Ziemia skrywa kości. Zapomniane krajobrazy pamięci - cmentarze protestanckie w Wielkopolsce po 1945 roku

Redakcja: Jerzy Kołacki, Izabela Skórzyńska

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 429

Okładka: miękka

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Seria: Publikacje Instytutu Historii 144

Książka w językach: polskim i niemieckim

Głównymi bezpośrednimi celami konferencji, a obecnie także niniejszej monografii, były w części metodologiczno-historycznej: wypracowanie kanonu terminologicznego i pojęciowego w zakresie problematyki Kościołów protestanckich i ich obiektów sakralnych w Polsce i Wielkopolsce (m.in. wyjaśnienie różnic między językiem polskim i niemieckim); podjęcie próby stworzenia metodologicznego modelu obchodzenia się z protestanckim dziedzictwem kulturowym w Wielkopolsce, w tym przede wszystkim z ewangelickimi miejscami pochówków, z uwzględnieniem perspektywy koncepcji wspomnianej "historii ratowniczej";  określenie historycznej i współczesnej specyfiki wielkopolskiego protestantyzmu, zwłaszcza spowodowanej zmianami terytorialno-politycznymi po II wojnie światowej oraz kilkudziesięcioletnią polityką państwa polskiego wobec Kościołów protestanckich, jako ich kontekstu historiograficznego i współczesnego.

(z Wprowadzenia)

Spis treści:

Przedmowa (W. Malik)  /7

Słowo wstępne (M. Oxfort)  /11

Uwagi wstępne (H. Owczarek)  /15

Wprowadzenie (J. Kołacki, I. Skórzyńska)  /19

WYKŁAD WIODĄCY

Ewa Domańska - Cmentarze jako przedmiot historii ratowniczej (rescure history)  /33

Zagadnienia teoretyczne i metodologiczne

Jerzy Kołacki - "Ziemia skrywa kości". Cmentarze ewangelicko-augsburskie w Wielkopolsce jako (nie)wspólne polsko-niemieckie miejsca pamięci. Modele obchodzenia się z zaginionymi krajobrazami przeszłości - zarys projektu badawczego  /49

Izabela Skórzyńska, Anna Wachowiak - "Cmentarze nieistniejących cmentarzy". Między obowiązkiem oddawania szacunku zmarłym i polityczną dyspozycją ich pamięci  /61

Justyna Budzińska - Między estetyką znikania a kontr-pomnikiem  /81

Joanna Wałkowska - Cmentarze ewangelickie z perspektywy archeologii: problemy i możliwości badawcze  /91

Maksymilian Frąckowiak - Archeologia w służbie pojednania. Prace archeologiczno-ekshumacyjne na niemieckich grobach wojennych w zachodniej Polsce  /105

Zagadnienia historyczne i źródłowe

Olgierd Kiec - Kościoły ewangelickie w Wielkopolsce w XX i XXI wieku  /123

Konrad Białecki - Działania władz wobec cmentarzy ewangelickich w Wielkopolsce w latach 1949-1989  /133

Karolina Filipowska - Cmentarze żydowskie w Wielkopolsce po 1945 roku  /145

Hubert Owczarek - Cmentarze ewangelickie w fotograficznych zbiorach internetowych  /157

Katarzyna Wolniak - Z cmentarza ewangelickiego do polsko-niemieckiego miejsca pamięci. Przykład Złotowa  /167

Część warsztatowa - doświadczenie i praktyka

Dominik Makosch - "Ci tylko godni są lepszej przyszłości, którzy umieją czcić i szanować swych przodków przeszłości"  /179

Katarzyna Wieczorek, Krzysztof Lange - Rewitalizacja cmentarza ewangelickiego w Czempiniu  /185

Przemysław Kowalski - Budowa tożsamości obszaru Puszczy Pyzdrskiej w oparciu o olęderskie dziedzictwo kulturowe  /195

Przemysław Mierzejewski - Cmentarze olęderskie w powiecie nowotomyskim. Dla tych, którzy odeszli przed nami  /205

Jerzy Osypiuk - Nekielscy olędrzy i ich cmentarze  /211

Marceli Tureczek - Cmentarz ewangelicki w Brójcach. Kilka refleksji na temat aktualnych przemian pamięci w perspektywie stosunków polsko-niemieckich  /221

Adam Maliński - Rewitalizacja cmentarzy ewangelickich w powiecie obornickim  /235

Waldemar Wunsz - Cmentarze w parafii ewangelicko-augsburskiej w Koninie  /243

Johannes Staemmler - OKR Johannes Staemmler aus Posen im Lichte seiner Erinnerungen  /247

Helmut Brauer - Die deutsch-polnische Zusammenarbeit im Kreis Obornik  /253

Christfried Boelter - Die Gemeinschaft Evangelischer Posener als Mitglied des Konventes der ehemaligen evangelischen Ostkirchen und die Aktivitaten dieses evangelischen Dachverbandes  /271

Karin Ziegeler - Die Aktivitaten der Gemeinschaft Evangelischer Posener  /275

Klaus Hinz - Die evangelischen Friedhofen in Kreis Kalisch  /285

Renate Sternel-Rutz - Die Zeit fugt zusammen, was zusammen gehort. Vergessene Steine auf einem vergessenen Friedhof  /293

Brigitt Putensen - Ehemalige Friedhofe als Lernort der Geschichte  /297

Forum dyskusyjne i materiały nadesłane

Małgorzata Zawiła - Czym jest cmentarz? O wielowymiarowości cmentarzy uwag kilka  /305

Natalia Ciesielska - Zapomniane cmentarze Wielkopolski - opuszczone, (z)niszczone, (u)ratowane  /319

Karol Górski, Magdalena Blumczyńska - Cmentarz ewangelicki w Pobiedziskach. (Nie)zapomniane miejsce w polsko-niemieckim krajobrazie pamięci  /327

Marta Małkus - Staromiejski cmentarz ewangelicki we Wschowie - miejsce harmonii kultury i natury  /345

Wiesława Małycha, Beata Zabroni - Cmentarz ewangelicko-augsburski w Strzyżewicach (Striesewitz)  /357

Bartosz Kiełbasa - Rola Towarzystwa Przyjaciół Konina w pielęgnowaniu i zachowaniu dawnego dziedzictwa ewangelickiego w Wielkopolsce Wschodniej  /363

Emilia Urbaniak-Kmiecik - Ratowanie XVIII-wiecznego cmentarza niemieckiej rodziny Kelmów w Wierzycach  /371

Bartosz Łączak - Cmentarze ewangelickie w gminie Mosina. Kilka uwag - przyczynek do dalszych badań  /379

Urszula Karolczak - Czy cmentarze ewangelickie zostały zapomniane? (Pamięć o cmentarzach ewangelickich w okolicach Koła)  /387

Michał Wiśniewski - Grupa "Lapidaria - zapomniane cmentarze Pomorza i Kujaw", czyli o społecznym ratowaniu cmentarzy w województwie kujawsko-pomorskim  /397

Streszczenie  /409

Zusammenfassung  /413

Autorzy - biogramy  /417

Spis ilustracji  /424