Stalowe drapieżniki. Polskie okręty podwodne 1926-1947

Autor: Mariusz Borowiak

Rok wydania: 2025

Liczba stron: 571

Okładka: twarda

Format: 21,5 cm x 30,0 cm

Książka Stalowe drapieżniki. Polskie okręty podwodne 1926-1947, w świetle dotychczasowych badań na temat działalności fl oty podwodnej pod biało-czerwoną banderą w latach II Rzeczypospolitej, to najbardziej obszerne i aktualne opracowanie. Autor podczas pracy nad kolejnym wydaniem publikacji korzystał z ofi cjalnych (odtajnionych pod koniec XX i na początku XXI wieku) dokumentów polskich, brytyjskich i niemieckich; rozmawiał także z jeszcze wówczas żyjącymi polskimi podwodniakami, którzy uczestniczyli w II wojnie światowej na morzu. Zawartość książki poprawiono i uzupełniono – w porównaniu do wydania poprzedniego z 2013 r. – o treści zawarte w innych opracowaniach w kraju i za granicą. Przy tej okazji autor, zgłębiając i analizując najnowsze materiały, rozprawił się z licznymi mitami na temat załóg i okrętów podwodnych Polskiej Marynarki Wojennej w latach 1939-1945 pokutującymi do dziś, które nie znalazły odbicia w rzeczywistości. Nie umniejsza to w niczym ich dokonań. Wybór materiałów ikonograficznych (zdjęcia, rysunki techniczne okrętów oraz mapy i szkice sytuacyjne) także poddano istotnym zmianom.
Latem i jesienią 2022 r. autor książki wziął udział w ekspedycji zorganizowanej przez The Explorers Club Oddział Polski i Stowarzyszenie Wyprawy Wrakowe w poszukiwaniach wraku okrętu podwodnego ORP Orzeł na Morzu Północnym, który w niewyjaśnionych okolicznościach zatonął w maju-czerwcu 1940 r.

- Przedmowa do wydania IV

W książce opisałem przedwojenne dzieje rodzimej floty podwodnej oraz wojenne losy 8 okrętów podwodnych i wydarzenia związane z działalnością bojową dowódców, oficerów i marynarzy, przy czym nie pomijam kompromitujących faktów w latach II wojny światowej, co wywołało oburzenie niektórych historyków i entuzjastów spraw wojennomorskich. Po wcześniejszych publikacjach (m.in. Mała flota bez mitów i Westerplatte. W obronie prawdy) zostałem uznany za obrazoburcę i kontrowersyjnego autora książek o tematyce historycznej poświęconych Polskiej Marynarce Wojennej. Dzięki dotarciu do materiałów archiwalnych, obszernej korespondencji i relacjom świadków przechowywanych m.in. w redakcji „Naszych Sygnałów (organ prasowy Stowarzyszenia Marynarki Wojennej w Londynie), Izbie Pamięci Jerzego Pertka w Poznaniu (obecnie we władaniu Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu), Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie (IPMS) oraz w placówkach prywatnych na terenie Niemiec (Stift ung Traditionsarchive Unterseeboote w Cuxhaven i Wissenschaft liches Institut für Schiff ahrt und Marinegeschichte w Hamburgu) jako pierwszy ujawniłem fakty, które odbrązawiały obraz dokonań polskich podwodniaków. Nie zabiegałem o tanią sensację, co zarzucali mi, niestety, niektórzy nieprzychylni żurnaliści i historycy. Dotarłem do znacznej ilości materiałów, do których wielu polskich badaczy nie miało wówczas dostępu. Być może, dlatego przy ich lekturze można odnieść wrażenie, że są kontrowersyjne. Nie próbowałem się wypromować szargając świętości. Dokumenty bronią się same. Nic na to nie poradzę, że fakty są jakie są. Nie starałem się oceniać negatywnych zachowań oficerów, nie starałem się ich tłumaczyć. Po prostu je opisałem w oparciu o zachowane dokumenty i wspomnienia świadków. Inna sprawa, że jeszcze dwie-, trzy dekady wcześniej najbardziej zasłużeni pisarze historyczni zajmujący się historią PMW nie mieli dostępu np. do zbiorów archiwalnych w Wielkiej Brytanii.
W swej książce poświęconej polskim okrętom podwodnym oraz ich załogom podążałem podobnym szlakiem jak Jerzy Pertek i Edmund Kosiarz, starając się dociec prawdy w oparciu o dokumenty i relacje im niedostępne (z powodów politycznych) lub też świadomie przez nich pominięte, jako etycznie niewygodne. Podjąłem się wysiłku w celu obalenia narosłych stereotypów. Dzięki swobodniejszemu w ostatnich latach dostępowi do archiwów zachodnich mogłem skorygować wiele faktów. Podczas kolejnych kwerend w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, dzięki otrzymaniu zamówionych przeze mnie dokumentów z The National Archives w Kew pod Londynem oraz po odbyciu spotkań z ostatnimi żyjącymi świadkami wydarzeń – marynarzami polskiej floty podwodnej i czytelnikami moich książek, znacznie wzbogaciłem swoją wiedzę na temat Polskiej Marynarki Wojennej.
- Od Autora (fragmenty)

Spis treści:

Przedmowa do wydania IV  /11

Od autora  /13

Wstęp do wydania pierwszego  /17

1. Polska flota podwodna w latach 1926-1939  /21

1.1. Trudne początki  /21

1.2. Pierwszy przetarg na polskie okręty podwodne  /34

1.3. Budowa podwodnych stawiaczy min typu Wilk  /44

1.4. Włosi kontratakują  /72

1.5. ORP Kuna – okręt podwodny, którego nie było  /78

1.6. Dywizjon Łodzi (Okrętów) Podwodnych  /86

1.7. Oceaniczne okręty podwodne z Holandii – OORP Orzeł i Sęp  /112

1.8. Okręty podwodne na kilka miesięcy przed wybuchem wojny  /137

2. Podwodne drapieżniki w obronie Wybrzeża (1-11 września 1939 r.)  /155

2.1. Rozkazy operacyjne dla Dywizjonu Okrętów Podwodnych  /155

2.2. ORP Sęp – najkrótsza kampania  /162

2.3. Rysia gehenna na Bałtyku  /176

2.4. Żbika dwadzieścia pięć dni bezcelowej aktywności na morzu  /188

2.5. ORP Wilk – jeszcze jeden okręt podwodny z marnymi sukcesami  /198

2.6. ORP Orzeł – wrześniowa odyseja dumy floty  /213

3. OORP Rys, Zbik i Sep w Szwecji (1939-1945) /237

3.1. Internowanie  /237

3.2. Na lądzie  /256

4. Prawda o komandorze Kłoczkowskim (1939-1942, 1943-1948)  /271

5. Działania bojowe Wilka pod skrzydłami Royal Navy (1939-1942)  /287

5.1. Okaleczony drapieżnik  /287

5.2. Dwa patrole bojowa Wilka /297

5.3. „Dobre czasy”  /301

5.4. Trzeci patrol  /308

5.5. Postój w Rosyth i czwarty patrol  /314

5.6. Krótki patrol pod dowództwem komandora Krawczyka i postój w bazie  /319

5.7. Złe nastroje nie opuszczają załogi  /321

5.8. Ósmy patrol bojowy i niekończące się awarie  /327

5.9. Ostatni patrol bojowy, generalny remont okrętu i rozluźnienie dyscypliny na Wilku  /330

5.10. Ostatni dowódca  /343

6. Orzeł w Wielkiej Brytanii (1939-1940)   /349

6.1. Wojenna rutyna – pierwsze patrole bojowe Orła  /349

6.2. Największy sukces  /358

6.3. Szósty patrol  /364

6.4. Duma fl oty nie powróciła  /365

7. Samobójczy krok dowódcy Wilka (1941)  /371

8. Sokół na łowach (1941-1943)  /393

8.1. Debiut  /393

8.2. Akcje bojowe na Morzu Śródziemnym  /399

9. ORP Jastrzab – najmniej bojowy okręt w polskiej flocie podwodnej (1941-1942)  /419

9.1. Kłopotliwy „prezent”  /419

9.2. Fatalna pomyłka sojuszników /433

10. Bezużyteczny ORP Wilk (1942-1945)  /451

10.1. Smutny koniec  /451

11. „Terrible Twins” na Morzu Śródziemnym (1943-1944)  /455

11.1. Sokoła druga kampania śródziemnomorska  /455

11.2. Dzika torpedy trafiają celnie  /477

12. Polskie okręty podwodne w Wielkiej Brytanii (1945-1946)   /511

12.1. Wilk w rękach brytyjskich  /511

12.2. Intensywne ćwiczenia i szkolenia na Sokole i Dziku  /513

13. Polskie załogi i okręty podwodne na obczyźnie (1945-1947) /515

13.1. Koniec wojennej epopei stalowych drapieżników  /515

13.2. Poharatane okręty podwodne i ich załogi w Szwecji  /517

14. Niezapisany rozdział /523

14.1. Sowieckie siły morskie w pogoni za Orłem /523

14.2. Nierozwikłane „zwycięstwo” Wilka /528

14.3. Gdzie jest wrak Orła? /540

Bibliografia /559
Źródła archiwalne  /559
Relacje, wspomnienia i korespondencja  /559
Artykuły i opracowania  /559
Źródła fotografi i i ilustracji /571