Wolni i uwłaszczeni. Chłopi a przemiany społeczne, gospodarcze i polityczne w Europie Wschodniej w XIX i na początku XX wieku

Redakcja: Dorota Michaluk 

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 460

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

Publikacja wydana wspólnie z Archiwum Głównym Akt Dawnych.

W przedindustrialnej Europie chłopi byli nie tylko najliczniejszą warstwą społeczną, ale tworzyli także gospodarczy fundament państwa. We współczesnych badaniach historycznych tej grupie poświęca się ostatnio jednak mniej uwagi. Decyduje o tym zapewne kilka przyczyn, m.in. nadmierne w przeszłości prezentowanie problematyki chłopskiej z punktu widzenia walki klas, brak źródeł pisanych wytwarzanych przez ludność chłopską, co czyni, że ów "wielki niemowa" opisywany jest poprzez przekazy pośrednie przedstawicieli wyższych warstw społecznych. Tematyka ta jednak wydaje się szczególnie ważna, jeśli chcemy zrozumieć przemiany społeczne, które dokonały się na ziemiach Rzeczypospolitej, prowadząc ostatecznie do emancypacji warstwy chłopskiej

(fragment Wstępu)

Spis treści:

Dorota Michaluk - Wstęp  /9

Krzysztof Mikulski - Folwark pańszczyźniany i gospodarstwo chłopskie w Polsce w XVI wieku - rola popytu eksportowego w rozwoju gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej  /11

Piotr Guzowski, Radosław Poniat - Propozycja indeksu mierzącego zróżnicowanie systemu folwarczno-pańszczyźnianego  /25

Jarosław Zawadzki - Czy na litewskiej wsi nowożytnej (do połowy XVII wieku) istniało zjawisko względnego przeludnienia?  /43

Michał Sierba - Powinności kmieci ciągłych we wsiach podlaskich - przykład starostwa tykocińskiego  /63

Andrzej Buczyło - Chłopi we wsiach królewskich guberni łomaskiej w świetle inwentarza z 1789 roku  /85

Witalij Michałowski - Bojarzy-szlachta jako chłopi i ich poddani w świetle inwentarza starostwa barskiego na początku XVII wieku  /105

Aliaksandr Dounar - Położenie społeczne bojarów putnych i pancernych województwa połockiego w Wielkim Księstwie Litewskim w świetle źródeł z połowy XVIII wieku  /119

Wiesław Nowosad - Chłopi w dobrach biskupów chełmińskich w XVIII wieku w świetle inwentarzy  /135

Neringa Dambrauskaite - Życie chłopów w posiadłościach szlacheckich na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI i w pierwszej połowie XVII wieku  /177

Janusz Łosowski - Chłopi a małe miasta na przykładzie województwa lubelskiego od II połowy XVI do XVIII wieku. Wybrane problemy  /197

Lidia Korczak - Kmiecie przed sądem ziemskim i grodzkim w średniowieczu  /227

Gitana Zujiene -  Wykluczenie ze społeczności chłopskiej w Wielkim Księstwie Litewskim w świetle ustaw dworskich, ksiąg sądowych i praktyki życia codziennego wsi w XVI-XVIII wieku  /237

Anastazja Skiepjan - Religijność chłopów na ziemiach białoruskich Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI-XVII wieku w świetle źródeł pisanych  /253

Jolita Sarceviviene - Kilka zagadnień o (nie) religijności chłopów litewskich na podstawie piśmiennictwa XVIII wieku  /273

Tomasz Wiślicz - Rebelie chłopskie na ziemiach polskich od statutu toruńskiego do rabacji galicyjskiej: podstawowe zagadnienia badawcze i interpretacyjne  /289

Krzysztof Ślusarek - Zmiany granic państwowych na przełomie XVIII i XIX wieku a społeczno-prawne położenie chłopów (na przykładzie województw krakowskiego i sandomierskiego)  /303

Cezary Kukło - Wielkość i struktura chłopskiego gospodarstwa domowego w zachodniej części guberni grodzieńskiej w 1843 roku  /317

Norbert D. Tomaszewski - "W chłopy obrócone pospólstwo". Sytuacja poddanych Stefana hr. Ciecierskiego w latach 1850-1855 /341

Siarhiej Tokć - Czy pańszczyzna była przyczyną chłopskiej biedy? (na przykładzie Grodzieńszczyzny w pierwszej połowie XIX wieku)  /357

Hanrihs Soms - Badania historyka Bolesława Breżgi na temat procesów agrarnych w Łatgalii (do 1861 roku)  /377

Norbert Kasparek - Kwestia chłopska w myśli politycznej Wielkiej Emigracji 1831-1848. Wybrane problemy  /385

Noty o autorach /399