Wokół bachtinowskiej teorii śmiechu. Perspektywa antropologiczna

Autorka: Alicja Soćko-Mucha

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 148

Okładka: miękka

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Seria: Biblioteka Etnografii Polskiej nr 61

„Monografia Alicji Soćko-Muchy jest teoretycznym studium poświęconym omówieniu i charakterystyce bachtinowskiej koncepcji śmiechu, zrekonstruowanej na podstawie obszernej bazy źródłowej i opartej o metodologiczną interpretację etnologiczną. Koncepcja Bachtina lokuje się na styku kilku dziedzin humanistyki, w tym semiologii, antropologii, literaturoznawstwa, komunikacji, sytuując się w centrum współczesnej humanistyki jako znacząca i wpływowa dla wielu naśladowców i kontynuatorów jego metody badawczej.
Autorka podchodzi do analizy koncepcji Bachtina z perspektywy antropologa, koncentrując się na dociekaniach nad naturą i funkcją śmiechu, poświęcając najwięcej uwagi bachtinowskiej wizji kultury, szczególnie kultury ludowej, interpretacji karnawału jako elementu obrzędu przejścia oraz problemowi śmiechu rytualnego”.

(Z recenzji prof. dr. hab. T. Palecznego)

Spis treści:

Podziękowania  /7

Wprowadzenie  /9

I. Bachtinowska teoria śmiechu. Geneza i konteksty  /15

Problemy genezy  /15

Przedbachtionowskie teorie śmiechu  /18

• Koncepcje starożytne: Demokryt - Platon - Arystoteles  /19
• Dyskusja średniowieczna  /19
• Teorie nowożytne  /23
• Teoria Bergsona  /24
• Teoria Freuda  /26
• Teoria Plessnera /29
• Bachtin wobec poprzedników  /31

Od dialogu do karnawałowej polifonii  /33

"Dialogiczna tkanka świadomości"  /34

Archaika słowa  /38

Powieść polifoniczna  /39

• Teoria śmiechu Bachtina wobec jego teorii dialogu i polifonii  /41

Freudyzm  /43

• Wpływ psychoanalizy na Bachtinowską wizję kultury  /45

II. Śmiech w ujęciu Bachtina  /47

O pewnych problemach metodologicznych /47

Wobec lęku i powagi  /49

Wątpliwości interpretacyjne  /53

Polemika Awierincewa  /55

Karnawałowe odczucie świata   /59

Śmiech rytualny?  /62

Logika odwrotności  /67

Groteskowy obraz ciała  /69

"Uczta, jakiej świat nie widział"  /71

"Nie ma u Rabelais`go słów neutralnych"  /73

Śmiech zredukowany  /74

Śmiech jako niezbędny warunek poznania naukowego  /75

Karnawalizacja  /77

Problem kultury ludowej w rozważaniach Bachtina  /80

• Istota kultury ludowej  /84
• Badanie kultury ludowej: między referencją a mityzacją  /86
• "Ludność tkwiąca w każdym z nas"  /88

Uwagi końcowe /90

III. Zastosowania bachtinowskiej teorii śmiechu w pracach antropologicznych  /93

Sformułowanie pytań badawczych  /93

Opinie o recepcji dzieła Bachtina w literaturoznawstwie  /95

Wokół pojęcia karnawalizacji  /99

• Karnawalizacja kultury współczesnej  /102
• Karnawalizacja w kulturze współczesnej  /111

Formy karnawałowe w polskiej kulturze ludowej  /120

Antropologia historyczna oraz historia kulturowa  /123

Podsumowanie  /129

Zakończenie  /133

Bibliografia  /137

Summary  /147