Specyfika polskiej terminologii prawosławnej. Koncepcja normatywizacji pisowni

Autorzy: Abp Jakub Kostiuczuk, ks. Jerzy Tofiluk, ks. Marek Ławreszczuk, ks. Włodzimierz Misijuk, Jarosław Charkiewicz

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 139

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

Uwagi - brzegi stron lekko zabrudzone

"Polska terminologia związana z Kościołem prawosławnym nieustannie się rozwija, wykorzystuje zasoby języków oryginalnych (greckiego, staro-cerkiewno-słowiańskiego, cerkiewnosłowiańskiego ruskiej redakcji), opiera się na terminologii mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce (Ukraińców, Białorusinów, Łemków, Rosjan), a także stosuje zapożyczenia z terminologii rzymskokatolickiej. W języku Kościoła prawosławnego w Polsce funkcjonują obok siebie różne leksemy nazywające ten sam desygnat, np. paramonarz – ponomar – prysłużnik, płaszczanica – epitafion, liturgia – Liturgia Święta – Boska Liturgia – Liturgia Boża – obiednia – msza. Niejednolitość zauważalna jest również w sposobie zapisu terminów, co prowadzi dodatkowo do wariantywności fonetycznej, np. płaszczanica/płaszczenica, rypida/ripida, epitrachil/jepitrachil, protojerej/protojerej itp. Problem związany z niejednolitą terminologią prawosławną w języku polskim był podnoszony przez środowiska naukowe, m.in. w opracowaniach ks. H. Paprockiego, E. Smykowskiej, ks. M. Ławreszuka, A. Rygorowicz-Kuźmy, a także w środowisku ludzi wierzących"

(ze wstępu)

Spis treści:

Wstęp    /7 

Część I 

Podstawowa prawosławna terminologia teologiczna    /9 

1. Określenia Boga i świętych   /11

1.1. Określenia Boga   /11 

1.2. Określenia Bogurodzicy    /12 

1.3. Terminologia dotycząca świętych   /13 

2. Podstawowe określenia identyfikujące    /14 

3. Podstawowa terminologia teologiczna   /17

3.1. Określenia dotyczące darów eucharystycznych  /17

3.2. Stosowanie określeń: chwała, uwielbienie, kult, cześć   /17

3.3. Określenia zapożyczone z języka greckiego   /18

3.4. Terminy charakterystyczne dla teologii prawosławnej   /19

4. Oficjalne nazwy struktur eklezjalnych i administracyjnych    /20 

5. Nazwy własne duchowieństwa, mnichów i niższego kleru    /28 

5.1. Duchowieństwo   /28 

5.2. Stopnie życia monastycznego    /31

5.3. Niższy kler i pozostałe osoby zaangażowane w życie liturgiczne    /34

5.4. Tytułowanie, przedstawianie i korespondencja    /36

6. Nazwy świątyń i innych obiektów sakralnych    /40

7. Nazwy świąt, misteriów i nabożeństw prawosławnych   /41

7.1. Nazwy świąt   /41

7.2. Misteria/sakramenty   /46

7.3. Nazwy nabożeństw prawosławnych    /50

8. Nazwy ksiąg liturgicznych    /54

9. Nazwy przedmiotów liturgicznych i elementów wystroju świątyni    /56

9.1. Struktura prawosławnej świątyni    /56

9.2. Podstawowe przedmioty liturgiczne   /57

9.3. Szaty liturgiczne i elementy stroju duchowieństwa i mnichów   /57

Część I

Ustalenia dotyczące pisowni wielką lub małą literą    /61

1. Nazwy osobowe   /63

1.1. Nazwy własne i określenia Boga i Bogurodzicy    /63

1.2. Nazwy własne, tytuły i określenia świętych    /64

1.3. Pisownia określenia święty i opisowych określeń świętych i aniołów    /66

2. Nazwy świąt i dni świątecznych    /67

3. Tytuły utworów literackich i naukowych, tytuły programów telewizyjnych i radiowych, zabytków językowych i dokumentów    /69

4. Tytuły modlitw i nazwy modlitw    /72

5. Nazwy nabożeństw   /73

6. Nazwy misteriów/sakramentów    /74

7. Nazwy godności, tytułów i urzędów    /74

8. Nazwy członków wspólnot monastycznych i bractw cerkiewnych    /75

9. Nazwy wspólnot cerkiewnych, religijnych, związków wyznaniowych i ich jednostek organizacyjnych  /75

10. Nazwy członków społeczności wyznaniowych   /77

11. Nazwy ruchów i stowarzyszeń religijnych oraz fundacji i akcji charytatywnych  /77

12. Nazwy soborów, synodów i innych zorganizowanych zgromadzeń religijnych   /78

13. Nazwy geograficzne   /79

14. Nazwy budynków i innych obiektów   /80

15. Nazwy wydarzeń    /83

16. Nazwy przedmiotów będących symbolami religijnymi    /84

17. Nazwy pojęć religijnych   /84

18. Pisownia peryfraz, czyli wyrażeń omownych   /86

19. Pisownia przymiotników pochodnych od nazw własnych   /88

20. Nazwy nagród i odznaczeń    /89

Część III

Inne ustalenia związane z pisownią    /91

1. Pisownia skrótów i skrótowców     /93

2. Użycie łącznika (dywizu)   /95

2.1. Użycie łącznika w nazwach dwuczłonowych    /95

2.2. W przymiotnikach złożonych   /96

Część IV

Problemy poprawnościowe   /99

1. Poprawność słowotwórcza   /101

2. Tworzenie odpowiedników terminów greckich i cerkiewnosłowiańskich   /102

2.3. Zasady transkrypcji alfabetu cerkiewnosłowiańskiego  /103

2.4. Tworzenie odpowiedników terminów i nazw greckich    /106

3. Wahania w odmianie   /108

4. Błędne użycie słów i konstrukcji składniowych   /109

5. Poprawne użycie słów i wyrażeń    /112

Wykaz skrótów i skrótowców    /117

Bibliografia   /119

Indeks hasłowy    /123