Wojska Ochrony Pogranicza w systemie ochrony i obrony granicy morskiej Polski w latach 1965-1991

Autor: Ireneusz Bieniecki

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 480

Okładka: miękka

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Uwagi - brzegi stron nieznacznie przykurzone

"Problematyka ochrony polskiej granicy morskiej w latach 1945-1991 nie doczekała się dotychczas całościowego opracowania w postaci monografii, co było spowodowane ograniczeniem dostępu do materiałów badaczom tej dziedziny. Również autor niniejszego opracowania spotkał się z selektywnym i uznaniowym traktowaniem dostępu do niektórych archiwaliów. Celem niniejszej pracy jest analiza i krytyczna ocena zakresu oddziaływania MON i MSW na funkcjonowanie jednostek ochraniających granicę morską, a także ustalenie ich roli w tworzeniu struktur organizacyjnych WOP i kształtowaniu systemu ochrony i obrony tej granicy państwa. Zamiarem autora było też ukazanie działalności jednostek WOP na tle ówczesnej sytuacji społeczno-politycznej w Polsce".

(ze wstępu)

Spis treści:

Wstęp   /5

Rozdział I

Wybrzeże w polityce obronnej Polski drugiej połowy XX wieku  /17

1. Czynniki geograficzne i ich wpływ na obronność Polski  /17

2. Ogólna charakterystyka Bałtyku i polskiego Wybrzeża   /32

3. Charakterystyka wojskowo-geograficzna  /34

4. Znaczenie operacyjne Wybrzeża   /35

5. Rodzaje zagrożeń Wybrzeża PRL   /37

5.1. Zagrożenia zewnętrzne   /37

5.2. Zagrożenia wewnętrzne Wybrzeża i stan zagrożenia granicy morskiej  /45

5.2.1. Czynnik demograficzny   /49

5.2.2. Stopień urbanizacji i uprzemysłowienia terenu  /55

5.2.3. Charakter terenu i ugrupowanie wojsk operacyjnych na Wybrzeżu   /56

6. Przestępczość graniczna na Wybrzeżu do 1991 r.  /57

Rozdział II

System ochrony granicy morskiej i Polskiej strefy rybołówstwa morskiego w latach 1965-1991   /61

1. Organizacja ochrony granicy morskiej   /61

1.1. Organizacja ochrony granicy w czasie pokoju   /61

1.2. Organizacja ochrony i obrony granicy w okresie zagrożenia wewnętrznego i wojny   /78

2. Gotowość bojowa, sprawy mobilizacyjne i kontrole jednostek  /82

3. Służba graniczna na terenie portów morskich  /92

4. Działalność operacyjno-rozpoznawcza Zwiadu Wojsk Ochrony Pogranicza   /104

5. Obwody nadmorskich Brygad Wojsk Ochrony Pogranicza  /118

6. Obserwacja i radiolokacyjny dozór Wojsk Ochrony Pogranicza   /122

7. Jednostki pływające w ochronie granicy morskiej   /134

7.1. Formy i metody pełnienia służby granicznej i bojowej przez jednostki pływające   /134

7.1.1. Służba graniczna  /134

7.1.2. Służba bojowa   /136

7.1.3. Wojskowe Ratownictwo Morskie  /138

7.2. Jednostki pływające Wojsk Ochrony Pogranicza   /141

7.2.1. Charakterystyka jednostek pływających WOP   /141

7.2.2. Wykorzystanie jednostek pływających WOP w służbie granicznej   /143

7.3. Jednostki pływające Morskiej Brygady Okrętów Pogranicza i innych instytucji w ochronie granicy morskiej   /145

7.3.1. Charakterystyka jednostek pływających MBOP   /145

7.3.2. Wykorzystanie jednostek pływających Morskiej Brygady Okrętów Pogranicza i Polskiego Ratownictwa Morskiego w służbie granicznej i ochronie Polskiej Strefy Rybołówstwa Morskiego  /161

8. Samodzielna Eskadra Lotnictwa Rozpoznawczego Wojsk Ochrony Pogranicza   /173

Rozdział III

Wychowanie i szkolenie personelu jednostek ochraniających granicę morską   /187

1. Wychowanie, szkolenie ideowo-polityczne i partyjne, działalność organizacji młodzieżowych oraz działalność społeczna personelu jednostek   /187

1.1. Działalność wychowawcza, stan moralno-polityczny, dyscyplina i stosunki międzyludzkie   /187

1.2. Szkolenie ideowo-polityczne i partyjne w nadmorskich Brygadach WOP i Morskiej Brygadzie Okrętów Pogranicza   /190

1.3. Przodownictwo i współzawodnictwo w służbie i szkoleniu   /195

1.4. Działalność społeczna i polityczna żołnierzy i marynarzy   /197

1.5. Praca kulturalno-oświatowa i sportowa   /200

1.6. Organizacje młodzieżowe   /207

1.7. Działalność Organizacji Rodzin Wojskowych   /208

2. Szkolenie wojskowe i specjalistyczne personelu   /210

2.1. Szkolenie w nadmorskich BWOP  /210

2.2. Szkolenie w Morskiej Brygadzie Okrętów Pogranicza  /213

2.3. Szkolenie i praktyki morskie   /216

2.3.1. Szkolenie morskie na potrzeby nadmorskich Brygad Wojsk Ochrony Pogranicza   /216

2.3.2. Szkolenie i praktyki morskie w MBOP  /218

2.4. Organizacja ćwiczeń i szkoleń rezerwistów   /221

3. Szkolenie podoficerów i specjalistów zasadniczej służby wojskowej w Szkołach Podoficerskich oraz Ośrodkach Szkolenia Podoficerów i Młodszych Specjalistów Wojsk Ochrony Pogranicza   /225

3.1. Szkoła Specjalistów Morskich Wojsk Ochrony Pogranicza w Gdańsku   /226

3.2. Szkoły Podoficerskie oraz Ośrodki Szkolenia Podoficerów i Młodszych Specjalistów Wojsk Ochrony Pogranicza w Szczecinie, Koszalinie i Kłodzku   /230

4. Szkolenie żołnierzy zasadniczej służby wojskowej w nadmorskich Brygadach WOP i ich pododdziałach  /239

4.1. Szkolenie kursowe podoficerów zasadniczej służby wojskowej   /239

4.2. Szkolenie żołnierzy zasadniczej służby wojskowej w nadmorskich brygadach WOP   /240

4.2.1. Szkolenie żołnierzy zasadniczej służby wojskowej w kompaniach (strażnicach) portowych i batalionach portowych WOP  /243

4.2.2. Szkolenie żołnierzy zasadniczej służby wojskowej w strażnicach nadmorskich (technicznych)   /247

4.2.3. Szkolenie żołnierzy w pododdziałach odwodowych  /248

4.2.4. Szkolenie żołnierzy w pododdziałach specjalistycznych  /249

4.2.5. Szkolenie rezerw   /250

4.2.6. Szkolenie dla innych wojsk i instytucji   /251

5. Udział nadmorskich Brygad Wojsk Ochrony Pogranicza i Morskiej Brygady Okrętów Pogranicza w ćwiczeniach i działaniach specjalnych   /254

5.1. Charakterystyka wybranych ćwiczeń szczebla centralnego i działań specjalnych   /254

5.2. Udział żołnierzy i marynarzy w wydarzeniach grudniowych 1970 r.   /262

5.2.1. Działania w Trójmieście   /262

5.2.2. Działania w Szczecinie   /270

5.3. Działania jednostek w realizacji zadań stanu wojennego w 1981 r.   /275

5.3.1. Nadmorskie Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza   /275

5.3.2. Morska Brygada Okrętów Pogranicza   /290

Rozdział IV

Współpraca nadmorskich brygad wojsk ochrony pogranicza z innymi służbami MSW i MON z ludnością pogranicza   /301

1. Organizacja współpracy w czasie pokoju   /301

1.1. Współpraca z instytucjami resortu spraw wewnętrznych   /302

1.2. Współpraca z instytucjami MON   /315

1.2.1. Współpraca z organami WSW i Zarządem II Sztabu Generalnego WP  /316

1.2.2. Współpraca z Marynarką Wojenną   .319

1.2.3 Współpraca z Wojskami Obrony Powietrznej Kraju   /323

1.2.4. Współpraca z ludnością cywilną i instytucjami cywilnymi na pograniczu   /330

2. Organizacja współpracy w okresie zagrożenia wewnętrznego i wojny   /341

Rozdział V

Współpraca Wojsk Ochrony Pogranicza Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej z Wojskami Ochrony Granic Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i Niemieckiej Republiki Demokratycznej w rejonie południowego Bałtyku   /345

1. Umowy graniczne i aparat pełnomocników granicznych   /345

2. Współpraca z Wojskami Pogranicza Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich  /348

3. Współpraca z Wojskami Pogranicza Niemieckiej Republiki Demokratycznej   /353

4. Spór w Zatoce Pomorskiej   /358

Zakończenie  /369

Summary   /377

Bibliografia  /381

Wykaz skrótów   /393

Indeks nazwisk   /403

Indeks nazw geograficznych   /405

Załączniki   /411

Fotografie   /463