W służbie Ojczyźnie. Wojsko Polskie w systemie bezpieczeństwa województw południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej (1921-1939)

Autor: Adam A. Ostanek

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 516

Oprawa: twarda

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Celem monografii jest ukazanie działań jakie Wojsko Polskie realizowało w latach 1921-1939 na rzecz bezpieczeństwa w regionie trzech południowo-wschodnich województw II Rzeczypospolitej - lwowskiego, stanisławowskiego i tarnopolskiego. W pracy dokonano charakterystyki poszczególnych województw w różnych kontekstach (struktura narodowościowa, wyznaniowa, społeczna oraz znaczenie gospodarcze i militarne regionu), a następnie - w ujęciu problemowo-chronologicznym - zilustrowano kierunki realizowanych przez wojsko działań w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego. Analizie poddano wpływ armii na politykę wewnętrzną ze szczególnym uwzględnieniem kwestii narodowościowych. Wskazano także liczne przykłady zadań Wojska Polskiego wykonywanych w oparciu o ówcześnie obowiązujące przepisy. Ponadto przybliżono całość aktywności armii wpisującej się w realizację hasła "Naród pod bronią". Ukazano również kierunki i zakres współpracy z mieszkańcami regionu.

Działania Wojska Polskiego rzutujące na bezpieczeństwo województw południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej ewoluowały w miarę upływu lat. Wprawdzie część zadań wykonywano w oparciu o przepisy obowiązujące w ciągu całego okresu międzywojennego, to jednak zmiany sytuacji geopolitycznej czy też wewnętrznej Polski nie pozostawały bez wpływu na ich intensywność i ukierunkowanie. Nowe uwarunkowania wymagały niemal zawsze adekwatnej reakcji. Specyfiką regionu było to, że całość działań realizowano na terenie niezwykle zróżnicowanym narodowościowo, przy częściowym braki akceptacji dla istnienia Rzeczypospolitej przez pewien odsetek obywateli narodowości ukraińskiej. Pozostający w tle życia codziennego konflikt polsko-ukraiński wpływał w sposób bezpośredni na stan bezpieczeństwa, siłą rzeczy determinując także dodatkowe kierunki działania armii.

Spis treści:

Wstęp  /7

Rozdział I. Małopolska Wschodnia w systemie bezpieczeństwa II Rzeczypospolitej  /19

1. Charakterystyka terytorium oraz rozmieszczenie i liczebność ludności  /19

2. Struktura narodowościowa, wyznaniowa i społeczna mieszkańców  /30

3. Znaczenie gospodarcze i militarne województw południowo-wschodnich  /49

4. Organy administracji wojskowej w regionie  /60

5. Formacje wojskowe dyslokowane na terenie Małopolski Wschodniej  /83

Rozdział II. Działania Wojska Polskiego na rzecz bezpieczeństwa regionu w latach 1921-1926  /99

1. Armia a polityka narodowościowa władz polskich  /99

2. Miejsce i rola wojska w  działaniach na rzecz bezpieczeństwa  /117

3. Szkolenie młodzieży w wieku przedpoborowym w oparciu o współpracę z organizacjami paramilitarnymi  /147

4. Początki aktywności wojska w życiu regionu  /171

Rozdział III. Armia a bezpieczeństwo Małopolski Wschodniej w latach 1926-1935  /185

1. Miejsce i rola wojska w  nowych założeniach polityki narodowościowej  /185

2. Współpraca armii i władz administracji terenowej na rzecz bezpieczeństwa  /210

3. Organizacja procesu szkolenia młodzieży  /243

4. Armia a potrzeby i oczekiwania miejscowej ludności  /275

Rozdział IV. Wojsko Polskie a bezpieczeństwo regionu w okresie maj 1935-wrzesień 1938  /293

1. Armia w zmieniających się założeniach polityki narodowościowej  /293

2. Działania armii i władz cywilnych na rzecz bezpieczeństwa  /317

3. Realizacja hasła "Naród pod bronią" przez armię /327

4. Wojsko w życiu codziennym mieszkańców regionu  /346

Rozdział V. Wpływ armii na bezpieczeństwo regionu w obliczu zagrożenia wojennego (październik 1938- sierpień 1939)  /363

1. Armia a polityka narodowościowa władz  /363

2. Przygotowania regionu na wypadek wojny  /383

3. Wojsko a szkolenia obronne ludności  /405

4. Konsolidacja społeczeństwa wokół armii  /425

Zakończenie  /437

Summary  /443

Załączniki  /451

Wykaz załączników  /479

Wykaz skrótów  /480

Wykaz map  /483

Wykaz tabel  /484

Wykaz fotografii  /486

Bibliografia  /489

Indeks miejscowości  /505

Indeks osobowy   /511