Toruńskie Dwory Artusa - architektura, kultura, ludzie

Autorka: Katarzyna Kluczwajd

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 563

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 21,0 cm x 28,0 cm

Co takiego zrobiła Katarzyna Kluczwajd? Napisała historię życia kulturalno-towarzyskiego, ale również politycznego Torunia XIX-XXI wieku. Dopowiedziała także w sposób bardziej ogólny, korzystając głównie z istniejących opracowań i skąpych źródeł, dzieje od XIV do XVIII wieku. Łącznie ponad siedem wieków miasta w pigułce. Nie byłoby w tym może nic nadzwyczajnego (bo które miasto nie chce / nie ma własnej monografii długiej historii), gdyby nie fakt, że zrobiła to przez pryzmat Dworu Artusa, jednego budynku w trzech postaciach historycznych. Pomysł tak prosty, że aż nie do uwierzenia jest, iż dotychczas nikt na niego nie wpadł! Wokół dzieją się wojny, kataklizmy, Polska przeżywa burzliwe dzieje a budynek trwa i pisze historię inaczej, bo ma własną perspektywę. [...]

Źródła i kultura pisania odsłaniają jednocześnie wiedzę i kompetencję historyczną, szczególnie historyczno-sztuczną autorki. Znawcy sztuki i architektury znajdą w książce wiele szczegółowych danych dotyczących nieznanych i ciekawych porównawczo meandrów budowlanych dotyczących powstawania trzech kolejnych Dworów Artusa oraz ich wielokrotnych modernizacji.

(z recenzji prof. dr. hab. Roberta Traby)

Spis treści:

Fenomen miejsca  /13

Wprowadzenie /19

• Fenomen dworów Artusa w Prusach; Trzy toruńskie Dwory Artusa

Stan badań  /25

Nowa perspektywa /27

• Struktura tekstu 

PIERWSZY DWÓR ARTUSA (1311-1802)  /31

Siedziby i nazwy /33

Architektura i wyposażenie, wydarzenia /36

1311-1466 /36

1466-1625 /37

• Nowy wystrój 1503; Życie towarzyskie

1625- 1802    /42

• Wielka modernizacja 1625-1626  

DRUGI DWÓR ARTUSA (1802-1889)  /51

Architektura  /53

• 1802–1842: Dwór Artusa z teatrem /53

Rozbiórka I Dworu Artusa

1842–1874 Teatr miejski  /57

1874–1889 Modernizacje  /61

1887 Szukanie ratunku  /65

• Koncept Plehwego - wrzesień 1887; Data graniczna 3 października 1887

1888: Plany przemiany  /70

Nabór ofert (6 planów)  /70

• Styczeń-kwiecień 1888; Koncept Uebricka  kwiecień 1888; Maj 1888

Życie teatralne  /80

Wydarzenia   /89 

TRZECI DWÓR ARTUSA (1889 -...) /99

Okres Cesarstwa Niemieckiego (1889-1920): nowy początek  /101

1889–1894: Decyzje - projektowanie - realizacja; impet początku  /101

Początek końca II Dworu Artusa /101

• Luty 1889 - początek wyburzenia; Decyzje; Dyskusja; Przetargi

Projektowanie  /103

• Projekty Schmidta; 1890

Realizacja 1889–1891   /140

• Witraże; Podłogi; Meble; Inne; Restauracja; Praktyczne; Opinie 1891

Otwarcie /157

• Refleksje 1893-1894

Dzierżawcy 1891-1894  /162

• Najemcy parteru

Imprezy cykliczne 1891–1894  /165

• Urodziny cesarza; Diakonistki; Vaterlandische Frauenverein; Elżbietanki; Kleinkinder Bewahr Verein; Polski wieczorek posejmikowy; Mozartverein; Liedertafel; Taniec – Haupt; Taniec – Wituski; Pożegnania

Imprezy 1891  /171

Imprezy 1892  /172

• Koncerty 1892; Wykłady 1892; Imprezy różne 1892

Imprezy 1893 /184

• Koncerty 1893 

Księgarze w roli muzycznych impresariów /186

• Lambeck; Schwartz

Wykłady 1893 /190

• Fonograf

Wydarzenia miejskie i regionalne  /192

• Stadtetag; 100 lecie Torunia w Państwie Niemieckim 1793-1893; Imprezy różne 1893

Imprezy 1894 /197

• Koncerty 1894; Wykłady 1894; Imprezy różne 1894

1895-1897. Pełny rozruch  /204

Dzierżawcy 1895-1897 /204

• 1895

Imprezy cykliczne 1895-1897 /205

• Urodziny cesarza; Urodziny Bismarcka; Hakata; Polski wieczorek posejmikowy; Diakoniski; Vaterländische Frauenverein; Kleinkinder Bewahr Verein; Mozartverein; Liedertafel; Taniec – Haupt; Taniec – Wituski; Pożegnania

Imprezy 1895  /210

• Koncerty 1895; Wykłady 1895; Magia

Imprezy 1896  /216

• Koncerty 1896; Wykłady 1896; Imprezy różne 1896

Dwór Artusa i / lub teatr /219

Imprezy 1897   /226

• Koncerty 1897; Imprezy różne 1897

1898-1903. W stronę zabaw ludycznych /230

Dzierżawcy /230

Imprezy cykliczne 1898–1903  /233

• Urodziny cesarza; Urodziny Bismarcka; Hakata; Diakoniski; Elżbietanki; Kleinkinder Bewahr Verein: Polski wieczorek posejmikowy; Mozartverein; Liederkranz; Liedertafel; Taniec - Wituski; Taniec - Funk; Pożegnania

Imprezy 1898  /239

• Imprezy cykliczne 1898; Koncerty 1898; Wykłady 1898; Impezy różne 1898 

Imprezy 1899  /243

• Koncerty 1899; Wykłady 1899

Imprezy 1900  /245

• Koncerty 1900; Wykłady 1900; Imprezy różne 1900

Imprezy 1901  /249

• Koncerty 1901; Imprezy różne 1901

Imprezy 1902 /254

• Koncerty 1902; Wykłady 1902; Imprezy różne 1902

Imprezy 1903  /258

• Koncerty 1903

1904-1914: Dekada stabilizacji, modernizacja wnętrz  /259

Dzierżawcy  /259

Remont 1904–1905  /260

Remont 1906–1907 /261

• Rumsch 1906–1907

Kolejne remonty 1911–1913 /274

Imprezy cykliczne 1904–1914  /275

• Urodziny cesarza; Urodziny Bismarcka; Hakata; Polski wieczorek posejmikowy; Diakoniski; Kleinkinder Bewahr Verein; Mozartverein; Liederkranz; Liedertafel; Musikfreunde; Taniec – Funk; Pożegnania; Stali bywalcy

Verein für bildende Kunst und Kunstgewerbe  /283

Pomnik cesarza Wilhelma I   /291

• Imprezy na rzecz pomnika; Decyzje

Imprezy 1904  /304

• Koncerty 1904; Wykłady 1904

Imprezy 1905 /305

• Koncerty 1905; Imprezy różne 1905

Imprezy 1906  /308

• Koncerty 1906; Imprezy różne 1906

Imprezy 1907  /310

• Koncerty 1907; Wykłady 1907; Imprezy różne 1907

Imprezy 1908 /312

• Koncerty 1908; Wykłady 1908; Imprezy różne 1908

Imprezy 1909 /313

• Koncerty 1909; Imprezy różne 1909

Imprezy 1910  /315

• Koncerty 1910; Siber; Wykłady 1910; Imprezy różne 1910; Jubileusze 1910

Imprezy 1911  /320

• Koncerty 1911; Wykłady 1911; Imprezy różne /1911

Imprezy 1912  /324

• Koncerty 1912; Wykłady 1912; Imprezy różne 1912

Imprezy 1913  /326

• Koncerty 1913; Wykłady 1913; Imprezy różne 1913

Imprezy 1914 /332

• Koncerty 1914; Wykłady 1914; Imprezy różne 1914

1914–1919: Okres wielkiej wojny  /334

Dzierżawcy /334

Imprezy cykliczne 1914–1918 /335

• Urodziny cesarza; Urodziny Bismarcka; Polskie koncerty; Vaterländische Frauen Verein; Liederkranz; Musikfreunde; Taniec – Funk; Pożegnania

Imprezy 1915  /339

Imprezy 1916  /340

• Koncerty 1916; Wykłady 1916; Imprezy różne 1916

Imprezy 1917  /341

• Koncerty 1917; Wykłady 1917; Imprezy różne 1917

Imprezy 1918 /343

• Wykłady 1918; Imprezy różne 1918

OKRES II RZECZYPOSPOLITEJ (1919/1920 - 1393); wyścig z czasem i bieg za pieniędzmi  /347

Dzierżawcy, remonty, wyposażenie /347

• 1919-1920 - ...Raczkowski kontra Dziewas; Zawiślewski; Dziewas kontra Zawiślewski

Nowy dzierżawca /354

• 1923

Kasyno obywatelskie  /355

• 1924 - 1925 

Przygotowania do nowej dzierżawy /361

Napisy niemieckie /362

Nowa dzierżawa /363

• Raczkowskiego finał; 1926; 1927

Browar Okocim 1927/1928 - 1939  /367

Rok jubileuszowy 1233–1933 i wielki remont  /372

• Wymiana oświetlenia; Stare lampy dla kościołów; Wielki remont 1933; 1936; Remont kolejny 1937

Wielkie wydarzenia: pierwsze, polskie, narodowe /377

1918 Polska już  /378

1919 /379

1920 /379

• Obiad i raut 21 stycznia 1920; Urodziny Kopernika; Rocznica bitwy pod Rarańczą

Imprezy 1921  /384\

• Obiad rocznicowy i zwyczajny skandal

Imprezy 1923  /386

• 450. urodziny Kopernika

Imprezy: lata 20  /387

Imprezy: lata 30  /391

• Jubileusz miasta 1233–1933

Koncerty  /394

• 1920; 1921; Lata 20; Lata 30.

Bale /399

• 1920; Lata 20.; Lata 30. 

Wydarzenia różne /41

• Lata 20.; Lata 30.

OKRES II WOJNY ŚWIATOWEJ (1939-1945): „uzdrawianie” i nowe porządki  /411

Wizje, projekty, realizacje /411

• Vereinigung 

Remont 1940–1941  /418

• Scharlowski; Otwarcie po remoncie 1940-1941; Zakłady miejscowe

Kręgielnia /425

Kuchnia /425

Hala piwna /427

Sala Wielka /428

Sala Mniejsza /438

Kawiarnia – nowa funkcja  /449

Paul Baumgarten /457

Wydarzenia  /459

• Wiece i wydarzenia polityczne; Kraft durch Freude; Wydarzenia muzyczne; Wykłady; Wydarzenia literackie; Zebrania różne; Wydarzenia różne

OKRES PO 1945 ROKU: nowe wcielenia /470

Architektura /470

• Wizje powrotu do przeszłości

Wydarzenia  /473

• 1945: Robotniczy Dom Kultury 

Czas Uniwersytetu Mikołaja Kopernika /476

Nowa rzeczywistośc po 1989 roku /482

ANEKSY /489

Aneks 1. Charakterystyka pomieszczeń  /491

Aneks 2. Kalendarium  /495

Aneks 3. Dzierżawcy  /498

Aneks 4. Niemieckie stowarzyszenia i organizacje w Toruniu  /499

Aneks 5. Lokale i inne miejsca /503

Źródła i wybrana literatura /505

Spis ilustracji /515

Indeks osób  /527

Indeks nazw geograficznych  /556