemiańskich i działalność polityczna ziemian na Mazowszu Płockim  /35

Aktywność gospodarcza oraz społeczno-kulturalna ziemian płockich na przełomie wieków  /60

Rozdział II. Ziemianie Mazowsza Płockiego w czasie I wojny światowej i w dobie odradzającego się państwa polskiego  /78

Ziemianie i ich majątki wobec działań wojennych  /78

Działalność ziemian płockich w komitetach obywatelskich i radach opiekuńczych  /90

Działalność organizacji ziemiańskich w czasie I wojny światowej  /99

Postawy polityczne ziemian Mazowsza Płockiego w czasie I wojny światowej  /107

W pierwszych latach niepodległości  /112

Ziemianie Mazowsza Płockiego w czasie wojny polsko-rosyjskiej 1920 roku  /124

Rozdział III. Struktura społeczna, narodowościowa, majątkowa i aktywność polityczna ziemian Mazowsza Płockiego w okresie międzywojennym  /138

Obraz Mazowsza Płockiego  /138

Liczebność i struktura społeczno-narodowościowa ziemian, struktura majątków  /143

Działalność polityczna w pierwszych latach II Rzeczypospolitej   /153

Wobec parcelacji  /165

Postawy polityczne ziemian Mazowsza Płockiego po przewrocie majowym  /179

Rozdział IV. Aktywność społeczna ziemian Mazowsza Płockiego w okresie międzywojennym  /194

Działalność w Okręgowych Towarzystwach Rolniczych  /195

- Struktura organizacyjna  /195

- Działalność oświatowa i osiągnięcia Okręgowych Towarzystw Rolniczych  /201

- Zmiany organizacyjne po przewrocie majowym  /210

Działalność Związku Ziemian  /214

Działalność ziemian płockich w organizacjach katolickich  /224

Działalność w samorządzie terytorialnym i innych organizacjach społecznych  /235

Rozdział V. Udział ziemian Mazowsza Płockiego w życiu gospodarczym  /246

Realizacja reformy rolnej na Mazowszu Płockim  /246

Organizacja pracy, gospodarowanie i wytwórczość majątków ziemskich  na Mazowszu Płockim  /264

Sytuacja finansowa i działalność gospodarcza ziemian Mazowsza Płockiego  /278

Udział ziemian Mazowsza Płockiego  w rozwoju przemysłu  /288

Rozdział VI. Życie codzienne i oświatowo-kulturalne ziemian Mazowsza Płockiego  /298

Dwór jako centrum życia ziemiańskiego  /298

Życie codzienne ziemian  /310

Wykształcenie i kulturotwórcza rola ziemian płockich  /322

Relacje i konflikty ziemian z innymi warstwami społecznymi  /327

Zakończenie  /346

Aneks  /353

Wykaz skrótów  /371

Bibliografia  /373

Spis tabel  /392