Władysław Smoleński - Konfederacya Targowicka

Autor: Władysław Smoleński

Rok wydania: 2006

Liczba stron: 466

Format: 15,0 cm x 21,0 cm

Uwaga! Nieznacznie zarysowana okładka. Tylna wyklejka uszkodzona

Jest to reprint wydania z roku 1903.

Wybitny znawca epoki stanisławowskiej w Polsce opisuje genezę i rezultaty konfederacji, która była spiskiem przeciw Konstytucji 3 Maja, zawiązanym z inspiracji carycy Katarzyny II przez W.Szczęsnego Potockiego. S. Rzewuskiego, K.Branickiego i ich popleczników. Podpisano ją w miejscowości Targowica w maju 1792 roku, co dało początek procesowi unicestwienia reform, które miały na celu wielką naprawę Rzeczypospolitej, i interwencji zbrojnej stutysięcznej armii rosyjskiej. Seria klęsk wojsk polskich, ultimatum Katarzyny i przystąpienie do konfederacji króla Stanisława Augusta doprowadziło do II rozbioru i prześladowań zwolenników konstytucji majowej.

Luksusowo wydany reprint jest doskonałą pozycją wydawniczą dla wszystkich interesujących się skomplikowaną historią Polski.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Przedmowa /I

Rozdział I. Twórcy konfederacyi /1

Szczęsny Potocki - Rzewuski - Szymon Kossakowski - Branicki -  Książę Czetwertyński, Wielhorski, Złotnicki, Moszczeński, Zagórski, Suchorzewski, Kobyłecki, Świejkowski, Hulewicz, Tomaszewski - Pobyt ich w Petersburgu, konferencye z imperatorową i ministrami - Zasady nowej konstytucyi polskiej - Akt konfederacyi generalnej koronnej - Plan zawiązania konfederacyi generalnej litewskiej - Broszura Altesti`ego

Rozdział II. Przygotowania inwazyi i obrony /32

Plany wkroczenia do Polski armii rosyjskich: ukraińskiej Kachowskiego i białoruskiej Kreczetnikowa - Wyprawienie z Petersburga konfederatów do armii ukraińskiej - Instrukcye Buhlera, posła imperatorowej przy konfederacyi koronnej - Stan armii polskich: koronnej księcia Poniatowskiego, litewskiej najprzód pod wodzą księcia wirtemberskiego, po nim Judyckiego - Rezultaty negocjacyi Rzeczypospolitej w Berlinie, Wiedniu i Dreźnie - Pomysły samoobrony - Król  objąwszy naczelną komendę nad armją, ustanawia Radę wojenną

Rozdział III. Wojska rosyjskie i konfederacyje w Koronie /60

Wkroczenie na Ukrainę armii Kachowskiego i cofanie się wojsk koronnych - Szczęsny Potocki osiada w Elizbetgardzie, Złotnicki ogłasza się marszałkiem konfederacyi podolskiej, Moszczeński bracławskiej - Działalność tych marszałków - W końcu maja Szczęsny przybywa do Targowicy, jedzie do obozu Kachowskiego pod Winnicę, osiada z konsyljarzami w Tulczynie - Uniwersały konfederackie - Ordynans Rzewuskiego do wojsk koronnych - Zabiegi Szczęsnego około wystawienia armii konfederackiej - Obywatele ukraińscy i podolscy emigrują do Galicyi

Rozdział IV. Wojska rosyjskie i konfederacya na Litwie /96

Szymon Kossakowski, przybywszy do Połocka, namawia obywateli sąsiednich powiatów litewskich do konfederowania się - Przed wkroczeniem Kreczetnikowa na Litwę, Korsak przyjmuje godność marszałka konfederacyi połockiej, Przysiecki orszańskiej - Pod naciskiem wojsk rosyjskich powstaje konfederacya brasławska pod laską Platera - Zajęcie przez Rosyan Wilna i zawiązanie konfederacyi generalnej litewskiej pod laską kanclerza Sapiehy i regimentarstwem Szymona Kossakowskiego, ogłoszonego hetmanem polnym litewskim - Powstaje konfederacya wileńska; podjęto starania około związania innych województw i powiatów

Rozdział V. Król i środki obrony /127

Książę Poniatowski pod Lubarem wyczekuje przybycia króla - Przygotowania Stanisława Augusta do wyjazdu do obozu - Zdrada Prus, klęski armii litewskiej, zły stan koronnej, skłaniają króla do negocyowania z Rosyą - Książę Poniatowski proponuje Kachowskiemu zawieszenie broni, król wysyła do imperatorowej list z prośbą o osadzenie na tronie polskim wielkiego księcia Konstantego - Kachowski odrzuca propozycyę księcia, imperatorowa nie odpowiada na list królewski - Środki samoorony nie dopisują lub chromają - Ofiary obywatelskie, milicye prywatne, formacye oddziałów ochotniczych

Rozdział VI. Rejterada wojsk polskich za Bug - Postępy konfederatów /167

Książę Poniatowski rejterował za Bug; nowy wódz armii litewskiej, Michał Zabiełło, opuścił Grodno i pociągnął ku Narwi - Uniwersałem z 4 lipca król wzywa naród do obrony pospolitej, wyjeżdża na obiad do obozu na Pragę - Bitwa pod Dubieką, rejterada wojska koronnego pod Kurów - Zabiełło z wojskiem litewskim cofa się pod Węgrów - W miarę cofania się wojsk polskich, pod osłoną Rosyan, wiążą się konfederacye: wołyńska pod laską Pułaskiego, czerniechowska Kurdwanowskiego, kijowska Kaleńskiego - Na Litwie powstaje konfederacya grodzieńska, oszmiańska, lidzka,itp. - Po złamaniu przez Rosyan linii Buga nadeszła do Warszawy odpowiedź imperatorowej na list Stanisława Augusta 

Rozdział VII. Akces króla do konfederacyi /199

Petersburska Rada państwa rozważa propozycye listu Stanisława Augusta z 22 czerwca - Imperatorowa wzbrania Kachowskiemu i Kreczetnikowowi wchodzić w jakiekolwiek układy z wojskiem polskiem; listem z 13 lipca domaga się od króla, żeby przystąpił do konfederacyi - Rada królewska 23 lipca; nazajutrz Stanisław August podpisuje akces do konfederacyi i wysyła list do Szczęsnego - Oburzenie Warszawy i wyjazd z niej patryotów - Postawa wojska polskiego wobec akcesu królewskiego

Rozdział VIII. Sytuacya Stanisława Augusta po akcesie do konfederacyi /232

Szczęsny gromi króla w liście z 2 sierpia - Względniejąszą jest dla niego konfederacya generalna litewska - Stanisław August ulega we wszystkim żądaniom posła rosyjskiego: przywraca wolność biskupowi Sadkowskiemu, komendę nad armją obojga narodów przelewa na Komisyę wojskową, u imperatorowej szuka obrony przeciwko konfederatom - nie okupuje tem jednak względów dworu petersburskiego - Kłopoty króla z obywatelami

Rozdział IX. Działalność konfederacyi w sierpniu - Powtórny akces króla /260

Niesnaski śród przywódców obu konfederacyi genealnych - Działalność konfederacyi generalnej litewskiej: zmuszanie obywateli do akcesów, uśmierzanie buntów chłopstwa, tłumienie swobody słowa, schlebianie duchowieństwu, separatyzm polityczny - Działalność konfederacyi generalnej; zabiegi na Ukrainie i Podolu o akcesy obywateli, a zwłaszza garnizonu kamienieckiego; terroryzm Branickiego i wojsk rosyjskich w bełskiem, chełmskiem i lubelskiem - Konfederowanie reszty województw koronnych - Delegacya konfederacka obejmuje władzę nad garnizonem warszawskim i magistraturami - Skutkiem nalegań Bułhakowa król 25 sierpnia czyni nowy akces według formuły, przepisanej przez Potockiego

Rozdział X. Zjednoczenie konfederacyi w Brześciu litewskim - Stan umysłów w kraju /300

Uchwały generalności, zjednoczonych w Brześciu; unja narodów, wydalenie z kraju posła francuskiego, rehabilitacya biskupa Sadkowskiego, rozporządzenia wojskowe, skarbowe i policyjne - Zależność konfederacyi do instrukcyi petersburskich - Zjazd zjednoczonych generalności w Grodnie; uniwersał, zawiadamiający obywateli o zamiarach konfederacyi - Nienawiść względem konfederatów, zaburzenia w Warszawie i wyrzekania prowincyi na ucisk wojsk rosyjskich

Rozdział XI. Prace grodzieńskie  /331

Publicystyka stronnictwa konstytucyjnego i prześladowanie jej - Dla uśmierzenia umysłów w Warszawie generalność organizuje w niej policyę i zaprowadza cenzurę pism polskich - Usiłuje łagodzić niechęć obywateli pobłażliwością dla uchylających się od akcesów i zabiegami u Kachowskiego o wynagrodzenie ich za prowiant i furaż - Publikowaniem mnóstwa uniwersałów, dotyczących organizacyi sądownictwa i prac konstytucyjnych, manifestuje swą dbałość o dobro narodu. Wierzy w bezinteresowność dworu petersburskiego, lekceważy pogłoski o przygotowaniach Prusaków do najazdu na Wielkopolskę - Wywołuje niepokój bezowocność poselstwa do imperatorowej i usunięcie Bułhakowa - Buchholtz 16 stycznia r. 1793 doręcza deklaracyę o wkroczeniu do Polski wojsk pruskich

Rozdział XII. Najazd pruski /368

Propaganda w Polsce jakóbinizmu (Mazzei, ks. Piatoli i Descorches) - Działalność emigrantów polskich w Saksonii i ich stosunek do jakóbinizmu - Układy mocarstw w sprawie polskiej - Porozumienie się Rosyi i Prus - Nowy poseł imperatorowej Sievers, dowódcy korpusuów rosyjskich: Kreczetnikow i Igelstrom - Instrukcye petersburskie w sprawie podziałowej - Postawa konfederatów wobec najazdu pruskiego - Przybycie do Grodna Sieversa - Igelstrom nie pozwala wyprowadzać z Warszawy przeciwko Prusakom wojska polskiego i armat - Uniwersał o gotowości do pospolitego ruszenia 

Rozdział XIII. Misya Sieversa /403

Przybycie Sieversa do Warszawy i skłanianie króla do wyjazdu do Grodna na sejm - Sievers utrzymuje w tajemnicy umowę podziałową Rosyi i Prus, lecz popiera rozpocządzenia Igelstroma względem wojska i armat polskich, gniewa się na uniwersał o gotowości do pospolitego ruszenia - Gromi kofederacyę w nocie z 18 lutego, zarządza aresztowanie Francuzów - Konfederacya uniwersałem z 22 lutego zaleca narodowi spokój, dla ocalenia swej powagi zachowuje się względem posła rosyjskiego wojowniczo - Potocki, przekonawszy się o zmowie Rosyi z Prusami, wyrywa się do Grodna; w charakterze posła wyjeżdża do Petersburga - Postawa Potockiego i Rzewuskiego wobec akcyi rozbiorowej

Zakończenie /426

Dodatki /433

I. Kościuszko pod Dubienką. II. Listy Orłowskiego, Złotnickiego, Kossakowskiego i Rzewuskiego

Indeks osobowy /445