W poszukiwaniu raju

Autor: Jean Delumeau

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 284

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

Judeochrześcijańska podróż do raju. Jednotomowa, przejrzysta synteza słynnej trzytomowej Historii raju.

Ogarniający nas dzisiaj pesymizm mocniej niż kiedykolwiek każe nam, zaniepokojonym o przyszłość, pytać o raj. Jean Delumeau prowadzi nas w jego stronę drogą od „ogrodu rozkoszy” po „szczęście wieczne” przez nigdy niegasnące oczekiwanie na „tysiąc lat pokoju na ziemi”. Autor chce być blisko czytelnika, jego książka to zaproszenie do rozmowy.

Jean Delumeau opowiadał, że po publikacji trzytomowej Historii raju często był pytany o raj, tak jakby miał do niego klucz. Mówił, że chodzi o refleksję nad nadzieją, nad formami, jakie przybierała w kolejnych stuleciach, po czym najchętniej przywoływał anegdotkę o pewnym dialogu, który zdarzył się, gdy był spacerze ze wnuczkami – siedmioletnią Isabelle i pięcioletnią Florence – wczesną wiosną w okolicach domu. Powietrze było krystalicznie czyste, góry wyraźnie odcinały się na tle błękitu nieba, było tak pięknie, że Isabelle oznajmiła: „Tutaj jest prawie raj”. Florence spytała: „A co to takiego raj…?”. Na co Jean Delumeau, wielki historyk, odpowiedział, że raj to szczęście, które się nie kończy. Ale dla małej Florence nie brzmiało to przekonywująco. „A skąd ty to wiesz?” – spytała. No właśnie – oto pytanie, które mimo upływających lat nie dawało mu spokoju. I stąd książka W poszukiwaniu raju.

Spis rzeczy

Wprowadzenie  /11

Część pierwsza. Raje na ziemi

Rozdział I – Historia pewnego ogrodu

Ogród rozkoszy  /11

Ogród Eden w średniowiecznej geografii

Rozdział II – Królestwo Księdza Jana

Słynna fałszywka  /19

Trwałe powodzenie mitu  /22

Rozdział III – Zapomnieć o teraźniejszości

Złoty wiek  /27

Natura czarodziejka  /29 

Rozdział IV – Ziemski raj w centrum pewnej kultury

Ziemski raj a grzech pierworodny  /35

Nowe cele erudycji  /38

Rozdział V – Szczęście bez skazy

Doskonałość bytu  /43

Idylliczne życie  /46

Rozdział VI – Kres pewnego marzenia

Od skamielin do ewolucjonizmu  /51

Ewolucja a Pismo Święte  /55

Rozdział VII – Narodziny millenaryzmu

Od mesjanizmu do millenaryzmu  /59

Znaczenie millenaryzmu w pierwszych wiekach chrześcijaństwa  /61

Rozdział VIII – Od „przepowiedni chrześcijańskich” do Joachima z Fiore

„Przepowiednie chrześcijańskie”   /65

Proroctwo z Kalabrii  /67

Rozdział IX – Kontynuatorzy Joachima

Od „spirytuałów” do „Wolnego Ducha”  /73

Król wybawiciel i „anielski papież”  /76

Rozdział X – Od taborytów do Muntzera

Millenaryzm taborycki  /81

Na czym polegał projekt Muntzera?  /84

Rozdział XI – „Nowy Syjon” w Westfalii

Bernard Rothmann  /91

Król Munster  /93

Rozdział XII – Oczekiwanie na złoty wiek Kościoła i świata w katolickiej Europie

Postel i Campanella  /102

Rychłe zwycięstwo chrześcijaństwa  /104

Od Bandarry do sebastianizmu  /104

Rozdział XIII – Nadzieja na „królestwo świętych” w Europie protestanckiej

Na kontynencie  /107

Znaczenie Mede w Anglii  /110

Rozdział XIV – Eschatologia i Ameryka Łacińska

Franciszkanie w Meksyku  /113

Ameryka ostoją Kościoła? 117 /

Rozdział XV – Ameryka Północna, ziemia wszystkich obietnic

Nowy Eden  /121

„Wielkie przebudzenie”  /123

Rozdział XVI – Laicyzacja, utopia, uchronie

Rola Winstanleya  /127

Rozkwit różnych utopii i narodziny uchronii  /129

Rozdział XVII – Millenaryzm a postęp

Nowa idea  /135

Dążenie do szczęścia  /137

Rozdział XVIII – Szeroko consensus wokół optymizmu

Ziemska przyszłość chrześcijaństwa  /141

Szalone nadzieje XIX wieku  /143 

Część druga. Raj w tamtym świecie

Rozdział XIX – Odwrót

Załamanie się optymizmu  /151

Czy optymizm jest „tchórzostwem”?  /154

Rozdział XX – Sens, projekt i powołanie

„Człowiek jest zdolny do wszystkiego, nawet do dobra”  /157

Człowiek istnieje  /158

Rozdział XXI – Sacrum i tamten świat

Sacrum i wymiar wertykalny   /161

Sacrum a zmarli  /162

Rozdział XXII – Raj pośredni i raj niebiański

Ogród oczekiwania  /165

Wieczny ogród  /168

Rozdział XXIII – Niebieskie Jeruzalem

Raj w Apokalipsie  /173

Niewidzialne dzięki widzialnemu  /175

Rozdział XXIV – Hierarchia niebiańska i układ nieba

Wpływ Pseudo-Dionizego  /187

System Ptolemeusza poddany chrystianizacji  /189

Rozdział XXV – Maryja i Raj

Wzrost kultu maryjnego  /187

Wzajemne przenikanie się nieba i ziemi   /189 

Rozdział XXVI – Ołtarz gandawski: uroczystość Wszystkich Świętych

„Najpiękniejsze panneau, jakie namalowanow świecie chrześcijańskim”    /193

Kody i symbole  /195

Rozdział XXVII – Anielskie koncerty

Rozkwit muzyki  /199

Muzyka w opisach raju  /204

Rozdział XXVIII – Jak wyrazić nadzieję w sztuce?

Spojrzenie ku górze  /207

Sukces kopuł  /210

Rozdział XXIX – Domyślność i obfitość

Barok we wszystkich swoich stanach  /215

Złoty wiek ołtarza  /219

Rozdział XXX – Muzyka i mistyka

Muzyka barokowa  /223

Wizje i duchowość  /225

Rozdział XXXI – Nowe zjawiska

Laicyzacja  /229

Protestancka powściągliwość   /231 

Wyczerpanie  /233

Rozdział XXXII – Zniknięcie empireum

Długotrwały opór  /237

Rewolucja kulturalna  /240

Skutki trzęsienia ziemi /243

Rozdział XXXIII – „Ani oko nie widziało”

Raju nie da się wyrazić słowami  /249

Wewnętrzne niebo  /252

Podsumowanie – Nadzieja na nową przyszłość

Raj to inni  /257

Powrót do dawnego przekonania chrześcijaństwa  /261