Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831

Autor: Wacław Tokarz

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 656

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

 

Wydawnictwo Miles wznawia przełomową pracę płk. prof. Wacława Tokarza, historyka wojskowości powstań narodowych, na temat Powstania Listopadowego i wojny polsko-rosyjskiej z lat 1830-1831. Autor w publikacji podjął polemikę z ówczesnym stanem wiedzy na temat tamtych wydarzeń, przede wszystkim sformułowanym przez rosyjskich historyków. Książka stanowi syntezę wiedzy na temat Powstania Listopadowego.

W publikacji w jednym tomie zostały zamieszczone dwa tomy wydania z 1930 roku.

 

Spis treści:

 

Przedmowa  /13

I. Królestwo Polskie.  Jego siły i środki do walki  /29

1. Obszar i ludność /29

2. Rolnictwo. Włościanie  /30

3. Miasta  /34

4. Przemysł  /35

5. Handel. Bilans handlowy. Bank Polski  /37

6. Administracja  /37

7. Budżet  /38

8. Szkolnictwo. Kultura materialna Królestwa  /38

9. Wojsko   /39

10. Stosunek Królestwa Polskiego do Rosji  /52

11. Prowincje zabrane  /54

12. Wielkopolska  /55

13. Galicja. Wolne Miasto Kraków  /56

II. Rosja w 1830 roku. Jej siły i środki  /58

1. Obszar. Zaludnienie  /58

2. Położenie włościan  /58

3. Rolnictwo. Przemysł. Handel. Bilans  /59

4. Zarząd centralny. Administracja  /60

5. Finanse  /62

6. Wojsko. Ordre de bataille. Stany etatowe i rzeczywiste  /63

7. Dowództwo rosyjskie  /66

8. Rosyjska administracja wojskowa  /67

9. Generalicja. Korpus oficerski. Podoficerowie. Ogólne zasady karności i wyszkolenia. Nastrój wojska  /68

10. Bronie  /70

11. Mobilizacja części armii rosyjskiej przeciw Francji w roku 1830. Dyslokacja armii rosyjskiej u schyłku roku 1830  /72

III. Wybuch powstania. Dyktatura  /75

1. Siły i położenie obu stron. Zamiar związkowych  /75

2. Noc listopadowa  /78

3. Rada Administracyjna i układy z Konstantym  /81

4. Dyktatura  /84

5. Wypuszczenie Konstantego z Królestwa  /85

6. Misja Lubeckiego i Jezierskiego do Petersburga  /88

7.Upadek dyktatury  /90

8. Manifest detronizacyjny  /90

IV. Mobilizacja sił i środków królestwa  /92

1. Rząd  /92

2. Sejm  /97

3. Administracja  /98

4. Stosunek ludności do walki  /100

5. Udział Wielkopolski i Galicji  /104

6. Finanse  /105

7. Zabiegi dyplomatyczne  /106

8. Wojsko powstania  /109

 

A.OKRES INICJATYWY ROSYJSKIEJ  /138

I. PIERWSZE ROZKAZY MIKOŁAJA I. KONCENTRACJA ROSYJSKA. PLAN OPERACYJNY. PRZYGOTOWANIA MATERIALNE DO WOJNY. WKROCZENIE ARMII ROSYJSKIEJ DO KRÓLESTWA  /138

1. Pierwsze rozkazy Mikołaja. Ocena położenia ogólnego  /138

II. OSŁONA POLSKA. WYWIAD. PLANY OPERACYJNE  /151

1. Osłona  /151

2. Wywiad  /153

3. Plany operacyjne  /154

III. PIERWSZE MARSZE ARMII DYBICZA. ZMIANA PLANU I MARSZ FLANKOWY DYBICZA NAD LIWIEC. PIERWSZE POSUNIĘCIA DOWÓDZTWA POLSKIEGO. POWRÓT ARMII POLSKIEJ NAD LIWIEC. ROZPOZNANIA. STOCZEK. MARSZ DYBICZA KU WARSZAWIE. DOBRE I KAŁUSZYN. PLAN ZASADZKOWY PRĄDZYŃSKIEGO I ODWRÓT NA STANOWISKO POD WAWREM  /159

1. Pierwsze marsze armii Dybicza  /159

2. Marsz flankowy nad Liwiec  /161

3. Pierwsze posunięcia dowództwa polskiego  /164

4. Przerzucenie głównych sił polskich na lewy brzeg Bugu. Ugrupowanie w dniu 16 lutego. Rozpoznania  /168

5. Bitwa pod Stoczkiem  /170

6. Marsz Dybicza ku Pradze. Działania w dniu 17 lutego: Kałuszyn, Dobre  /173

7. Pomysł zasadzkowy Prądzyńskiego na dzień 18 lutego. Odwrót pod Pragę  /176

IV. BITWA POD WARSZAWĄ  /179

1. Równina pod Pragą  /179

2. Bitwa pod Wawrem  /181

3. Pierwsze natarcie Rosjan na Olszynkę  /188

4. Przerwa w działaniach. Zamiary operacyjne obu stron  /189

5. Marsz Szachowskiego. Pierwsza bitwa pod Białołęką. Zamiary obu stron w nocy z 24 na 25 lutego  /194

6. Druga bitwa pod Białołęką  /197

7. Walka o Olszynkę  /200

8. Natarcie kawalerii rosyjskiej  /206

9. Zakończenie bitwy  /209

10. Następstwa operacyjne i polityczne bitwy grochowskiej  /212

V. DZIAŁANIA NA PODRZĘDNYCH TEATRACH. WYNIKI PIERWSZEGO OKRESU WOJNY  /216

1. Działania Dwernickiego w sandomierskim i lubelskim  /216

2. Działania partyzanckie w augustowskim i płockim   /224

3. Wyniki pierwszego okresu wojny  /225

  

B.OKRES INICJATYWY POLSKIEJ  /228

I. PRZYGOTOWANIE DYBICZA DO PRZEPRAWY WISŁY. POWSTANIE NA LITWIE  /228

1. Stan głównej armii rosyjskiej na leżach  /228

2. Plan operacyjny Dybicza  /229

3. Wybór miejsca przeprawy. Marsz armii rosyjskiej nad Wieprz. Próba zniszczenia mostu warszawskiego  /232

4. Powstanie na Litwie i Białej Rusi  /233

II. NOWY WÓDZ NACZELNY POLSKI. ZMIANY W ARMII. WYWIAD POLSKI. PLANY OPERACYJNE I UGUPOWANIE WOJSK. PRZYJĘCIE PLANU PRĄDZYŃSKIEGO. BITWA POD WAWREM. BITWA POD DĘBEM WIELKIM. POŚCIG W DNIU 1 KWIETNIA. WSTRZYMANIE POŚCIGU. OCENA WYNIKÓW. POMYSŁY OPERACYJNE. WYPRAWY SKARŻYŃSKIEGO I CHRZANOWSKIEGO NA KOMUNIKACJE DYBICZA. KORDON OBSERWACYNY NAD ŚWIDREM I KOSTRZYNIEM. ODWRÓT FLANKOWY DYBICZA ZNAD WIEPRZA DO SIEDLEC  /240

1. Nowy wódz naczelny polski /241

2. Zmiany w armii  /244

3. Wywiad polski  /245

4. Pomysły operacyjne  /246

5. Druga bitwa pod Wiedniem  /250

6. Bitwa pod Dębem Wielkim  /254

7. Pościg w dniu 1 kwietnia  /257

8. Wstrzymanie pościgu. Ocena wyników. Pomysły operacyjne. Wyprawy Skarżyńskiego i Chrzanowskiego na komunikacje Dybicza. Kordon obserwacyjny nad Świdrem i Kostrzyniem  /259

9. Odwrót flankowy Dybicza znad Wieprza do Siedlec  /265

III. MANEWR SIEDLECKI: BITWA POD IGANIAMI. DZIAŁANIA UMIŃSKIEGO NAD LIWCEM. POŁOŻENIE I ZAMIARY OBU STRON WALCZĄCYCH W POŁOWIE KWIETNIA. MANEWR DYBICZA NA MIŃSK MAZOWIECKI. PLAN DZIAŁAŃ MIKOŁAJA I. PLAN PRĄDZYŃSKIEGO NATARCIA NA STANOWISKA DYBICZA  /270

1. Pierwotny plan manewru na Siedlce  /270

2. Drugi plan Prądzyńskiego  /273

3. Marsz grupy obchodzącej i osłonowej 9 kwietnia. Obserwacja rosyjska /274

4. Marsz Rosena ku Siedlcom. Jego zarządzenia na dzień 10 kwietnia. dalszy marsz głównej armii rosyjskiej  /275

5. Marsz grupy obchodowej Prądzyńskiego. Bitwa pod Iganiami  /276

6. Działanie grupy Skrzyneckiego. Wstrzymanie działań. Ocena manewru siedleckiego. Dybicz w Siedlcach  /279

7. Działanie grupy Umińskiego nad Liwcem   /281

8. Położenia armii rosyjskiej w okresie postoju pod Siedlcami  /282

9. Główna armia polska w czasie przerwy w działaniach  /286

10. Manewr Dybicza na Mińsk Mazowiecki. Potyczki pod Kuflewem i Mińskiem  /289

11. Plan operacyjny Mikołaja i przygotowania do jego urzeczywistnienia  /297

12. Plan Prądzyńskiego obejścia lewego skrzyła armii Dybicza i natarcia na nią w klinie Kostrzynia i Muchawca  /300

IV. WYPRAWA DWERNICKIEGO NA WOŁYŃ. BITWA POD BOREMLEM. PRZEJŚCIE DWERNICKIEGO NA TERYTORIUM GALICJI. POWSTANIA NA WOŁYNIU, PODOLU I UKRAINIE. WYPRAWA SIERAWSKIEGO W LUBELSKIE. BITWA POD WRONOWEM. BITWA POD KAZIMIERZEM. WPRAWA CHRZANOWSKIEGO W LUBELSKIE. BITWA POD FIRLEJEM. BITWA POD LUBARTOWEM I MARSZ CHRZANOWSKIEGO DO ZAMOŚCIA  /303

1. Wyprawa Dwernickiego na Wołyń  /303

2. Bitwa pod Boremlem  /307

3. Przejście Dwernickiego na terytorium Galicji  /309

4. Powstanie na Wołyniu, Podolu i Ukrainie  /310

5. Wyprawa Sierawskiego w lubelskie  /315

6. Bitwa pod Wronowem  /318

7. Bitwa pod Kazimierzem  /320

8. Wyprawa Chrzanowskiego w lubelskie   /322

9. Bitwa pod Firlejem  /324

10. Bitwa pod Lubartowem  /325

V. WYPRAWA NA GWARDIĘ  /328

1. Plan wyprawy Prądzyńskiego na gwardię  /328

2. Zejście głównej armii polskiej ze stanowiska nad Kostrzyniem. Ofensywa Dybicza. Biwa pod Jędrzejowem. Pierwsze zarządzenia wielkiego księcia Michała  /335

3. Armia polska w Serocku. Podział na trzy kolumny. Wiadomości o nieprzyjacielu. Wahania Skrzyneckiego. Marsze trzech kolumn 15 i 16 maja. Potyczka pod Długosiodłem. Marsz 17 maja i nadejście gwardii na Ruż. Jej położenie. Plan Prądzyńskiego działań na dzień 18 maja i odrzucenie tegoż przez Skrzyneckiego  /338

4. Wypuszczenie gwardii znad Ruża  /346

5. Pościg gwardii. Potyczki pod Rudkami, Złotoryją i Tykocinem /349

6. Marsz głównej armii rosyjskiej na północny brzeg Bugu  /352

7. Działania Umińskiego  /354

8. Bitwa pod Nurem. Marsz Dybicza na Wysokie Mazowieckie  /355

9. Zamiary kwatery głównej. Odwrót nad Ruż  /359

10. Forsowny marsz Dybicza nad Ruż  /360

11. Odwrót armii polskiej pod Ostrołękę. Jej rozłożenie w nocy z 25 na 26 maja. Zamiary kwatery głównej  /361

12. Rozłożenie armii rosyjskiej w nocy z 25 na 26 maja. Zamiar Dybicza  /363

13. Bitwa pod Ostrołęką  /363

 

C. OKRES INICJATYWY ARMII ROSYJSKIEJ. UPADEK POWSTANIA  /375

I. CHŁAPOWSKI, GIEŁGUD I DEMBIŃSKI NA LITWIE  /375

1. Wyprawa Chłapowskiego na Litwę  /375

2. Wyprawa Giełguda na Litwę. Bitwa pod Rajgrodem  /379

3. Wahania Giełguda. Spóźniony marsz na Wilno  /382

4. Bitwa pod Wilnem (Szkic nr 29)  /386

5. Katastrofa Giełguda i Chłapowskiego  /389

6. Odwrót Dembinskiego z Kruszan do Warszawy. Ostateczny upadek powstania na Litwie  /394

II. WYPRAWA ŁYSOBYCKA  /399

1. Armia rosyjska w Pułtusku  /399

2. Armia polska pod Pragą. Geneza wyprawy na Kreutza i Rüdigera  /403

3. Wyprawa łysobycka  /411

4. Bitwa pod Budziskami  /416

5. Alarm w kwaterze głównej. Zakończenie wyprawy na Rüdigera. Wyprawa Własowa i nowe alarmy w kwaterze głównej. Uspokojenie. Pomysł wznowienia wyprawy na Rüdigera. Marsz Chrzanowskiego z Zamościa do Gołębia. Następstwa moralne wyprawy łysobyckiej /420

III. MARSZ PASKIEWICZA KU DOLNEJ WIŚLE I JEGO PRZEPRAWA POD OSIEKIEM. DZIAŁANIA POLAKÓW PRZECIWKO GOŁOWINOWI. KOMISJA ROZPOZNAWCZA. MARSZ ARMII ROSYJSKIEJ NAD BZURĘ I REZYGNACJA SKRZYNECKIEGO Z DZIAŁAŃ ZACZEPNYCH. PRZEPRAWA Rüdigera NA LEWY BRZEG WISŁY I DZIAŁANIA W SANDOMIERSKIEM. ODEBRANIE DOWÓDZTWA SKRZYNECKIEMU. ODWRÓT ARMII POLSKIEJ DO WARSZAWY  /429

1. Nowy wódz armii rosyjskiej i jego pierwsze zarządzenia  /430

2. Marsz głównej armii rosyjskiej do Płocka  /434

3. Armia polska w czasie marszu flankowego Paskiewicza  /435

4. Postój Paskiewicza w Płocku. Jego marsz ku Osiekowi. Przeprawa armii rosyjskiej na lewy brzeg Wisły  /439

5. Marsz Gerstenzweiga przez płockie. Bitwa pod Raciążem  /445

6. Działania Chrzanowskiego przeciwko Gołowinowi  /447

7. Komisja Rozpoznawcza  /457

8. Marsz armii rosyjskiej nad Bzurę  /463

9. Ostatnie udaremnienie działań zaczepnych polskich przez Skrzyneckiego  /468

10. Przeprawa Rüdigera na lewy brzeg Wisły. Działania w Sandomierskiem  /474

11. Odebranie Skrzyneckiemu dowództwa. Odwrót armii polskiej pod Warszawę  /479

IV. Wypadki Warszawskie 15 sierpnia. Krukowiecki u steru rządów. Rada wojenna 19 sierpnia. wyprawa Łubieńskiego. Wyprawa Ramorina  /489

1. Wypadki Warszawskie 15 sierpnia. Krukowiecki u steru rządów   /489

2. Rada wojenna 19 sierpnia /495

3. Wyprawa T. Łubieńskiego w płockie  /500

4. Wyprawa Ramorina  /501

5. Międzyrzec – Rogoźnica  /505

6. Marsz Ramorina ku Brześciowi. Jego odwrót na Siedlce  /509

V. SZTURM WARSZAWY. ROKOWANIA RAMORINA. KONIEC RÓŻYCKIEGO. PRZEJŚCIE ARMII GŁÓWNEJ DO PRUS. KAPITULACJA MODLINA I ZAMOŚCIA  /513

1. Umocnienia Warszawy. Zamiary obrony  /513

2. Zamiar rosyjski  /521

3. Pierwszy dzień szturmu Warszawy  /528

4. Rokowania. Dymisja Krukowieckiego  /540

5. Drugi dzień szturmu. Kapitulacja Warszawy  /546

8. Przejście armii głównej w granice Prus  /572

9. Koniec Różyckiego. Kapitulacja Modlina i Zamościa  /576