Wierzchowce Bogów. Motyw konia w wierzeniach Słowian i Skandynawów

Autorka: Agnieszka Łukaszyk

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 206

Okładka: miękka

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Wydanie II poprawione

Drugie wydanie książki Wierzchowce Bogów, pionierskiej pracy ukazującej bogactwo znaczeniowe motywu konia w kulturze barbarzyńskiej Północy wczesnego średniowiecza. Z  niemal benedyktyńską cierpliwością autorka zebrała strzępy informacji rozsianych w źródłach historycznych i z zacięciem podróżnika odwiedzała liczne muzea Polski i Skandynawii, by osobiście zbadać, zmierzyć i sfotografować mnogie i bardzo rozproszone znaleziska archeologiczne. Powstała w ten sposób niemal encyklopedyczna praca, zawierająca obok barwnych opisów rytuałów – tych wróżebnych i tych krwawych – także unikatowy katalog artefaktów, m.in. tajemniczych, miniaturowych koników, nie wiedzieć czy to zabawek, ofiar zastępczych, czy osobistych idoli kultowych.

Spis treści:

Od wydawcy  /3

Wstęp  /4

1. Koń w wierzeniach Słowian  /9

1.1. Ofiary zakładzinowe /13

1.2. Pochówki koni  /21

1.3. Hippomancja  /32

1.4. Koń w źródłach etnograficznych /57

2. Koń w wierzeniach Skandynawów  /69

2.1. Konie w mitologii skandynawskiej  /70

2.1.1. Sleipnir  /70

2.1.2. Arwak i Alswid  /77

2.1.3. Skinfaksi i Hrimfaksi  /78

2.1.4. Gullfaksi  /79

2.1.5. Grani  /79

2.1.6. Blodughofi  /81

2.1.7. Konie Freya  /82

2.2. Ofiary z koni  /88

2.3. Pochówki koni  /97

2.4. Hippomancja?  /106

3. Motyw konia w sztuce Słowian  /111

3.1. Figurki  /113

3.1.1. Koniki z drewna i kory  /113

3.1.2. Koniki z Ostrówka w Opolu  /113

3.1.2.1. Konik ze znakiem ukośnego krzyża  /113

3.1.2.2. Konik wykonany z drewna dębowego  /115

3.1.2.3. Konik z kory sosnowej  /116

3.1.2.4. Konik z kory nieokreślonego gatunku drzewa  /116

3.1.2.5. Konik stanowiący wystrój grzebienia drewnianego  /117

3.1.3. Koniki z Gdańska  /118

3.1.3.1. Konik o formie realistycznej  /118

3.1.3.2. Konik o formie realistycznej (bez tylnej części tułowia)  /119

3.1.3.3. Konik z bardzo krótkim tułowiem  /119

3.1.3.4. Konik z drewna (o cienkiej szyi)  /119

3.1.3.5. Konik z otworem w centralnej części tułowia  /120

3.1.3.6. Konik z małą głową  /121

3.1.3.7. Konik z otworem i dużym uchem  /120

3.1.3.8. Konik z głową i szyją  /121

3.1.3.9. Konik z otworem w tylnej części tułowia  /121

3.1.3.10. Konik bez ucha z przednią częścią tułowia  /122

3.1.4. Konik ze Szczecina-Podzamcza  /123

3.1.5. Konik z Nakła nad Notecią  /124

3.1.6. Konik z Wolina  /124

3.1.7. Koniki z Ostrowa Lednickiego  /125

3.2. Figurki koników z brązu  /126

3.2.1. Konik z pozłacanego brązu z Wolina  /126

3.2.2. Konik z Poznania  /129

3.2.3. Konik z Giecza  /129

3.2.4. Konik z Brandenburga  /130

3.3. Figurki koników z ceramiki  /131

3.3.1. Konik z Vipperow  /131

3.3.2. Konik z Gniewu nad Wisłą  /132

3.3.3. Konik z Krakowa  /132

3.3.4. Koniki z Lubeck (Lubeki) i i Coppengrave  /133

3.4. Płaskorzeźba /136

3.4.1. Światowid ze Zbrucza  /136

3.4.2. Głaz z Leżna  /138

3.5. Biżuteria i ozdoby stroju  /139

3.5.1. Zawieszka z Wolina ozdobiona główkami końskimi  /140

3.5.2. Zawieszka w formie konika z Kałdusa  /140

3.5.3. Kaptorgi z motywem konia z Wielonka  /141

3.5.3.1. Kaptorga z sześcioma główkami końskimi  /141

3.5.3.2. Kaptorga z czterema główkami końskimi  /141

3.5.3.3. Kaptorga - fragment z zachowaną jedną główką końską  /141

3.5.4. Wyobrażenie konnego wojownika z Lisówka  /142

3.5.5. Okucie z trzema figurkami koni z Oldenburga  /142

3.6. Wyroby ceramiczne  /143

3.6.1. Naczynie z motywem konia z Wyszogrodu  /144

3.6.2. Fragment naczynia z Wessentin  /144

3.6.3. Fragment naczynia z Rerik  /145

3.6.4. Naczynie z Repten /146

3.6.5. Akwamanila z Mogilna /146

3.6.6. Płytka ceramiczna z Lądu nad Wartą  /147

3.7. Wyroby z kości i rogu  /148

3.7.1. Grzebień z Wolina zdobiony podobiznami koni /148

3.7.2. Grzebień zdobiony motywem końskiej główki (?) z Ostrowa Lednickiego  /149

3.7.3. Konik szachowy z Sandomierza /149

3.7.4. Konik szachowy z Milicza  /150

3.7.5. Konik szachowy z Gniewu  /152

4. Motyw konia w sztuce Skandynawów  /152

4.1. Figurki  /153

4.1.1. Koniki z Kivik  /153

4.1.2. Konik z Trondheim  /153

4.1.3. Konik z wyspy Lolland  /154

4.1.4. Konik z Norwegii nie osiodłany /154

4.1.5. Konik z Norwegii z podniesioną głową  /155

4.1.6. Konik z Norwegii z szerokimi kopytami  /155

4.1.7. Konik z Norwegii - Bergen  /155

4.1.8. Konik z dużą łukowatą szyją /155

4.1.9. Konik z wyspy Masnego  /156

4.1.10. Konik z jeźdźcem z Bornholmu  /156

4.2. Płaskorzeźba  /157

4.2.1. Scena figularna na wozie z Oseberg  /157

4.2.2. Kamień obrazowy z Tjangvide  /157

4.2.3. Kamień z Ardre  /159

4.2.4. Kamień z Larbro  /160

4.2.5. Kamień z Lillbjars  /161

4.2.6. Kamień z Lillbjars - niedokończony  /162

4.3. Biżuteria  /163

4.3.1. Wisiorki brakteatowe typu C  /163

4.3.2.Zawieszki  /164

4.3.2.1. Konie bez jeźdźców  /164

4.3.2.2. Konni jeźdźcy  /165

4.3.2.3. Jeździec i towarzysząca mu postać  /166

4.3.2.4. Zawieszka - koń w połączeniu z miniaturkami przedmiotów  /166

4.4. Wyroby z kości  /167

4.5. Tkanina /168

4.5.1. Tkanina z Oseberg  /168

4.5.2. Tkanina z Overhogdal  /170

4.5.3. Tkanina ze Skog  /170

5. Zakończenie  /172

6. Źródła  /174

7. Bibliografia /175