Wyszli za Polską. Wynalazcy Wielkiej Emigracji 1832-1870

Autor: Stanisław Januszewski

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 386

Okładka: twarda z obwolutą

Format: 20,0 cm x 28,0 cm

Po raz pierwszy w piśmiennictwie polskim podniesiono problematykę przedmiotu patentów wynalazczych uzyskanych przez Polaków kręgu Wielkiej Emigracji we Francji i Wielkiej Brytanii zwłaszcza, lat 1832 - 1870. Publikacja ta stanowi efekt kwerend prowadzonych przez autora w zbiorach Urzędów Patentowych Francji, Belgii, Niemiec, Austrii, Wielkiej Brytanii, Rosji, USA i Włoch,w archiwach polskich i w czasopiśmiennictwie Europy i Polski. Odsłaniając zawartość dokumentów patentowych wydanych wychodźcom z Polski znaleziono miejsce także dla patentów przenoszonych między Francją, Wielką Brytanią, Belgią, Austrią, USA, Włochami, a także Królestwem  Polskim. Wynalazcy z Królestwa Polskiego pozostawali poza kręgiem Wielkiej Emigracji, wyjątek uczyniliśmy dla kilku ledwie, którzy patentowali we Francji czy w Wielkiej Brytanii, a mogli być inspirowani „duchem wynalazczości” ogarniającym polską emigrację.

Prezentując problematykę wynalazczości wychodźców z Polski czasu Wielkiej Emigracji, rozproszonych w Europie, głównie we Francji, Wielkiej Brytanii i Belgii wskazujemy, że Polacy zgłosili we Francji lat 1832 - 1870 413 propozycji technicznych, z dodatkami 575, na które uzyskali ochronę praw własności przemysłowej.

Liczba to imponująca, zważywszy, że terminem Wielkiej Emigracji ogarniamy ledwie ok. 7000 żołnierzy Powstania Listopadowego, do których dołączyli później uczestnicy Wiosny Ludów, Powstania Wielkopolskiego i wydarzeń rozgrywających się na terenie Galicji. Skala tej wynalazczości sięga potencjału średniej wielkości europejskiego kraju, niemal trzykrotnie przewyższa liczbę przywilejów wynalazczych wydanych w latach 1832 – 1863 w Królestwie Polskim, a gdyby nie brać pod uwagę „importów”’, to pięciokrotnie. Fenomen ten wyjaśnić można jedynie zmianami świadomości i orientacji Polaków na emigracji, patriotyczny obowiązek gotowości do walki o wolność Polski coraz szerzej łączących z zadaniem przygotowania kadr zdolnych do transformacji struktury gospodarczej wolnej Polski, z kraju o dominującej gospodarce rolniczej i hodowlanej w kraj przemysłowy, kroczący drogą rewolucji industrialnej. Ten patriotyczny imperatyw znakomicie łączył się z pragnieniem życiowej stabilizacji na wychodźstwie, podejmowaniem studiów i pracy zawodowej, co też sprzyjało duchowi wynalazczości.

Wskazujemy przy tym na strukturę tej wynalazczości odpowiadającą strukturze i potrzebom krajów rozwijających się przemysłowo, nie zaś tak jak w Królestwie Polskim właściwej gospodarce agrarnej.

Wynalazczość Wielkiej Emigracji odsłania ścieżkę kultury i dziedzictwo Polski dotąd nieznane, obraz Wielkiej Emigracji postrzeganej zwykle w kategoriach moralno-politycznych dopełnia polską aktywnością na polu przemysłu i techniki, aktywnością, która sprawiła, że Polacy po czasie recepcji dokonań rewolucji przemysłowej stali się jej rozsadnikami na obszarach Turcji, Skandynawii, Italii, Hiszpanii i Portugalii, Bałkanów a także obu Ameryk. Ta też rola polskiej emigracji czyni ją wyjątkową w dziejach emigracji innych krajów, polskich techników wprowadza też na karty dziejów przemysłu i techniki wielu krajów świata.

(od Wydawcy)

Spis treści:

Wstęp /9

1. Rozwój prawa i instytucji ochrony patentowej  /21

2. Polska myśl wynalazcza doby Wielkiej Emigracji  /36

3.1. Rolnictwo i przemysł rolno-spożywczy  /41

3.2. Hydraulika  /67

3.3. Kolej żelazna  /74

3.4. Włókiennictwo  /87

3.5. Kotły parowe, silniki i różne maszyny  /97

3.6. Żegluga i nawigacja  /148

3.7. Inżynieria cywilna  /171

3.8. Górnictwo i metalurgia  /177

3.9. Materiały gospodarstwa domowego  /187

3.10. Pojazdy  /200

3.11. Mechanika precyzyjna  /232

3.12. Ceramika  /262

3.13. Chemia przemysłowa  /263

3.14. Ogrzewanie i oświetlenie  /280

3.15. Sztuki przemysłowe  /313

3.16. Artykuły biurowe, edukacja, reklama  /330

3.17. Garbarstwo  /334

3.18 Artykuły paryskie  /335

4. Zakończenie  /339

5. Wynalazcy i wynalazki Wielkiej Emigracji 1832-1870  /345

6. Źródła i bibliografia  /372

7. Indeks nazwisk  /376