Stadniccy herbu Szreniawa z Nawojowej

Parafrazując słowa pewnego znanego bohatera filmowego: kwerenda jest jak pudełko czekoladek, nigdy nie wiadomo, na co można trafić, wertując archiwalia. Czasem odkryje się rarytas, a innym razem trudno „zjadliwe” dokumenty, niewiele wnoszące do prowadzonych badań. Analizowanie dziejów rodziny Stadnickich z Nawojowej obfitowało w rozmaite momenty badawcze. Brak istnienia obszernej i podsumowującej monografii otwierał niekiedy duże obszary dla owocnej eksploracji. W książce zostały ukazane losy Stadnickich od początków ich rodu. Autorka sięga więc głęboko w wieki średnie, analizuje zagmatwaną historię herbu, szuka protoplastów i pierwszych siedzib, by dojść w swych rozważaniach do czasów niemal współczesnych. Helena z Sapiehów Stadnicka miała w zwyczaju mawiać, że komunizm w Polsce został specjalnie „zesłany” na arystokrację, aby przez biedę i cierpienie ukarać i zahartować jej przedstawicieli. Czy rzeczywiście arystokracja i ziemiaństwo, owa elita społeczna, wymagały specjalnego testu, doświadczeń, czy też losy Polski powojennej były wpisane w nieubłagany mechanizm historii, zakładający kolejne zmiany w dziejach polityczno–społecznych? Przedstawienie losów Stadnickich jest więc także próbą ukazania cech arystokracji, jej postaw, reakcji i dążeń do wpływania na proces historycznego rozwoju kraju.

 

Wstęp  /7

I. W stronę przeszłości, czyli o początkach rodu Stadnickich  /23

1. O herbie, gniazdach rodowych i protoplastach rodu  /23

2. Dzieje potomków Zbigniewa ze Stadnik /36

II. Od Nawoja do Stadnickiego. Historia Nawojowej od czasów najdawniejszych do 1799 roku  /62

1. Geneza miejscowości   /62

2. Kolejni właściciele Nawojowej /71

III. W służbie publicznej   /106

1. Działalność polityczna Stadnickich z Nawojowej  /106

2. Udział Stadnickich w walkach narodowowyzwoleńczych /143

IV. Nawojowska ojczyzna – działalność gospodarcza i społeczna Stadnickich  /159

1. Rozwój gospodarczy Nawojowej na przestrzeni XIX wieku  /159

2. Udział Stadnickich w życiu lokalnej społeczności /184

V. Ostatni ziemianin – Adam Zbigniew Leon  /202

1. Dzieciństwo i młodość Adama Stadnickiego. Edukacja  /202

2. Objęcie majątku, pierwsze lata zarządzania. Tworzenie podstaw gospodarki leśnej   /207

3. Wokół Szczawnicy   /223

4. Założenie rodziny. Siedziby  /237

5. Działalność polityczna /250

6. Adam Stadnicki przywódcą lokalnej społeczności   /264

7. Udział Stadnickiego i jego rodziny w konfliktach światowych   /277

8. Tułaczka powojenna   /303

Zakończenie /337

Bibliografia /345

Wykaz skrótów /373

Spis fotografii i tablic /375

Indeks osobowy  /379

Indeks nazw geograficznych, etnicznych i etnograficznych   /400