Wojna Rewolucja Przewrót. Twórczość Tadeusza Micińskiego w latach 1914-1918

Autor: Marcin Bojko

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 456

Okładka: twarda

Format: 15,00 cm x 21,00 cm

Monografia obejmuje systemowo opisaną pełną problematykę biografii i twórczości Tadeusza Micińskiego w latach Wielkiej Wojny. [...] świetnie funkcjonują wszystkie poziomy ujęć filologicznych, edytorskich, historycznych i politycznych, świadcząc o wysokich kwalifikacjach Autora i dojrzałości jego warsztatu naukowego. Ta wszechstronność dobrze się komponuje, sprawiając, iż książkę czyta się nie jako wąsko specjalistyczne opracowanie, lecz wciągającą lekturę, opisującą – w kontekście biografii i twórczości Micińskiego – losy Polaków w Rosji. W szczególności kapitalne pod względem poznawczym są wątki odnoszące się do „rozpoznania” Rosji przez poetę, zwłaszcza doznania przezeń metafizycznej zgrozy przewrotu bolszewickiego i odreagowania jej w idei „chrystocentryzmu absolutnego”. W dobie dzisiejszej agresji Rosji na Ukrainę niektóre frazy z niedawno odkrytych utworów Micińskiego dziwnie się aktualizują, co powoduje, że inaczej i bardziej zrozumiale się go czyta.

Z recenzji prof. dr. hab. Krzysztofa Stępnika (UMCS)

Autor przyjął bardzo konsekwentnie realizowaną metodologię badania twórczości Micińskiego z lat I wojny światowej w relacji z wydarzeniami politycznymi oraz wynikającymi z nich przemianami społecznymi i kulturalnymi. W swojej pracy pokazuje, w jaki sposób wybuchł wojny w 1914 r., a następnie przymusowa emigracja na tereny Rosji w 1915 r. wybuch rewolucji lutowej 1917 r., wreszcie wojna domowa w Rosji i przejęcie władzy przez bolszewików w listopadzie 1917 r. stymulowały zarówno aktywność społeczną Micińskiego, jak jego twórczość publicystyczną i literacką. [...] Autorowi udało się nie tylko odsłonić tematyczną zależność twórczości Micińskiego od dziejących się wydarzeń – pokazać, w jaki sposób dynamicznie rozwijająca się sytuacja wojenna znajduje swój oddźwięk w tematyce podejmowanej w dorobku poety z tego czasu – ale przede wszystkim wyjaśnić, jak piekło wojennych doświadczeń profiluje jego poetycki warsztat.

Z recenzji dr hab. Doroty Kielak, prof. UKSW

Spis treści:

Wprowadzenie  /9

Rozdział I. Cezura wojenna 1914  /25

Rozdział II. Rosja 1915-1918. "Działacz polski" na froncie i na wiecu. Publicystyka  /57

2.1. Etap pierwszy: IX 1915 - II 1917. Ku Kuźnicy narodowej  /69

2.1.1. "Za wolność naszą i waszą"   /119

2.2. Etap drugi: III 1917 - X 1917. Odzyskać "Orle gniazdo" /127

2.2.1. "Polskie Siły Zbrojne" i Naczelny Polski Komitet Wojskowy   /169

2.3. Etap trzeci: XI 1917 - III 1918. "Ciemna Rosja" i "kruki internacjonalizmu"  /188

Rozdział III. Poezja Wielkiej Wojny   /219

3.1. Część pierwsza: wyobraźnia wojenna  /219

3.1.1. Stan badań na "późnym Micińskim"  /219

3.1.2. O kilku zapomnianych wierszach z czasów wojny   /224

3.1.3. "Miciński wojenny" po 1990 roku   /233

3.1.4. Periodyzacja i poetyka. Problematyka poezji z lat 1914-1918  /236

3.1.5. Fragmenty poematów "archaizowanych"   /276

3.1.6. Poematy czy obszerne wiersze?  /278

3.1.7. Bolszewicy - bohaterowie a rebours  /284

3.1.8. Krach lucyferyzmu. Chrystocentryzm versus bolszewizm   /294

3.1.9. Solaryzm czasów wojny: Słońce - Chrystus   /311

3.1.10. Estetyka. Groteskowa wzniosłość   /318

3.2. Część druga. Konteksty: Leopold Staff, Edward Skowroński  /325

3.2.1. Staff: "Straszna wojna, co morza niszczy"  /325

3.2.2. Słoński: "Idzie żołnierz borem, lasem..."   /353

3.2.3. Rosyjsko-polskie przyjaźnie poetyckie  /359

Rozdział IV. Dramat i proza literacka  /369

4.2.1. Twardowski-Faust versus Włastowic-św. Jan - Królewna Orlica   /375

4.2.2. "O, bracia, Armeńczycy, wstańmy jako jeden mąż" - Miłość Anahity   /385

4.2.3. "Król Duch?, ależ jak, tylko ten ukaże drogę istnienia dla Polski!" - Król Duch   /393

Zakończenie  /403

Bibliografia   /411

Summary   /437

Indeks osobowy  /441