Wiek osiemnasty od kuchni. IV Kongres Badaczy Osiemnastego Wieku

Redakcja: Danuta Kowalewska, Agnieszka Wieczorek, Jarosław Dumanowski, Stanisław Roszak

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 730

Okładka: miękka

Format: 15,5 cm x 22,5 cm

Książka jest pokłosiem IV Kongresu Badaczy Osiemnastego Wieku, zorganizowanego we wrześniu 2022 r. w Toruniu przez Wydział Nauk Historycznych i Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Mikołaja Kopernika pod hasłem Wiek osiemnasty od kuchni. Organizatorom przyświecała intencja, aby wielkie problemy XVIII w. (polityka, kultura, edukacja) – rozpatrywane jako zjawiska izolowane bądź w ujęciu komparatystycznym – zostały poruszone od strony szczegółów dotąd nieujawnianych, niepodanych do ogólnej wiadomości, niejako „od kuchni”. Hasło kongresu było wyrazem pragnienia pokazania epoki z innej niż dotychczas perspektywy, przez pryzmat zjawisk rozwijających się poza głównym obiegiem czy nurtem oświecenia, zdarzeń rozgrywających się na prowincji, z dala od najważniejszych ośrodków politycznych i kulturalnych, z punktu widzenia postaci drugiego planu, często marginalizowanych i pomijanych.

Na niniejszy tom składa się 39 artykułów, pomieszczonych w siedmiu częściach, i sześć głosów w dyskusji panelowej.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp / 11

Jarosław Dumanowski - Oświecenie od kuchni. Jedzenie, smak i wiedza w XVIII w. / 23

Teresa Kostkiewiczowa - Człowiek (elit) oświecenia: między kuchnią a salonem / 41
 
CZĘŚĆ I. Kuchnia polityczna

Jacek Kordel - O dostęp do wiedzy i władzy. Relacje dyplomatyczne na dworze saskim w okresie regencji Franciszka Ksawerego i w pierwszych latach panowania Fryderyka Augusta III  (1764–1779) / 55

Paweł Zająć OMI - Dyplomacja papieska a społeczność żydowska Rzeczypospolitej w połowie XVIII w. / 71

Monika Jusupovic - Metody tworzenia partii dworskiej na Litwie na przykładzie sejmiku wileńskiego / 87

Magdalena Gawlik - Trudne przypadki posła Wybickiego / 103

CZĘŚĆ II. Oświeceniowe anomalie i rubieże stołu oświecenia

Barbara Wolska - Wiersze erotyczno-obsceniczne oświecenia jako fenomen społeczno-obyczajowy i literacki oraz zapis strategii przekraczania seksualnego tabu / 117

Krystyna Krawiec-Złotkowska - W świecie wisielców i upiornej wyobraźni Jana Potockiego. Glosa do badań Rękopisu znalezionego w Saragossie / 153

Danuta Kunstler-Langner - Poezja Józefa Baki. O makabrycznym festiwalu istot nieprzyjemnych / 169

Stanisław Świtlik - Praktyki żywnościowe w utopii XVIII w. / 183

Adam Kucharski - Anomalie w przebiegu polskich podróży edukacyjnych XVIII w. – przestrogi i przewiny / 197

Paweł Matyaszewski - Arzas i Ismenia Monteskiusza: obierki Listów perskich czy propozycja nowego menu? / 217

Janusz Ryba - „Kulinarny” Rękopis / 235

Izabella Zatorska - Spod stołu oświecenia: Koty Moncrifa z 1727 r. przeczytane Monteskiuszem z 1721 r. / 247

Małgorzata Sokołowicz - Literackie „okruszki”, literackie „obierki”. Obraz Egiptu w Pielgrzymce ks. Józefa Drohojowskiego… /  265

CZĘŚĆ III. Buduarowe strategie. Między towarzyską konwencją a polityczną rozgrywką

Dariusz Rolnik - Niewiasty w świecie „małej” polityki w czasach stanisławowskich. Przykład Marianny Chmarzyny, wojewodziny mińskiej / 285

Ewa Danowska - „Wielka mądrocha”. Katarzyna z Potockich Kossakowska (1722–1803) / 305

Katarzyna Jagiełło-Jakubaszek - Urszula z Zamoyskich Mniszchowa i kulisy wizyty króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w Wiśniowcu w 1787 r. / 315

Agnieszka Laszczak-Słaby - Anna Dobrogniewa z Jabłonowskich Lanckorońska (1745–1782), kasztelanowa kijowska. Baczna komentatorka życia salonowego w drugiej połowie XVIII w. / 333

Paweł Ignaczak - Sztuka buduaru? Funkcje dzieł amatorskich polskich arystokratek drugiej połowy XVIII w. – rekonesans badawczy / 347

CZĘŚĆ IV. Nieoczywiste przestrzenie polskiego oświecenia

Filip Wolański - Nieoczywistość Orientu. Inność kulturowa Imperium Osmańskiego w relacjach polskich legacji dyplomatycznych w XVIII w. / 365

Klaudia Socha - Rzeczpospolita pięciu alfabetów / 379

Małgorzata Chachaj - Uwagi o genezie i recepcji Pieśni dla ludu Juliana Ursyna Niemcewicza / 397

Paulina Podolska - Szubrawstwo od kuchni. O pismach skonfiskowanych Ignacemu Szydłowskiemu / 417

CZĘŚĆ V. Polski wiek XVIII jako przedmiot badań porównawczych. Od studiów przypadków ku próbom syntezy

Michał Zwierzykowski - Polskie drogi do budowy sprawnego państwa w XVIII w. Refleksje na temat przemian instytucji centralnych i terenowych Rzeczypospolitej na tle europejskich badań „oddolnego budowania państwa” / 435

Anna Grześkowiak-Krwawicz - Polska myśl polityczna wobec oświeceniowych teorii państwa. Recepcja – dialog – odrzucenie? / 451

Katarzyna Grzymała - Adama Wawrzeńca Rzewuskiego Kasztelana Witebskiego o Formie Rządu republikańskiego Myśli – między staroszlachecką cnotą a russowskim afektem / 473

Magdalena K. Górska - Inskrypcja w XVIII w. jako odzwierciedlenie przemian estetycznych i kulturowych / 485

Marcin Cieński - Literatura polskiego oświecenia w perspektywie europejskiej. Wokół stanu i perspektyw badań / 505

CZĘŚĆ VI. Scena muzyczna od kuchni

Agnieszka Kozyra - Muzyczność w teatrze Wojciecha Bogusławskiego jako element jego strategii marketingowej / 523

Jolanta Dygul - La bella verità: Carlo Goldoni o teatrze muzycznym / 539

Aleksandra Kajdańska - „Bon air, grâce modeste” – Gottfried Taubert i jego instrukcje na temat etykiety i tańca w XVIII w. / 553

CZĘŚĆ VII. Poeci od kuchni – badania nad poezją

Roman Dąbrowski - O estetycznej kuchni autorów późnooświeceniowych poematów / 569

Żanna Niekraszewicz-Karotkaja - „Przypatrzcie się ptakom podniebnym”: „ptasia kuchnia” adaptacji piosenek ludowych w kulturze poetyckiej XVIII w. / 587

Bożena Mazurkowa - Warsztatowe wariacje Franciszka Dionizego Kniaźnina w poetyckich odsłonach Erotyków / 607

Wojciech Kaliszewski - Portret poety leniwego. Stanisław Trembecki i jego pisanie / 625

Krystyna Maksimowicz - Poezja okolicznościowo-polityczna wobec biskupa wileńskiego Ignacego Massalskiego / 639

Maria Janoszka - Pieniądz, zysk i dar. Dyskurs ekonomiczny w Wierszach różnych Ignacego Krasickiego / 663

Paweł Pluta - „Literacki stół” Józefa Maksymiliana Ossolińskiego / 683

DOKĄD ZMIERZA WIEK XVIII?

Teresa Kostkiewiczowa - Dokąd zmierza wiek XVIII? / 699

Jerzy Dygdała - Dokąd zmierzają polskie badania nad XVIII w. (historia polityczna i społeczno-gospodarcza) / 703

Francois Rossert - Głos w dyskusji panelowej podczas IV Kongresu Polskiego Towarzystwa Badań nad Wiekiem Osiemnastym / 711

Dariusz Rolnik - W drodze do poznania i zrozumienia XVIII w. / 717

Michał Zwierzykowski - Dokąd zmierza wiek XVIII, czyli gdzie powinni kierować swe kroki badacze  XVIII stulecia? / 721

Tomasz Chachulski - „Poeci od kuchni” i inne problemy badań nad literaturą polskiego oświecenia / 727