Teoria władzy monarszej czasów stanisławowskich. Studium idei

Autor: Arkadiusz M. Stasiuk

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 546

Okładka: miękka

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Książka dra Arkadiusza Stasiaka to bardzo istotny i nowatorski głos w dyskusji nad teorią władzy w osiemnastowiecznej Polsce, ale przez swój szeroki kontekst również w Europie. Z satysfakcją należy przyjąć fakt, że młody polski historyk swoimi przemyśleniami dotyczącymi tego skomplikowanego i wielopłaszczyznowego zagadnienia śmiało wpisuje się w istotny nurt współczesnej historiografii i jako jeden z pierwszych podejmuje badania, które stawiają go w europejskiej awangardzie.

Recenzowana praca stanowi zwieńczenie wieloletnich badań i przemyśleń Autora w kwestii władzy monarszej epoki stanisławowskiej i została poprzedzona kilkoma wcześniejszymi publikacjami. Jest owocem gruntownych kwerend prowadzonych w archiwach polskich i zagranicznych, erudycji i znakomitej orientacji w interdyscyplinarnej, wielojęzycznej literaturze poświęconej nowożytnej teorii władzy, kultury metodologicznej oraz interesujących i głębokich refleksji nad materią poznawczą.

(prof. Cezary Taracha)

Spis treści:

Wstęp  /7

I. Pochodzenie władzy  /61

1. Charyzmat  /63
2. a. Interwencja pierwotna  /71
3. b. Druga interwencja - ocalenia  /81
4. c. Charyzmat Bożej sprawiedliwości  /99
5. 2. Kontrakt  /115
6. a. Powierzenie władzy  /117
7. b. Społeczeństwo i władza, czyli dwa etapy umowy  /121
8. c. Stowarzyszenie  /125
9. 3. Wybór  /139
10. a. Wybór bezpośredni  /141
11. b. Wybór pośredni  /154
12. c. Geopolityka - wybór racjonalny  /164

II. Ograniczenia władzy  /183

4. Etyka  /185

a. Idea racji stanu  /187

b. Moralność władzy  /195

c. Suwerenność władzy a moralność władcy  /202

5. Prawa  /209

a. Prawo przyrodzone  /214

b. Prawo natury  /219

c. Prawo polityczne - wolność  /232

d. Prawo polityczne - równość  /243

e. Prawodawca  /250

6. Władza i wiedza doskonała. Oblicza króla - filozofa  /269

a. Król roztropny  /275

b. Filozof królem - rządy rozumnej jednostki  /282

c. Król filozofem - naturalne źródła wiedzy  /293

d. Mędrzec  /299

III. Cele władzy  /317

7. Życie zgodne z wyborem rządzonych  /319

a. Sprawiedliwość  /322

b. Szczęście  /336

c. Tradycja /351

d. Wspólnota  /367

8. Odpowiedzialność za prawdę i moralność  /379

a. Sumienie i polityka  /380

b. Łaska  /393

c. Nagroda i kara /408

9. Król-pokoju  /425

a. Pacyfizm oświeceniowy  /426

b. Polskie teorie pacyfistyczne, czyli kultura przekładu  /433

c. Idee wojny sprawiedliwej  /446

Zakończenie  /459

Bibliografia  /469

Wykaz skrótów  /515

Spis ilustracji  /517

Summary  /519

Resume  /525

Indeks nazwisk  /531

1.1. Piśmiennictwo staropolskie  /19

1.2. Literatura nowsza  /23

2. Rodzina Szwarców herbu Bożezdarz w XV i XVI w.  /30

3. Rodzina Czernych herbu Nowina w XV i na początku XVI w.  /58

4. Linia lubelska (XVI-XVIII w.)  /100

4.1. Linia Pawła  /106

4.2. Linia Jerzego  /120

4.2.1. Stanisław, syn Jerzego i jego potomkowie  /132

4.2.2. Bernard, syn Jerzego i jego potomkowie  /178

4.3. Linia Piotra, syn stolnika lubelskiego Jerzego  /199

5. Linia krakowska (XVI-XVIII w.)  /214

6. Czerni w XV-XVIII w. Studium rodziny i kariery  /245

6.1. W kręgu spraw rodzinnych  /245

6.1.1. Małżeństwa  /245

6.1.2. Onomastyka rodzinna  /251

6.1.3. Tożsamość rodzinna  /254

6.2. Edukacja i wychowanie  /263

6.3. Kariery w rodzinie Czernych  /266

6.3.1. Czerni jako urzędnicy  /266

6.3.2. Wojskowe kariery Czernych  /270

6.3.3. Duchowni w rodzinie  /272

6.4. Sprawy majątkowe  /274

6.5. Fundacje rodzinne  /281

6.6. Pozycja społeczna i mechanizmy awansu  /284

Zakończenie  /291

Wykaz skrótów  /295

Bibliografia  /296

Summary  /313

Zusammenfassung  /316

Spis ilustracji, map, tablic genealogicznych i tabel  /319

Indeks nazw osobowych i geograficznych  /322