Wy, którzy Rzeczą Pospolitą władacie. Sejm Polski w starodrukach z kolekcji Emeryka Hutten-Czapskiego

Autorka: Agnieszka Perzanowska

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 122

Okładka: miękka

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Uwagi - okładka i brzegi stron lekko przykurzone

Sejm Polski z kolekcji Emeryka Hutten-Czapskiego. 

Prezentacja ponad 80 wyjątkowych starodruków z liczącej około  sześciu tysięcy woluminów biblioteki założyciela muzeum. W ramach cyklu wystaw starodruków pokazywane są bezcenne unikaty, które ze względów konserwatorskich prezentowane są publiczności niezwykle rzadko, a wiele z nich – po raz pierwszy.

Najcenniejsze obiekty z wpisanego do Narodowego Zasobu Bibliotecznego zbioru starodruków Muzeum Narodowego w Krakowie eksponowane są w Pałacyku Czapskich, w pomieszczeniu XIX-wiecznej prywatnej biblioteki – jednej z nielicznych bibliotek zachowanych z całym wyposażeniem.

Prezentacja druków sejmowych i dotyczących polskiej demokracji szlacheckiej z XVI–XVIII wieku oraz map ukazujących ziemie Rzeczypospolitej. Od ponad 500 lat drukuje się w Polsce teksty uchwał sejmowych, zwanych dawniej konstytucjami. Są to publikacje prawa obowiązującego w całym kraju, od 1569 roku połączonego w jeden organizm państwowy z Wielkim Księstwem Litewskim.

W pierwszej księdze zawierającej teksty konstytucji sejmowych, czyli w tzw. Statutach kanclerza Jana Łaskiego z 1506 roku, zamieszczono też graficzne przedstawienie dwuizbowego sejmu polskiego, zgromadzonego przy zasiadającym na tronie królu Aleksandrze Jagiellończyku. Kolejne obrazy sejmu powtarzały ten schemat, lokując scenę we wnętrzach zamkowych. Postaci króla z drzeworytów dołączonych do Statutow Jana Herburta (1570), Sarmatii Aleksandra Gwagnina (1578) czy Statutu Litewskiego (1588) rozróżniamy głównie dzięki ich ubiorowi i… brodom.

Od 2. połowy XVI wieku druki konstytucji sejmowych oznaczane były oficjalnym godłem państwowym: 4-dzielną tarczą z przemiennie ułożonymi herbami: Orzeł Polski i Pogoń Litwy z piątą, środkową tarczką z rodowym herbem króla. Królowie z dynastii Wazów – Zygmunt III, Władysław IV i Jan Kazimierz – w tle rodowego herbu: Snopek umieszczali jeszcze herb dziedzicznej dla nich Szwecji. Później pojawiły się w środkowej tarczy herby rodów polskich: Wiśniowieckich, Sobieskich, Poniatowskich.

Sejm jako przedstawicielstwo stanu szlacheckiego w Polsce miał szerokie uprawnienia: wybierał króla, przyjmował jego przysięgę na prawa i obyczaje Rzeczypospolitej, stawiał mu osobiste warunki w Pacta conventa, ustanawiał prawa ogólnopaństwowe, decydował o dopuszczeniu wybranych osób do stanu szlacheckiego, określał wysokość i potrzebę podatków w nadzwyczajnych sytuacjach. Sejm Czteroletni, zwany Wielkim (1788–1792), zdecydował też o reformie ustroju państwa, rezygnując z części uprawnień szlachty na rzecz silniejszej władzy centralnej.

(opis wydawcy)

Spis treści:

"Wy, którzy Rzeczą Pospolitą władacie". Sejm Polski w starodrukach z kolekcji Emeryka Hutten-Czapskiego   /7

Biblioteka starodruków   /9

Gabinet kartograficzny   /77

Wykaz skrótów   /116

Wykaz skrótów bibliograficznych   /117

Indeks osób i nazw geograficznych    /118