Wieś miasteczko miasto. Średniowieczne osadnictwo w dorzeczu górnej i środkowej Oławy

Autorka: Dagmara Adamska

Rok wydania: 2019

Ilość stron: 568

Oprawa: twarda

Format: 17,5 cm x 25,0 cm

Studium średniowiecznego osadnictwa w dorzeczu górnej i środkowej Oławy,  obszaru południowo-wschodniego (Dolnego) Śląska. Jest to teren z trzema niewielkimi miastami – Strzelinem, Ziębicami i Wiązowem, które leżą w nieznacznym od siebie oddaleniu. Rzeka Oława – oś bogatego systemu hydrologicznego – stanowiła przez wieki istotny element tutejszego krajobrazu, który zalesieniem, urodzajnością gleb, zasobami surowców naturalnych oraz rzeźbą terenu sprzyjał zasiedleniu. Obszar ten wyróżnia m.in. znaczna koncentracja zanikłych w średniowieczu wsi oraz występowanie pierwotnie prywatnych miast.

Spis treści:

Wstęp  /9

Zakres merytoryczny, terytorialny i chronologiczny  /10

Historia i stan badań  /13

Cel, źródła i metody pracy  /29

Rozdział 1. Uwarunkowania środowiskowe  /51

Położenie i rzeźba terenu  /51

Sieć wodna  /52

Klimat  /58

Gleby  /58

Zalesienie  /59

Użytki zielone /66

Surowce naturalne  /66

Rozdział 2. Osadnictwo wczesnego średniowiecza  /71

Okres plemienny  /73

Okres wczesnopaństwowy  /77

Kolonizacja XII-wieczna  /81

Rozdział 3. Kolonizatorzy XIII-wieczni  /90

Książęta  /93

Kościół  /124

Rycerstwo  /143

Rozdział 4. Stabilizacja osadnicza  /159

Miejskie okręgi targowo-sądowe  /161

Administracja kościelna  /168

Zamki w strukturze osadniczej  /192

Rozdział 5. Krajobraz osadniczy późnego średniowiecza  /197

Kolonizatorzy i uwarunkowania polityczne  /199

Zanikanie wsi  /232

Odbudowa i ufolwarcznianie?  /255

Rozdział 6. Struktura własności  /273

Kościół  /273

Rycerze  /286

Rozdział 7. Morfologia wsi  /292

Typologia osad wiejskich  /295

Wsie płacowe  /300

Wsie ulicowe  /313

Wsie łańcuchowe w typie łanów leśnych  /313

Osiedla karłowate  /315

Wsie rzędowe  /317

Zabudowa wsi  /317

Lokalizacja folwarku  /320

Rozdział 8. Toponomastyka  /323

Nazwy podwójne  /327

Nazwy "podwójnych osiedli"  /332

Nazwy polskie i niemieckie  /338

Nazwy mieszane  /344

Rozdział 9. Przeobrażenia krajobrazu osadniczego  /347

Miasta  /347

"Przedmieścia"  /358

Wsie  /367

Obiekty gospodarcze  /385

Sieć komunikacyjna  /392

Podsumowanie  /407

Aneksy  /413

1. Osiedla w źródłach pisanych do 1530 r.  /414

2. Średniowieczne wiejskie kościoły i kaplice (z oceną materiału budowlanego)  /448

Skróty  /457

Bibliografia  /461

Spis ilustracji  /515

Indeks  /519

Zusammenfassung  /561