Tajemnice strażnicy WOP w Konarach (1945-1947). Szabrownictwo, dezercje, morderstwa

Autor: Artur Ochał

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 220

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 25,0 cm

Latem 1946 r. na Strażnicy WOP w Konarach (Dolny Śląsk) doszło do zbiorowej dezercji żołnierzy pod dowództwem por. Jana Kajdy. Przez kilka kolejnych miesięcy na obszarze ziemi kłodzkiej trwały obławy za uciekinierami i poszukiwania operacyjne prowadzone przez wojskowe i cywilne organy bezpieczeństwa. Dezercję poprzedziło kilka wydarzeń, które w różny sposób miały pośredni lub bezpośredni wpływ na ucieczkę ze strażnicy WOP. Zwłaszcza, że tłem tego zdarzenia stały się procesy społeczne i polityczne towarzyszące polskiemu osadnictwu na terenie Dolnego Śląska m.in. polsko-czechosłowacki konflikt o granice, zmagania osadników z radziecko-polskimi maruderami, wysiedlenia Niemców, szabrownictwo, migracja Żydów, tworzenie się struktur partyjnych, przygotowania do referendum ludowego (1946) i wybory do sejmu (1947). Autor stara się odtworzyć nie tylko warunki życia żołnierzy na strażnicy, ale także metody działania organów bezpieczeństwa oraz zakulisowych (agenturalnych) mechanizmów jakie odegrały rolę w tych wydarzeniach. Próbuje ukazać głównego sprawcę dezercji w świetle nieznanych dokumentów oraz wskazać społeczno-polityczne konsekwencje jego działań, a także kolejne losy dezerterów i działaczy PSL, którzy udzielali im pomocy w trakcie ucieczki.

Spis treści:

Wstęp  /7

Cel i zakres pracy  /8

Źródła  /10

Literatura  /12

Rozdział I. Polskie początki na ziemi kłodzkiej (1945-196)  /19

Konflikt polsko-czechosłowacki (1945 rok)  /20

Wojsko Polskie w ochronie sudeckiej granicy  /27

Utworzenie 11. Oddziału WOP w Kłodzku  /29

Osadnicy i szabrownicy  /36

Wysiedlenia Niemców i migracja Żydów  /41

Ludowcy z Polskiego Stronnictwa Ludowego  /49

Rozdział II. Strażnica WOP w Konarach  /53

Początki straży granicznej  /54

Problemy kadrowe  /64

Przydział ppor. Kajdy  /66

Udział w akcji przedreferendalnej  /71

Przypadek ppor. Wajshausa  /76

Rozdział III. Dezercje i obławy  /83

Pierwsza dezercja ze strażnicy  /83

Druga dezercja ze strażnicy  /87

Obława na uciekinierów /94

Pierwsze zatrzymania  /108

Rozdział IV. Śledztwa i procesy  /113

Wyniki śledztwa i dalsze zatrzymania  /113

Zatrzymanie ppor. Kajdy Procesy i wyroki  /125

Kampania prasowa  /136

Teczka "Brzeskiego"  /142

Rozdział V. Powiązane sprawy i dalsze losy uczestników  /151

Sprawa por. Ula  /51

Sprawa ppłk. Skwarczyńskiego  /154

Dalsze  losy uczestników dezercji i ich pomocników  /159

Mity i przekłamania  /170

Żołnierz "niezłomny"  /176

Zakończenie  /185

Aneks 1. Wybrane biografie oficerów 11. Oddziału WOP w Kłodzku  /189

Aneks 2. Wybrane biografie funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa i żołnierzy Głównego Zarządu Informacji WP /193

Wykaz skrótów  /199

Bibliografia  /203

Indeks osobowy  /209

Indeks miejscowości  /215