Zamki, twierdze i garnizony Opola, Śląska i dawnej Rzeczypospolitej

Redakcja: Tomasz Ciesielski

Rok wydania: 2010

Liczba stron: 318

Okładka: miękka

Format: 15,5 cm x 21,5 cm

W niniejszym zbiorze studiów udało się zebrać 21 artykułów, których wspólnym mianownikiem są rozważania na temat zamków, twierdz i garnizonów. Starając się uzyskać jak najszerszy materiał porównawczy, zrezygnowano z wprowadzenia ograniczeń chronologicznych, dlatego też w tomie umieszczono artykuły odwołujące się do tradycji średniowiecza, epoki nowożytnej, XIX w. oraz do pierwszej połowy XX w. Konsekwentnie też nie wprowadzono ograniczeń tematycznych. Stąd w tomie znalazły się artykuły przekrojowe, syntetyczne, jak i analityczne oraz źródłowe. W części z nich omówiono historię (lub tylko fragmenty dziejów) pojedynczych obiektów ufortyfikowanych (zamki i mury miejskie Opola i Koźla, donżon lubelski, kozacka Chortyca, twierdza jasnogórska) i garnizonów (opolski w czasach habsburskich, pruskich, niemieckich i polskich, warszawski, krakowski, siedlecki oraz sanktpetersburski). W innych podjęte zostały próby oceny znaczenia zarówno całego typu budowli obronnych (zamki na Śląsku), jak i systemów twierdz (z terenów Wielkiego Księstwa Litewskiego, fryderycjańskiego Śląska i Księstwa Warszawskiego) oraz garnizonów (Królestwa Polskiego). Autorzy kilu artykułów zajęli się społecznymi kosztami istnienia twierdz i kwaterowania oddziałów wojskowych. Stosownie do przyjętych założeń tom podzielono na trzy części. W pierwszej znajdują się artykuły o zamkach, twierdzach i garnizonach Śląska, ze szczególnym uwzględnieniem Opola. Druga część poświęcona jest terenom, które do ostatniej ćwierci XVIII w. znajdowały się w granicach Rzeczypospolitej Obojga Narodów, choć często chronologicznie wybiegają w czasy, gdy wspólne państwo polsko-litewskie było już przeszłością. Taka formuła pozwala uniknąć zbyt szczegółowego dzielenia tomu na twierdze i garnizony poszczególnych zaborów, Księstwa Warszawskiego czy Królestwa Polskiego. W części zatytułowanej „Varia” znalazły się artykuły poświęcone społecznym kosztom kwaterunków wojsk oraz jeden nie przystający pod względem kryterium geograficznego do części I i II.

Spis treści: 

Wstęp   /9  

I. Śląsk

Artur Boguszewicz
ZAMKI A KONFLIKTY ZBROJNE NA ŚLĄSKU W DRUGIEJ POŁOWIE XV WIEKU  /12

Arleta Ciupińska
ZAMKI OPOLA W ŚREDNIOWIECZU  /39

Tomasz Ciesielski, Robert Słota
ZNACZENIE MILITARNE NADODRZAŃSKICH MIAST ŚLĄSKA W XVI-XVIII WIEKU NA PRZYKŁADZIE OPOLA i KOŹLA   /50

Grzegorz Podruczny
FRYDERYK WIELKI I JEGO TWIERDZE. PRUSKA ARCHITEKTURA OBRONNA W LATACH 1740-1786   /83

Tomasz Przerwa
ŻYCIE W CIENIU FRYDERYCJAŃSKIEJ TWIERDZY: PRZYPADEK SREBRNEJ GÓRY   /97

Michał Jakubik
GARNIZON OPOLSKI W CZASIE II WOJNY ŚWIATOWEJ   /109

Jan Zadworny
PIERWSZY ETAP DZIAŁALNOŚCI OPOLSKIEGO GARNIZONU WOJSKOWEGO W LATACH 1945-1952  /116

II. Obszar dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów

Agnieszka Teterycz-Puzio Anna Rawska-Skotniczny
ŚREDNIOWIECZNE BUDOWLE BASZTOWE W SYSTEMIE OBRONNYM PÓŁNOCNO-WSCHODNICH KRESÓW MAŁOPOLSKI - DONŻON W LUBLINIE  /132

Anna Kryszak
CHORTYCA - PIERWSZA SICZ ZAPOROSKA?   /150

Mirosław Nagielski
ZAŁOGA MIASTA WARSZAWY W DOBIE ROKOSZU JERZEGO SEBASTIANA LUBOMIRSKIEGO W LATACH 1665-1666  /155

Konrad Bobiatyński
PRYWATNE TWIERDZE MAGNACKIE W WIELKIM KSIĘSTWIE LITEWSKIM W CZASIE WOJNY Z MOSKWĄ W LATACH 1654-1667 – WYBRANE PROBLEMY  /173

Adam Perłakowski
ARTYLERIA KORONNA W ŚWIETLE LUSTRACJI CEKHAUZÓW W 1726 R.  /187

Michał Baczkowski
GARNIZON KRAKOWA W LATACH 1796-1815. STRUKTURA, FINANSOWANIE, STOSUNKI Z MIESZKAŃCAMI  /195

Artur Szponder
KOSZTY BUDOWY I UTRZYMANIA TWIERDZ W KSIĘSTWIE WARSZAWSKIM  /209

Dariusz Złotkowski
TWIERDZA JASNOGÓRSKA W OKRESIE NAPOLEOŃSKIM (ASPEKTY MILITARNE, EKONOMICZNE I SPOŁECZNE)   /219

Andrzej Chojnacki
GARNIZON SIEDLECKI W LATACH 1804-1831. JEDNOSTKI – INSTYTUCJE WOJSKOWE - ŻOŁNIERZE  /235

Maciej Trąbski
GARNIZONY KAWALERII ARMII KRÓLESTWA POLSKIEGO W LATACH 1815-1830, NA PRZYKŁADZIE DYWIZJI STRZELCÓW KONNYCH  /249

III. Varia 

Tadeusz Srogosz
UWAGI W SPRAWIE POSTRZEGANIA ZACHOWANIA ŻOŁNIERZY WOBEC LUDNOŚCI CYWILNEJ W RZECZYPOSPOLITEJ W XVII WIEKU   /270

Karol Kościelniak
WYŻYWIENIE WOJSKA KOSZTEM SPOŁECZEŃSTWA. WYBIERANIE STACJI PRZEZ ARMIĘ KORONNĄ W PIERWSZEJ POŁOWIE XVII WIEKU   /279

Andrzej Michalski
Z PISM WOJSKOWYCH KSIĘCIA ADAMA KAZIMIERZA CZARTORYSKIEGO  /288

Aleksander Smoliński
SANKT-PETERSBURG – WOJSKOWA STOLICA ROSJI I GARNIZON ROSYJSKIEJ ARMII I FLOTY   /305

Wykaz skrótów   /316