Służby specjalne w systemach totalitarnych

Autor: Piotr Ogrodowczyk

Rok wydania: 2025

Liczba stron: 546

Okładka: miękka 

Format: 16,5 cm x 23,5 cm 

Za kulisami wielkiej polityki działały instytucje, które miały władzę większą niż parlamenty i armie – służby specjalne. To one pisały nieoficjalną historię XX wieku: więzienia, inwigilacja, propaganda, dezinformacja, a przede wszystkim strach. Ta książka pokazuje, jak w systemach totalitarnych tajne służby stawały się „mieczem i tarczą” reżimu – w ZSRR, III Rzeszy, NRD i PRL. Autor zabiera czytelnika w podróż od stalinowskiego terroru, przez aparat represji Hitlera i bezwzględną Stasi, po służby PRL, które decydowały o losach milionów Polaków. To książka, która odkrywa sekrety zamkniętych archiwów i pokazuje, że historia służb specjalnych to nie tylko fakty i daty, ale także dramaty ludzi – ofiar i oprawców.

To książka, która łączy solidne badania z narracją pozwalającą zrozumieć, jak aparat represji wpływał na codzienność zwykłych ludzi. Wciągająca, momentami wstrząsająca lektura, która uświadamia, jak krucha bywa wolność i jak łatwo można ją utracić. Napisana z pasją i świadomością, że historia ta jest przestrogą dla współczesności.

(opis wydawcy)

Spis treści: 

Wstęp /9

Rozdział I. Bezpieczeństwo państwa w ujęciu kompleksowym: aspekty wewnętrzne, zewnętrzne oraz współczesne zagrożenia /21

1. Definicja bezpieczeństwa /24

2. Bezpieczeństwo państwa (narodowe) /27

3. Zarządzanie bezpieczeństwem państwa /34

4. Bezpieczeństwo wewnętrzne /42

5. Bezpieczeństwo informacyjne /50

6. Strategia bezpieczeństwa /53

Rozdział II. Charyzmat władzy: ewolucja pojęcia i jego znaczenie dla przywództwa /57

1. Sposób rozumienia charyzmy/57

2. Charyzmat władzy w systemie totalitarnym i demokratycznym - zarys ideologii /62

3. Służby specjalne jako element zarządzania państwem /72

Rozdział III. Podział i zakres działania służb specjalnych: perspektywa historyczna i definicyjna /79

1. Historia działań informacyno-wywiadowczych /79

2. Definicja wywiadu /86

3. Szpiedzy - pozyskanie i sposób działania /96

4. Dezinformacja /101

5. Środki aktywne /103

6. Wywiad"biały" /109

7. Agentura wpływu/111

8. Nielegałowie /117

9. Techniczne sposoby pozyskiwania informacji wywiadowczych /119

10. Działania kontrwywiadowcze/120

11. Wywiad i kontrwywiad wojskowy /123

Rozdział IV. Służby specjalne Rosji i ZSRR - od rewolucji do totalitaryzmu /127

1. Józef Stalin - dyktator i jego narzędzia /128

2. Twarze za kurtyną: biografie szefów rosyjskich i radzieckich służb specjalnych /142

Feliks Edmundowicz Dzierżyński /142

Wiaczesław Rudolfowicz Mienżyński /153

Gienrich Grigoriewicz Jagoda /160

Nikołaj Iwanowicz Jeżow /165

Ławrientij Pawłowicz Beria /179

3. Struktura i specjalizacja: rodzaje rosyjskich i radzieckich służb specjalnych /187

Wszechrosyjska Komisja Nadzwyczajna do Walki z Kontrrewolucją, Spekulacją i Nadużyciami Władzy /187

Państwowy Zarząd Polityczny / Zjednoczony Państwowy Zarząd Polityczny /193

Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych ZSRR /201

Komitet Informacji /218

Komitet Bezpieczeństwa Państwowego przy Radzie Ministrów ZSRR /219

4. Siła i informacja: rola wojskowych służb specjalnych w doktrynie i działaniach Armii Czerwonej /238

Zarząd Rejestracyjny, Registrupr i Razwiedurp /241

Główny Zarząd Wywiadowczy /247

Służby kontrwywiadu wojskowego /251

Rozdział V. Bezwzględne narzędzia władzy. Służby specjalne w systemie III Rzeszy /265

1. Adolf Hitler i aparat bezpieczeństwa Trzeciej Rzeszy: ideologiczne fundamenty i osobisty nadzór /266

2. Kierownictwo Trzeciej Rzeszy: portrety szefów służb specjalnych /283

Herman Goring /283

Heinrich Himmler /288

Reinhard Heydrich /303

Wilhelm Canaris /309

3. Hierarchia zbrodni: struktura i organizacja niemieckich służb specjalnych /315

Eskadry Ochronne NSDAP /315

Główny Urząd Bezpieczeństwa w Rzeszy /324

Służba Bezpieczeństwa Reichsfuhrera SS /329

Tajna Policja Państwowa (Gestapo) /338

Oddziały zbrojne SS  /352

Specjalne grupy operacyjne SS /363

Abwehra /369

Rozdział VI. Aparat represji w Niemczech Wschodnich - analiza Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego (Stasi) 1950-1989 /379

1. Człowiek z żelaza: Erich Mielke i jego dominująca rola w kształtowaniu Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego NRD /380

2. STASI:Tarcza i miecz partii. Struktura organizacyjna i piony operacyjne Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego NRD /384

Rozdział VII. Cień komunizmu - ewolucja służb specjalnych w PRL /399

1. Żelazna pięść reżimu: Bierut, Gomułka, Radkiewicz i Kiszczak jako fundamenty systemu represji i kontroli /400

Bolesław Bierut /400

Władysław Gomułka/404

Stanisław Radkiewicz /412

Czesław Kiszczak /416

2. Polska bezpieka: struktura organizacyjna i ewolicja służb specjalnych PRL /425

Resort Bezpieczeństwa Publicznego /425

Urząd Bezpieczeństwa /428

Komitet ds. Bezpieczeństwa Publicznego /437

Służba Bezpieczeństwa /440

3. W cieniu armii: historia, struktura i zadania wojskowych służb specjalnych PRL /482

Korpus Bezpieczeństwa Publicznego /482

Główny Zarząd Informacji Wojska Polskiego /486

Wojskowa Służba Wewnętrzna /489

Wojskowa Służba Wewnętrzna KBW i WOP  /497

Zakończenie /505

Wykaz skrótów /513

Bibliografia /521