Wojskowość morska okresu pary i żelaza (1860-1905)

Autor: Piotr Olender

Rok wydania: 2019

Ilość stron: 335 stron, zdjęcia, rysunki i ilustracje

Oprawa: twarda

Format: 21,0 cm x 30,0 cm

Historię wojen i wojskowości morskiej podzielić można na kilka dość wyraźnie wyodrębnionych okresów, z których jednym jest okres „pary i żelaza”. Rozpoczyna się on wraz z wprowadzeniem do służby pierwszego pancernika – francuskiego Gloire w roku 1860 – a kończy wraz z zakończeniem budowy pancernika monokalibrowego nowej generacji o nazwie Dreadnought w roku 1906. Niniejsza książka ma na celu zaznajomienie czytelnika z tym być może nieco zapomnianym, ale jakże ciekawym okresem. Wychodząc od opisu schyłkowych flot żaglowych, Autor kolejno przedstawia uwarunkowania, które przyczyniły się do rewolucyjnych zmian tak w budownictwie okrętowym, jak i morskiej sztuce wojennej; prezentuje również rozwój poszczególnych klas okrętów i środków walki na morzu, ich wpływ na ewolucję morskiej sztuki wojennej; przybliża też przyczyny kolejnej rewolucji morskiej, kończącej epokę „pary i żelaza”, choć przecież z niej wyrosłej.

Dodatkowo książka zawiera krótki rys polityki morskiej najważniejszych państw okresu 1860-1905. Całość wzbogacona została licznymi tabelami i ilustracjami. Załączniki przedstawiają zestawienie podanej w brzmieniu oryginalnym klasyfikacji (bardzo różnorodnej) okrętów najważniejszych marynarek oraz wykaz systemów pieniężnych wspomnianych już wcześniej najważniejszych państw.

Spis treści:

Wstęp  /7

Rozdział I. Wojskowość morska ostatnich dekad epoki "żagla"  /9

1.1. Okręty żaglowe po roku 1815 - główne kierunki rozwoju  /9

1.2. Klasyfikacja żaglowych okrętów wojennych  /15

1.3. Uzbrojenie żaglowych okrętów wojennych  /20

1.4. Taktyka morska w pierwszej połowie XIX wieku  /30

Rozdział II. Geneza przemian zapoczątkowujących nowy okres w historii wojskowości morskiej  /33

2.1. Geneza zmian  /33

2.2. Upowszechnienie napędu parowego  /34

2.3. Wpływ pojawienia się napędu parowego na klasyfikację okrętów  /44

2.4. Wykorzystania żelaza i stali jako materiału konstrukcyjnego okrętów  /50

Rozdział III. Rozwój napędu parowego  /57

3.1. Maszyny parowe  /57

3.2. Inne rodzaje napędów /65

3.3. Kotły  67

3.4. Paliwo  /70

3.5. Uwarunkowania związane z konstrukcją okrętów o napędzie mechanicznym  /71

Rozdział IV. Środki walki w okresie "pary i  żelaza"  /73

4.1. Ładunki miotające i materiały wybuchowe wykorzystywane w morskich środkach walki  /73

4.2. Artyleria morska  /75

4.3. Amunicja artyleryjska  /92

4.4. Taran  /95

4.5. Broń minowa  /99

4.6. Broń torpedowa  /110

4.7. Pancerz  /120

Rozdział V. Rozwój poszczególnych klas okrętów w pierwszym ćwierćwieczu okresu "pary i żelaza"  /125

5.1. Okręty pancerne (pancerniki)  /125

5.2. Nieopancerzone jednostki artyleryjskie  /142

5.3. Jednostki minowe i torpedowe  /154

5.4. Okręty specjalnego przeznaczenia, transportowce i jednostki pomocnicze /163

Rozdział VI. Rozwój poszczególnych klas okrętów w drugim ćwierćwieczu okresu "pary i żelaza"  /167

6.1. Pancerniki  /167

6.1.1. Pancerniki (okręty liniowe)  /167

6.1.2. Pancerniki obrony wybrzeża  /179

6.1.3. Monitory  /183

6.2. Krążowniki  /186

6.2.1. Krążowniki pancerne /186

6.2.2. Krążowniki  /196

6.2.3. Małe krążowniki  /207

6.3. Kanonierki (małe okręty artyleryjskie)   /213

6.4. Okręty torpedowe  /219

6.4.1. Kanonierki torpedowe  /219

6.4.2. Torpedowce  /221

6.4.3. Niszczyciele (kontrtorpedowce)  /227

6.5. Okręty podwodne  /233

6.6. Okręty minowe  /240

6.7. Statki w służbie marynarki  /245

Rozdział VII. Ewolucja morskiej sztuki wojennej w latach 1860-1905  /253

7.1. Strategia morska  /253

7.1.1. Klasyczna szkoła morska  /253

7.1.2. Młoda szkoła  /255

7.2. Morska sztuka operacyjna  /257

7.3. Rozwój taktyki morskiej  /258

7.3.1. Okres dominacji tarana - powrót szyku czołowego  /259

7.3.2. Szkoła "jednego nokautującego uderzenia"  /263

7.3.3. Szkoła nawały ogniowej - powrót szyku liniowego  /263

7.3.4. Taktyka użycia broni torpedowej /269

Rozdział VIII. Zarys polityki morskiej państw dysponujących najsilniejszymi flotami w okresie od 1860 do 1905 roku  /273

8.1. Wielka Brytania  /273

8.2. Francja  /277

8.3. Rosja  /280

8.4. Niemcy  /284

8.5. Stany Zjednoczone  /287

8.6. Japonia  /290

8.7. Włochy  /293

8.8. Austro-Węgry (Austria)  /296

8.9. Turcja  /299

8.10. Hiszpania  /301

8.11. Chiny  /303

Rozdział IX.  Idea monokalibrowego pancernika nowej generacji i koniec okresu "pary i żelaza"  /309

9.1. Dystanse walki i celność prowadzenia ognia na przełomie XIX i XX wieku  /309

9.2. Narodziny idei pancernika monokalibrowego  /312

Załącznik nr 1. Klasyfikacja okrętów w epoce "pary i żelaza" (1860-1905)  /319

Załącznik nr 2. Systemy walutowe państw dysponujących najsilniejszymi flotami w latach 1860-1905  /326

Wybrana bibliografia  /333