Zamki konwentualne Państwa Krzyżackiego w Prusach. Część I

Autor: Tomasz Torbus

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 470

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 24,0 cm


Pierwsza w polskim piśmiennictwie książka na temat architektury krzyżackiej późnego średniowiecza. Jej autor skupia się przede wszystkim na klasyfikacji trzydziestu ośmiu zamków-klasztorów - wznoszonych na terenie Prus w latach 1246-1409 - które były nie tylko centrami władzy komturii, ale także siedzibami konwentu. Książka zawiera również szczegółową analizę ponadregionalnych rezydencji zakonu krzyżackiego: Elbląga, Malborka i Królewca.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Przedmowa  /5

Wstęp /9

Cel i metoda pracy  /9

Stan badań  /13

Uwagi o kwestiach spornych dotyczących historycznej i kulturowej roli zakonu krzyżackiego  /28

Historia zakonu krzyżackiego i jego architektury zamkowej  /33

Losy zamków krzyżackich po 1525 roku  /46

Rozdział I. Typologia zamków konwentualnych w państwie zakonnym w Prusach  /49

Założenia nieregularne rozpoczęte przed 1242 rokiem w miejscu wcześniejszych budowli  /52

Toruń  /55

Bałga  /66

Starogród Chełmiński  /69

Dzierzgoń  /72

Wczesne zamki na ziemi chełmińskiej o rzucie dopasowanym do układu terenu (około 1250-1275)  /73

Pokrzywno  /73

Zamek Bierzgłowski  /794

Grudziądz  /84

Pozostałe wczesne założenia  /90

Pierwsze domy konwentualne na planie czworokąta - zamki znad Zalewu Wiślanego (1270-1300)  /93

Elbląg  /95

Pokarmin  /101

Malbork  /106

Lochstedt  /127

Dom konwentualny w Królewcu i wnętrza zamku w Bałdze  /131

Powstanie kasztelu - pierwsze czteroskrzydłowe założenia na ziemi chełmińskiej (1280-1300)  /141

Papowo  /144

Lipieniek  /149

Rogóźno-Zamek, Kowalewo Pomorskie, Unisław i Wieldządz  /150

Golub  /157

„Klasyczne" kasztele (1300-1330)  /167

Gniew  //168

Radzyń Chełmiński  /178

Brodnica  /192

Rozbudowa zamków konwentualnych na Pomorzu Gdańskim, Kujawach i w Kłajpedzie (1325-1350)  /203

Człuchów  /206

Świecie  /212

Kłajpeda  /222

Gdańsk  /224

Tuchola  /232

Mała Nieszawka  /235

Późne domy konwentualne na wschodzie państwa zakonnego (1350-1410)  /238

Ostróda  /243

Porzucone siedziby konwentów  /247

Labiawa  /249

Tapiawa  /255

Wystruć  /259

Szczytno  /262

Nowe komturie z nieukończonymi siedzibami  /264

Barciany  /264

Ryn  /269

Ragneta - ostatni zamek komturski w Prusach  /274

Budowle zakonne po 1410 roku  /284

Rozdział II. Rezydencje dostojników Zakonu  /287

Wczesne rezydencje (Starogród Chełmiński, Chełmno, Bałga)  /290

Elbląg - siedziba mistrza krajowego (1251-1309 bądź 1324) i siedziba wielkiego szpitalnika (1309-1454)  /295

Malbork - siedziba wielkiego mistrza (1309-1457)  /301

Królewiec - rezydencja wielkiego marszałka (1312-1525)  /337

Rozdział III. Podsumowanie i perspektywy badawcze  /347

Ogólna typologia budowli  /347

Geneza typu kasztelowego  /348

Struktura i elementy architektoniczne domów konwentualnych  /350

Układ miasto - przedzamcze - zamek /350

Mury parchamu i Gdaniska /351

Wymiary domów konwentu  /353

Elementy zamku wysokiego /353

Stołpy i wieże główne /353

Wieże narożne i baszty  /355

Szczyty /356

Skrzydło wejściowe i skrzydło kościelne /357

Dziedziniec i krużganki  /358