Wojna napoleońska. Bitwy

Wszyscy wielcy wodzowie, przed wydaniem bitwy, zasiadali do ustalenia planu w celu racjonalnego wykorzystania swoich sił. Plan ten stanowił ramę, szkielet bitwy: nadawał walce jej ogólny kształt, ochraniał przed możliwymi działaniami przeciwnika, ograniczał błędy podwładnych. Jeżeli porównamy plany bitew tego samego wodza, to początkowo ukazują nam się one jako wiele szczegółowych rozwiązań dla zupełnie różnych problemów. Jednak przy dokładniejszym zbadaniu, wykazują cechy wspólne, niezaprzeczalne, pewne wręcz rodzinne podobieństwo, które pozwala wywodzić je z jednego typu. Typ ten, którego żadna z bitew generalnych nie może w pełni zrealizować, ale której wszystkie działania, zbliżają ją do niego bardzo mocno (niektóre wręcz ściśle), jest to właśnie układ jego sił, system, który uważany jest za najbezpieczniejszy i najbardziej ekonomiczny, aby doprowadzić do zwycięstwa. Studia porównawcze głównych bitew pozwalają ustalić system jego bitwy. Prowadząc badania w temacie bitew Bonapartego ustaliliśmy, że jego ulubiony system bitewny, jego normalny plan, przebiegał zwykle następująco: Zużywał siły nieprzyjaciela przez walki toczone na całej długości frontu. Następnie, w jednym punkcie tego frontu, na skrzydle za którym znajdowała się linia odwrotu wroga, tworzył linię przełamania poprzez przybliżenie ataku okrążającego i rzucenie na tę linię przełamania masy przełamującej lub atakującej przygotowanej z wyprzedzeniem. Plan ten, jak to zobaczymy, pozwalał siłom osiągnąć ich maksymalną wydajność. Czy Napoleon stosował go pomimo niesprzyjających okoliczności? Nie. W tym dramacie w trzech aktach, który toczył się wokół ataku głównego, wykonanego przez masę atakującą, Bonaparte był często zmuszany przez okoliczności do skrócenia tego lub innego aktu: przyśpieszyć, np. atak główny przed dostatecznym jego przygotowaniem, usunąć atak okrążający, a nawet zrezygnować z wykorzystania ataku głównego. A nic nie jest bardziej pouczające niż odkrycie, w poszczególnych jego bitwach, przyczyn, które zmusiły go do odejścia od jego normalnego planu, a także zobaczenie stanowiska, jakie zajął do zrealizowania, w związku ze zmienionymi okolicznościami, jednakże, które było nadal jak najbliższe tego normalnego planu. Nic nie rozpoczynało się równie zdecydowanie w oczach jego wojskowego geniuszu (ze wstępu).

Spis treści:

Przedmowa /7

Wstęp /11

Część I. Bitwa manewrowa

Rozdział I. Bitwa typu normalnego /23

Rozdział II. Bitwa z pozycji środkowej /33

Rozdział III. Przegląd głównych bitew z pozycji środkowej /41

Bitwa pod Rivoli /41

Bitwa pod Lipskiem  /50

Rozdział IV. Przegląd głównych bitew typu normalnego /81

Bitwa pod Castigllione (5 sierpnia 1796 roku) /81

Bitwa pod Marengo (14 czerwca 1800 roku) /89

Bitwa zaplanowana w pobliżu Ulm (14 października 1805 roku)  /103

Bitwa pod Jeną (14 października 1806) /110

Bitwa pod Olsztynem (4 lutego 1807) /141

Bitwa pod Pruską Iławą (8 lutego 1807) /149

Bitwa pod Frydlandem (14 czerwca 1807 roku) /178

Bitwa pod Wagram (6 lipca 1809 roku) /199

Bitwa pod Borodino (7 września 1812 roku) /241

Bitwa pod Lutzen (2 maja 1813 roku) /266

Bitwa pod Budziszynem (20 i 21 maja 1813 roku) /288

Bitwa pod Ligny (16 czerwca 1815 roku) /317

Bitwa pod Vaterloo (18 czerwca 1815 roku) /344

Rozdział V. Podsumowanie i wnioski /373

Rozdział VI. Przygotowanie bitwy napoleońskiej (podsumowanie) /387