Z dziejów obozów IG Farben Werk Auschwitz 1941-1945

Autor: Piotr Setkiewicz

Rok wydania: 2006

Liczba stron: 406

Okładka: miękka

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Książka dr Piotra Setkiewicza, historyka Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau to pierwsze tak kompleksowe opracowanie historii fabryki syntetycznego kauczuku i paliw, zbudowanej przez niemiecki koncern w Oświęcimiu w latach II wojny światowej.

W ukazujących się do tej pory publikacjach dzieje fabryki IG Farben (i pobliskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz III-Monowitz) służyły ich autorom głównie do zilustrowania pewnych zagadnień, w różnym stopniu związanych z zasadniczym tematem prowadzonych przez nich badań.

Większość badaczy poświęciła tej problematyce tylko kilka-kilkanaście stron, co powodowało, iż spostrzeżenia ich były albo powierzchowne, lub też dotyczyły zagadnień bardzo szczegółowych. Wiele problemów badawczych nadal nie zostało jednak do końca wyjaśnionych.

Autor niniejszej publikacji stara się natomiast ukazać historię fabryki i obozu w sposób całościowy, rozpoczynając od chwili podjęcia decyzji przez zarząd IG Farben o rozpoczęciu budowy, poprzez negocjacje w sprawie werbunku załogi, wysiedlenia miejscowej ludności polskiej i żydowskiej, relację z postępów prac budowlanych, aż do ewakuacji fabryki w styczniu 1945 r.

Jego zdaniem, podjęte przez IG Farben działania przyniosły w konsekwencji również szereg zapewne nieprzewidzianych, lecz brzemiennych w skutkach rozstrzygnięć: przekształcenia niewielkiego początkowo obozu koncentracyjnego Auschwitz w centrum zagłady europejskich Żydów, rozbudowy fabryki do rozmiarów jednego z największych zakładów produkcyjnych na kontynencie i sprowadzenia tysięcy robotników przymusowych z niemalże wszystkich krajów okupowanych oraz sojuszniczych.

(źródło tekstu i zdjęcia: PMA-B w Oświęcimu www.auschwitz.org)

Spis treści:

Wprowadzenie  /7

Część I. Fabryka

1. Zarys historii koncernu IG Farbenindustrie  /19

2. Geneza podjęcia decyzji o budowie fabryki IG Farben w Oświęcimiu  /34

2.1. Oświęcim. Warunki naturalne, gospodarka, ludność  /34

2.2. Prace nad projektem budowlanym IG Werk Auschwitz  /41

3. Struktura organizacyjna władz fabryki  /61

4. Obozy dla pracowników zatrudnionych  przy budowie IG Werk Auschwitz  /64

5. Amerykańskie ataki bombowe na fabrykę IG Farben w Oświęcimiu  /81

Część II. Robotnicy 

1. Skład narodowościowy, liczebność i efektywność zatrudnienia. Ogólna charakterystyka  /99

2. Więźniowie KL Auschwitz  /108

2.1. Warunki życia więźniów  /108

2.1.1. Komando "Buna" (kwiecień 1941 - lipiec 1942 roku)  /108

2.1.2. Podobóz "Buna" - filia KL Auschwitz w Monowicach (październik 1942 - styczeń 1945 roku)  /114

2.1.3. Porządek dnia  /122

2.1.4. Postawy więźniów funkcyjnych  /131

2.1.5. Szpital  /142

2.2. Praca więźniów  /164

2.2.1. Organizacja pracy  /164

2.2.2. Problem wydajności pracy więźniów  /173

2.2.3. Zyski  /186

2.3. Kary i represje  /194

2.4. Ruch oporu  /204

2.4.1. Obozowy ruch oporu  /204

2.4.2. Samopomoc więźniarska  /217

2.4.3. Przyobozowy ruch oporu  /221

2.4.4. Ucieczki  /229

2.5. Więźniowie wychowawczy w KL Auschwitz-Monowitz  /246

2.5.1. Obóz dla więźniów wychowawczych w Monowicach (Arbeitserziehungslager Birkenau)  /259

2.6. Załoga SS  /268

2.6.1. Struktura organizacyjna załogi wartowniczej obozu w Monowicach  /268

2.6.2. Postawy esesmanów wobec więźniów i robotników cywilnych fabryki IG Farben w Oświęcimiu  /277

3. Robotnicy wolni i przymusowi /286

3.1. Niemcy  /286

3.2. Polacy  /300

3.2.1. Obóz pracy przymusowej dla Polaków (Zwangsarbeitslager fur Polen Nr. 50)  /311

3.3. Robotnicy z krajów Europy Zachodniej  /318

3.4. Robotnicy ze Wschodu  /323

3.5. Jeńcy wojenni  /328

3.5.1. Niezrealizowany projekt zatrudnienia w fabryce w Monowicach radzieckich jeńców wojennych  /328

3.5.2. Brytyjscy jeńcy wojenni  /330

3.5.3. Jeńcy włoscy    /337

Zakończenie  /339

Posłowie  /348

Aneksy  /355

Wykaz ważniejszych terminów i skrótów  /383

Bibliografia  /385

Indeks  /395