Testamenty szlacheckie z ksiąg grodzkich i ziemskich ziemi chełmskiej z XVII wieku

Opracowanie: Paweł Klint, Julia Pomian, Konrad Rzemieniecki 

Rok wydania: 2025

Liczba stron: 600

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

 

Prezentowany zbiór blisko 180 dokumentów to niezwykłe źródło wiedzy na temat mentalności szlachty z XVII wieku. Testamenty to nie tylko bowiem zestaw informacji o dysponowaniu majątkiem dla spadkobierców, także pożegnanie się z doczesnością i rozliczenie się z życiem. Szlachcic w ostatniej woli decydował się wyznać swoją wiarę, wydać dyspozycję względem pogrzebu i wesprzeć pieniędzmi wybrane instytucje kościelne. Dowiadujemy się z testamentów również o wydarzeniach z życia autorów, trudnościach egzystencji i relacjach rodzinnych.

Książka zawiera zbiór testamentów spisanych zarówno przez magnatów (między innymi Koniecpolskiego i Ossolińską), jak i średniozamożną i ubogą szlachtę z ziemi chełmskiej — etnicznego pogranicza polsko-ruskiego. Powstawały zarówno w okresie pokoju, jak i podczas wojen toczonych na terenie Rzeczypospolitej, dlatego część z testamentów wyszła spod piór żołnierzy, niejednokrotnie rezydujących w obozach wojskowych. Znajdziemy wśród tych źródeł również ostatnią wolę szlachcica skazanego na śmierć czy dotkniętego epidemią.

Książka jest jedną z kilku planowanych w projekcie naukowym finansowanym przez Ministerstwo Edukacji i Nauki w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. W kolejnych latach ukażą się wydawnictwa źródłowe zawierające testamenty szlacheckie z obszaru województwa bełskiego, ziemi przemyskiej i lwowskiej, prezentujące niepublikowane dotąd dokumenty z XVII wieku.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Nota od wydawców  /13

Źródło  /31

1. Testament Grzegorza Piczkowskiego z 17 grudnia 1609 roku  /33

2. Testament Pawła Chylińskiego z 12 czerwca 1611 roku  /33

3. Testament Jana Brodzińskiego z 6 lutego 1613 roku  /35

4. Testament Jana Wietrzyńskiego z 5 lutego 1614 roku  /37

5. Testament Pawła Gano z 2 kwietnia 1614 roku  /40

6. Testament Zofii z Czernych, wdowy po primo voto Mikołaju Czyżowskim chorążym chełmskim, żony secundo voto Kaspra Stanisławskiego podczaszego sanockiego, z 22 maja 1615 roku  /41

7. Testament Marcjana Chmielowskiego z 14 czerwca 1619 roku  /45

8. Testament Leonarda Salviego z 9 stycznia i 15 lutego 1620 roku /46

9. Testament Jana Chechelskiego, burgrabiego grodzkiego chełmskiego, z 10 października 1621 roku  /48

10. Testament Anny Stogniewowej z 10 listopada 1621 roku  /49

11. Testament Eustachego Sosnowskiego z około 1623 roku  /51

12. Testament Anny z Owłuczymskich, żony Jerzego Budziszewskiego rotmistrza koronnego, z 25 czerwca 1626 roku  /52

13. Testament Jerzego Budziszewskiego, rotmistrza wojsk koronnych, z 2 maja 1627 roku  /55

14. Testament Diany, wdowy po Aleksandrze Jakuszewskim, z 24 października 1627 roku  /61

15. Testament Macieja Ternowskiego z 24 kwietnia 1628 roku  /62

16. Testament Mikołaja Nabiałka z 12 lipca 1628 roku  /66

17. Testament Jana Pawęckiego z 22 maja 1629 roku  /67

18. Testament Jana Wereszczyńskiego z 18 czerwca 1630 roku  /71

19. Testament Anny z Sołomereckich, wdowy po primo voto Mikołaju Bełżeckim, żony secundo voto Jana Rakowskiego, z 13 grudnia 1630 roku  /72

20. Testament Anny z Ganów Piaseckich, żony Mikołaja Łazowskiego, z 10 grudnia 1631 roku  /75

21. Testament Jana Izdebskiego z 12 listopada 1634 roku  /76

22. Testament Jakuba Zieleniowskiego z 31 marca 1635 roku  /78

23. Testament Wojciecha Dębnickiego z 15 lutego 1641 roku  /80

24. Testament Eufemii z Horbowskich, żony Marka Hańskiego, z 18 maja 1641 roku  /82

25. Testament Stefana z Pękosławia Regowskiego z 14 lutego 1642 roku  /84

26. Testament Piotra Nieliskiego, sędziego ziemskiego szczebrzeskiego, z 8 kwietnia 1642 roku /86

27. Testament Jakuba Kazimierza Piaseckiego z 8 maja 1643 roku  /88

28. Testament Pawła Wierzbickiego z 29 marca 1644 roku z rejestrem długów z 22 maja 1644 roku  /91

29. Testamenty Stanisława i Elżbiety z Ruszczyców Mszalskich, małżonków, z 30 maja 1644 roku oraz Elżbiety z Ruszczyców Mszalskiej z 16 września 1649 roku /94

30. Testament Zofii z Gostowskich, żony Aleksandra Andrzejowskiego Ditiuka, z 26 października 1644 roku  /100

31. Testament Andrzeja Izdebskiego z 10 marca 1645 roku  /102

32. Testament Marka Hańskiego z 16 listopada 1645 roku  /105

33. Testament Stanisława z Koniecpola Koniecpolskiego, rotmistrza wojsk koronnych, z 25 lutego 1649 roku  /109

34. Testament Krystyny z Tyszkiewiczów, wdowy po Konstantym Jelcu podstolim kijowskim, z 1 października 1649 roku  /111

35. Testament Mikołaja Pszonki z 5 kwietnia 1650 roku  /117

36. Testament Andrzeja Jana Komońskiego z 18 czerwca 1650 roku  /119

37. Testament Marcina Gorzechowskiego z 4 lipca 1650 roku  /122

38. Testament Jana Piaseckiego z 8 sierpnia 1651 roku  /127

39. Testament Samuela Włodka z 26 kwietnia 1652 roku /129

40. Testament Mikołaja Niezabitowskiego z 2 września 1652 roku  /130

41. Testament Jana i Elżbiety ze Stawskich Dąbrowskich, małżonków, z 9 września 1652 roku  /132

42. Testament Jana Dobrzyckiego z 23 marca 1653 roku  /136

43. Testament Jana Łaszowskiego z 19 listopada 1653 roku  /139

44. Testament Anny z Podhorodeńskich, wdowy po Adamie Lipskim, z 2 grudnia 1653 roku  /141

45. Testament Elżbiety z Podhorodeńskich, żony Samuela Wolskiego, z 6 lutego 1654 roku  /145

46. Testament Marianny z Mieleszków, wdowy po primo voto Andrzeju Jarnowskim, secundo voto Andrzeju Izdebskim, tertio voto Marcinie Gorzechowskim, z 24 marca 1654 roku  /147

47. Testament Katarzyny z Rzążewskich, wdowy po primo voto Dobrogoście Olszamowskim, żony secundo voto Pawła Szymoniewskiego, z 26 października 1654 roku /150

48. Testament Wiktoryna Gorzkowskiego z 5 lipca 1655 roku  /151

49. Testament Mikołaja Pełczyńskiego z 8 września 1655 roku  /154

50. Testament Floriana Wodziańskiego, wicerotmistrza wojsk koronnych, z 1656 roku  /155

51. Testament Krystyny z Mokosich Bakowieckich, żony Floriana Horodyńskiego, z 21 stycznia 1656 roku /156

52. Testament Jana Czarnockiego z 12 maja 1656 roku  /160

53. Testament Reginy z Radwańskich, wdowy po primo voto N. Wierzchowskim, secundo voto Jakubie Kobierskim, z 7 lipca 1656 roku  /162

54. Testament Krystyny, wdowy po primo voto N. Karwatce, secundo voto N. Jaślikowskim, z 14 października 1656 roku /165

55. Testament Elżbiety z Bieleckich, wdowy po primo voto Hieronimie Jełowickim staroście chełmskim, żony secundo voto Mikołaja z Dąbrowicy Firleja Broniewskiego kasztelana chełmskiego, z 3 lutego 1657 roku  /166

56. Testament Franciszka Twardowskiego, porucznika wojsk koronnych, z 10 lutego 1657 roku  /171

57. Testament N. z Wierzbowskich, wdowy po Andrzeju Sokołowskim, z 24 marca 1657 roku  /172

58. Testament Elżbiety ze Stawskich, wdowy po Janie Dąbrowskim, z 18 kwietnia 1657 roku  /174

59. Testament Jana Latalskiego z 7 maja 1657 roku  /176

60. Testament Aleksandra Piotra Maszowskiego, burgrabiego grodzkiego krasnostawskiego, z 28 września 1657 roku  /180

61. Testament Andrzeja Rzeszotarskiego z 4 stycznia 1659 roku  /185

62. Testament Jana Gruszeckiego z 4 maja 1659 roku  /188

63. Testament Zofii z Bystrzyckich, żony Jana Szeliskiego, z 1 sierpnia 1659 roku  /189

64. Testament Elżbiety z Kosińskich, żony Marcelego Wielobyckiego, z około 1661 roku  /190

65. Testament Elżbiety z Manieckich, wdowy po primo voto N. Karpińskim, secundo voto N. Wilkowskim, żony tertio voto Piotra Biestrzykowskiego, z 8 maja 1661 roku /192

66. Testament Hieronima Żatyńskiego z 29 lipca 1661 roku  /195

67. Testament Felicjana Niewiarowskiego, majora wojsk koronnych, z 10 lutego 1663 roku /196

68. Testament Jana z Grabianowic Blinowskiego z 24 lutego 1663 roku  /198

69. Testament Katarzyny z Piaseckich, wdowy po primo voto Janie Gano i secundo voto Jerzym Dobrzynieckim, z 13 maja 1663 roku /204

70. Testament Jana Jasińskiego z 17 czerwca 1663 roku  /206

71. Testament Bazylego Szembela z 18 stycznia 1664 roku  /209

72. Testament Katarzyny z Sługockich, wdowy po primo voto N. Rudnickim i secundo voto N. Jaślikowskim, z 30 stycznia 1664 roku  /210

73. Testament Wojciecha Bzickiego z 20 lutego 1664 roku  /212

74. Testamenty Aleksandra Mokosiego Bakowieckiego z 22 lutego 1664 roku i 21 maja 1665 roku wraz z dodatkami z 21 i 31 maja 1665 roku  /213

75. Testament Szymona Siedlewskiego z 7 marca 1664 roku  /225

76. Testament Katarzyny z Jarzynów, żony Teodora Łochowskiego podwojewodziego sieradzkiego, z 20 marca 1664 roku  /228

77. Testament Zofii z Kalinowskich, żony N. Wasilkowskiego, z 30 kwietnia 1664 roku  /230

78. Testament Katarzyny z Lutostańskich, wdowy po primo voto Piotrze Truszkowskim i żony secundo voto Jana Kaznowskiego, z 6 marca 1665 roku /232

79. Testament Pawła Sosnowskiego z 27 kwietnia 1665 roku  /234

80. Testamenty Tomasza Chojeckiego, podstarościego krasnostawskiego, z 2 października 1665 roku i 2 września 1673 roku  /237

81. Testament Łukasza Rzeszowskiego, porucznika wojsk koronnych, z 1 maja 1666 roku  /243

82. Testament Jana Wieluńskiego z 3 lipca 1666 roku  /245

83. Testament Agnieszki, żony Jana Gostkowskiego, z 30 kwietnia 1667 roku  /247

84. Testament Jakuba Gorzechowskiego z 29 lipca 1667 roku  /249

85. Testament Zofii Aleksandry, żony secundo voto N. Bzickiego z 1668 roku  /255

86. Testament Bogumiły z Kurowa, żony Krzysztofa Korzeniowskiego pisarza ziemskiego stężyckiego, z 23 marca 1668 roku /256

87. Testament Agnieszki z Hostyńskich, wdowy po primo voto Stanisławie Orchowskim Kozielcu, żony secundo voto Jakuba Mroczka Borowskiego, z 10 listopada 1668 roku  /259

88. Testament Jana Bańkowskiego, towarzysza chorągwi Konstantego Wiśniowieckiego, z 4 kwietnia 1669 roku  /261

89. Testament Katarzyny z Witwińskich, wdowy po Dadźbogu Osłowskim, z 8 września 1669 roku wraz z rejestrami ruchomości z 14 maja i 9 września 1669 roku /263

90. Testament Jakuba Mroczka Borowskiego z 15 marca 1670 roku  /270

91. Testament Jana Koziki z 16 maja 1670 roku   /273

92. Testament Andrzeja Wiśniowskiego, podsędka ziemskiego i podstarościego chełmskiego, z 1 sierpnia 1670 roku  /276

93. Testament Piotra Latyczyńskiego z 10 października 1670 roku  /282

94. Testament Zuzanny Woynianki, wdowy po primo voto Janie Kryńskim, żony po secundo voto Remigianie Niedabelskim, z 3 marca 1671 roku  /286

95. Testament Marcina Postupalskiego z 4 kwietnia 1671 roku  /290

96. Testament Władysława Aleksandra Szujskiego, chorążego brzeskiego litewskiego, z 6 kwietnia 1671 roku  /293

97. Testament Krzysztofa Rudnickiego, regenta ziemskiego chełmskiego, z 15 kwietnia 1671 roku  /295

98. Testament Wojciecha Dominika Bieniewskiego, podczaszego halickiego, z 28 lipca 1671 roku  /296

99. Testament Marka Wielobyckiego z 29 grudnia 1671 roku /299

100. Testament Marcina Borzęckiego z 17 listopada 1672 roku  /302

101. Testament Stanisława Jana Pieczychojskiego z 20 lutego 1674 roku  /304

102. Testament Jadwigi Wiśniowskiej z 21 marca 1674 roku  /310

103. Testament Elżbiety z Wodzińskich, wdowy po primo voto Aleksandrze Fryderyku Kwiatkowskim, żony secundo voto Pawła Wojewodki Kremskiego, z 19 lipca 1674 roku /312
104. Testament Samuela Leszczyńskiego, oboźnego koronnego, z 23 lipca 1674 roku  /314

105. Testament Jana Sadowskiego, towarzysza roty Krzysztofa Grzymułtowskiego kasztelana poznańskiego, z 31 października 1674 roku  /318

106. Testament Piotra Maksymiliana Dobrzyckiego z 10 grudnia 1674 roku  /319

107. Testament Jana Żukowskiego z około 1675 roku  /324

108. Testament Mikołaja Raczkowskiego z 17 lutego 1675 roku   /325

109. Testament Katarzyny z Głembockich, wdowy po primo voto N. Hańskim, żony secundo voto N. Zabielskiego, z 17 czerwca 1675 roku /328

110. Testament Andrzeja Piotrowskiego z 12 lipca 1675 roku  /330

111. Testament Hieronima Żaboklickiego, chorążego bracławskiego, z 11 marca 1676 roku  /333

112. Testament N., żony Stefana Kuczmarskiego, z 13 marca 1676 roku  /338

113. Testament Agnieszki z Wiśniowskich, wdowy po primo voto Janie Niecieckim, żony secundo voto Jacka Skomorowskiego, z 2 sierpnia 1676 roku /340

114. Testament Barbary ze Stoińskich, żony Andrzeja Chamca, z 26 listopada 1677 roku  /41

115. Testament Jana Bobrowskiego z około 1678 roku  /343

116. Testament Dobrogosta z Wielkiego Jarnowa Jarnowskiego z 4 marca 1678 roku  /345

117. Testament Łukasza Geremowskiego z 2 kwietnia 1678 roku  /351

118. Testament Jana Starczewskiego z 5 listopada 1678 roku  /352

119. Testament Kazimierza Kuchowicza z 27 marca 1679 roku  /356

120. Testament Krystyny z Przyborowskich, wdowy po Tomaszu Chojeckim pisarzu ziemskim chełmskim, z 11 kwietnia 1679 roku   /359

121. Testament Jakuba Prusinowskiego, cześnika zakroczymskiego, z 17 kwietnia 1679 roku  /363

122. Testament Katarzyny, żony Wojciecha Jezierskiego, z 17 maja 1679 roku  /365

123. Testament Zofii z Witoniskich, wdowy po primo voto Szymonie Pietruszewskim, żony secundo voto Jana Piotrowskiego pisarza grodzkiego chełmskiego, z 22 czerwca 1679 roku  /367

124. Testament Eufrozyny z Czuryłów, wdowy po Hieronimie Ossolińskim staroście żydaczowskim, z 27 czerwca 1679 roku  /371

125. Testament Katarzyny Bielskiej z 28 lipca 1679 roku z rejestrem ruchomości Piotra Łęskiego z 21 sierpnia 1667 roku /376

126. Testament Teofila Stanisława z Brodni Brodzińskiego z 27 czerwca 1681 roku  /378

127. Testament Jana Wawrzyńca Jackiewicza, burgrabiego uchańskiego, z 27 lutego 1682 roku  /382

128. Testament Marcjanny Mietelskiej z 16 marca 1682 roku  /384

129. Testament Zuzanny ze Słupskich, żony Jacka Jankowskiego, z 13 lipca 1682 roku  /385

130. Testament Dominika Horocha z 28 stycznia 1683 roku  /386

131. Testament Władysława Antoniego z Jasionki Jasińskiego z 1 lutego 1683 roku z dopiskiem z 19 marca 1683 roku /389

132. Testament Jana Wereszczyńskiego z 22 marca 1684 roku  /396

133. Testament Andrzeja Niewiadomskiego, instygatora chełmskiego, z 16 sierpnia 1684 roku  /399

134. Testament Stefana z Ważyna Ważyńskiego, starosty tarnogórskiego, z 9 września 1684 roku  /402

135. Testament Katarzyny Górskiej z 8 listopada 1684 roku  /409

136. Testament Szczęsnego Cińskiego z 28 listopada 1684 roku  /412

137. Testament Adama Łopuskiego z 12 kwietnia 1685 roku  /414

138. Testament Teofili, żony Stanisława Dąbskiego, z 1 marca 1686 roku /417

139. Testament Angeli Konstancji z Brodeckich, żony Zbigniewa Władysława Zamiechowskiego, z 22 maja 1686 roku  /419

140. Testament Mikołaja Jana Jakuba na Szlubowie i Zawadach Szlubowskiego, porucznika koronnego, z 12 lipca 1686 roku /421

141. Testament Mikołaja Zdońskiego z 25 czerwca 1687 roku  /425

142. Testament Wojciecha z Końskich Bębnowskiego z 7 lipca 1687 roku  /426

143. Testament Anny, wdowy po Janie Piotrowskim pisarzu grodzkim chełmskim, z 15 listopada 1687 roku  /427

144. Testament Anny z Bobowskich, wdowy po primo voto N. Szenkowskim, secundo voto Hieronimie Mogilnickim, z 23 lutego 1688 roku  /430

145. Testament Heleny z Andrzejowskich Dyświkównej, wdowy po primo voto N. Kożuchowskim, secundo voto N. Wereszczyńskim, z 29 marca 1688 roku /432

146. Testament Mikołaja Jana Ciarnowskiego z 22 września 1688 roku  /435

147. Testament Barbary z Mierzejowskich, żony Krzysztofa Brześciańskiego, z 5 października 1688 roku  /437

148. Testament Władysława Duszy Podhoreckiego z 7 maja 1689 roku  /440

149. Testament Krzysztofa Trembińskiego z 19 czerwca 1690 roku z dodatkiem z 16 lipca 1690 roku  /442

150. Testament Daniela Wołczka z 17 grudnia 1690 roku  /445

151. Testament Anny ze Stojeszyna, wdowy po primo voto Błażeju Oryszowskim, secundo voto Piotrze Rogowskim, z 10 stycznia 1691 roku  /447

152. Testament Kazimierza Żytkiewicza z 30 lipca 1692 roku  /449

153. Testament Jana Franciszka Wołczka z 19 listopada 1692 roku  /452

154. Testament Zofii Lipskiej Łukaszczykówny z około 1693 roku  /455

155. Testament Krystyny Filimonowiczowej z 13 kwietnia 1693 roku  /455

156. Testament Zofii Wiktorii, wdowy po primo voto N. Zamiejskim, żony secundo voto Andrzeja Ulanowskiego, z 11 lutego 1694 roku  /457

157. Testament Daniela Garnowolskiego z 4 marca 1694 roku  /460

158. Testament Adama Brodowskiego z 11 marca 1694 roku  /462

159. Testament Stanisława Wielobyckiego z 7 kwietnia 1694 roku  /464

160. Testament Jakuba Franciszka Blinowskiego, miecznika chełmskiego, z 10 kwietnia 1694 roku  /466

161. Testament Marianny, żony Felicjana Nieliskiego, z 25 stycznia 1695 roku /468

162. Testament Wojciecha Drackiego z 8 sierpnia 1695 roku  /469

163. Testament Jadwigi Dąbskiej z 17 stycznia 1696 roku  /472

164. Testament Stanisława Żdanowskiego z 20 stycznia 1696 roku  /474

165. Testament Jana Kazimierza Czyża, stolnika wileńskiego, z 10 sierpnia 1696 roku  /476

166. Testament Mikołaja Wereszczyńskiego, cześnika latyczowskiego, z 11 września 1697 roku  /484

167. Testament Jana Szołkowskiego z 20 stycznia 1699 roku   /485

168. Testament Michała Kobylańskiego z 24 stycznia 1699 roku  /487

169. Testament Katarzyny z Wronowskich, wdowy po primo voto Adamie Koźmianie i secundo voto Kasprze Wirzbickim, z lutego 1699 roku  /490

170. Testament Marianny z Rościeskich, wdowy po primo voto Adamie Wieszczyckim, secundo voto Andrzeju Mączyńskim cześniku płockim, z 10 lutego 1699 roku /492

171. Testament Pawła Maszowskiego z 22 marca 1699 roku /496

172. Testament Franciszka Pawła Nieliskiego z 12 maja 1699 roku z dopiskami z 6 lipca 1699 roku i 8 czerwca 1700 roku /496

173. Testament Andrzeja Spiczyńskiego z 13 sierpnia 1699 roku  /501

174. Testament Katarzyny z Pojudzińskich, wdowy po primo voto Samuelu Dobrociejowskim, secundo voto Andrzeju Pląskowskim, tertio voto Stanisławie Saryuszu Zamoyskim generale wojsk koronnych, z 7 września 1699 roku  /505

175. Testament Marianny z Szałajskich, wdowy po primo voto Franciszku z Łagiennik Borowskim, secundo voto Adamie Bronickim, tertio voto Stefanie Bielskim, żony quarto voto Jana Kotowicza, z 11 grudnia 1699 roku  /508

176. Testament Franciszka Wilczkowskiego z 29 maja 1700 roku /511

Objaśnienie skrótów i oznaczeń  /514

Bibliografia  /515

Indeks osób i miejscowości  /519

Summary  /597