Węzeł gordyjski. Katolicy świeccy w PRL (1956-1989)

Autor: Tomasz Sikorski

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 520 + 32 s. zdjęcia

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Uwagi - okładka z lekkimi zatarciami

Monografia poświęcona jest środowiskom katolików świeckich w PRL w latach 1956–1989. Książka składa się poniekąd z dwóch części. W pierwszej przedstawiono historię środowisk, w drugiej zaś poszczególnych postaci z nimi związanych, czasami mniej znanych bądź po prostu zapomnianych. Książkę uzupełniają w większości dotąd niepublikowane fotografie pozyskane ze zbiorów prywatnych.

Opisana w tej książce historia pełna jest niejednoznaczności, a optymizm i nadzieja przeplatają się ze zwątpieniem, uległością i niemocą. Świeckim katolikom – bohaterom tej opowieści – przyszło żyć w czasach trudnych i skomplikowanych, w warunkach narzuconych przez bieg historii. Katolicy przez cały okres PRL znajdowali się w potrzasku między niezależnością, pełną wolnością działania, przekonań i myśli a narzuconymi przez komunistów warunkami współegzystencji. To uwikłanie w system musiało skłaniać do alternatywnych wyborów, rodziło też różne postawy. Przecięcie tego węzła gordyjskiego oznaczałoby całkowitą marginalizację, zamknięcie tych przestrzeni, w których można było w jakiś sposób funkcjonować, formułować programy, ograniczyłoby starania wyłącznie do obrony kultury i uniwersalnych wartości ewangelicznych. Jednak poziom kontroli ze strony władz wymuszał pewne decyzje. Taka była cena koncesji udzielonej środowiskom katolickim przez reżim komunistyczny. 

Tomasz Sikorski – politolog, historyk, prof. dr hab., pracownik Instytutu Historycznego Uniwersytetu Szczecińskiego, autor kilkudziesięciu książek (w tym redaktor prac zbiorowych), wielu  artykułów  naukowych  i  popularnonaukowych,  laureat  nagród  (Książka Historyczna Roku, Nagroda im. Oskara Haleckiego, Nagroda Klio, Nagroda Fundacji im. Romana Dmowskiego, Nagroda im. Józefa Łukaszewicza, Nagroda Prezydenta Miasta Ostrowa Wielkopolskie- go „Dzieło 2017”), nominowany do Nagrody Historycznej tygodnika „Polityka”, stypendysta Polonia Aid Foundation Trust. Zainteresowania badawcze: ruchy polityczne i społeczne, myśl polityczna, historia idei, biografistyka, kultura a polityka, ideologia, historia XIX-XX w. 

Publikacja w ramach centralnego projektu badawczego IPN „Władze komunistyczne wobec Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce 1944-1989”.

Spis treści:

Przedmowa /9

Zamiast wstępu. Sensu catholicus. Antenaci i kontynuatorzy   /15

Orientacje ideowo-polityczne środowisk katolików świeckich w Polsce (1956-1972)  /01

Fronda. Rozłam w Stowarzyszeniu Pax w 1955 roku  /123

Stowarzyszenie PAX wobec odwilży i polskiego Października 1956 r.  /142

"Więźniowie" pokolenia, "więźniowie" oblicza. Kształtowanie się linii ideowo-programowej środowiska "Więzi" (1958-1961)    /173

Popaździernikowa nadzieje i rozczarowania. Próby odbudowy chadecji przed wyborami do sejmu w 1957 r.  /209

Siła rozwoju czy siła regresu? Stowarzyszenie PAX w latach 1970-1978   /225

Ewolucja ideowo-polityczna Stowarzyszenia PAX w okresie pierwszych miesięcy karnawału Solidarności (sierpień-grudzień 1980 r.)  /240

Polski Związek Katolicko-Społeczny. Środowisko katolików świeckich czy koncesjonowana (neo)chadecja (1980-1983)   /265

Proces odbudowy krajowego ruchu chrześcijańsko-demokratycznego u schyłku PRL (198601989)   /286

Od radykalizmu narodowego do "ruchu nienazwanego". Dwie wizje "tej samej" rewolucji w poglądach Bolesława Piaseckiego  /303

"Teatr snów". Popaździernikowe nadzieje i rozczarowania Wiesława Chrzanowskiego (październik 1956-październik 1957)  /319

Od Bobrzyńskiego, Rocheforta do Dmowskiego. Intelektualne wyspy Stefana Kisielewskiego   /331

Podstawy i rozwój katolickiej myśli i nauki społecznej - Kazimierza Studentowicza poszukiwania Ikarii   /372

Najpierw idea, później polityka. Działalność Jana Hoppego w realiach Polski Ludowej   /397

Alchemia myśli. Twórczość Pawła Trzebuchowskiego. Próba zarysu  /426

Wykaz skrótów   /443

Bibliografia   /446

Indeks osób   /490