Słownik historyczno-geograficzny ziemi liwskiej w średniowieczu. Tom II Mazowsze - Województwo Mazowieckie część III)

Redakcja: Tomasz Jurek

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 262

Okładka: miękka

Format: 21,0 cm x 29,5 cm

Uwaga - zagięta okładka

Oddawany do rąk czytelników Słownik historyczno-geograficzny ziemi liwskiej w średniowieczu stanowi kolejną część tomu Słownika historyczno-geograficznego ziem polskich w średniowieczu, obejmującego swym zakresem staropolskie województwo mazowieckie. Dotychczas w ramach tegoż tomu ukazały się części poświęcone ziemiom wyszogrodzkiej i warszawskiej. Osobny tom Słownika dotyczy województwa płockiego1. Słownik historyczno-geograficzny Mazowsza ma swoje długie i dość skomplikowane dzieje, opisane już szerzej w innych miejscach2, gdzie przedstawiono też narodziny i rozwój całego przedsięwzięcia, wyjaśniono jego koncepcję i koleje jej realizacji oraz scharakteryzowano zawartość tudzież zasady układu i konstrukcji haseł słownikowych. Zwalnia nas to od powtórnego omawiania tych spraw.
Słownik liwski otwiera w dziejach Słownika mazowieckiego nowy etap. Odmiennie bowiem niż poprzednie zeszyty, opracowywane przez Adama Wolffa, Annę Borkiewicz-Celińską i Kazimierza Pacuskiego, od początku do końca przygotowany został w ramach projektu, realizowanego przez istniejący od kilku lat Zespół Słownika Historyczno-Geograficznego Mazowsza w Średniowieczu. Stanowi on część Zakładu Słownika Historyczno-Geograficznego Ziem Polskich w Średniowieczu w Instytucie Historii PAN. W skład Zespołu wchodzą dr Anna Salina (kierownik) oraz mgr Marta Piber-Zbieranowska opracowujące Słownik mazowiecki, a także dr Tomasz Jaszczołt i dr Andrzej Buczyło przygotowujący Słownik podlaski. Wyodrębnienie grupy mazowiecko-podlaskiej, której prace finansowane są z grantu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, stanowi istotną odmianę w stosunku do wcześniejszego trybu przygotowywania Słownika przez pojedynczych badaczy. Stabilizacja ram organizacyjnych winna zapewnić publikowanie kolejnych zeszytów w regularnych, kilkuletnich odstępach czasu, pozwala też na szerzej zakrojoną kwerendę źródłową (której zasięg zostanie omówiony niżej). Do tego stanowi mocną podstawę do współpracy ze środowiskami badaczy-regionalistów.
Niezależnie od prowadzonych w tych ramach prac nad prezentowanym obecnie Słownikiem ziemi liwskiej, własną aktywność na tym samym polu rozwinął równolegle Kazimierz Pacuski, współautor Słownika ziemi warszawskiej. Efektem jego wysiłków są opublikowane w postaci elektronicznej Materiały do słownika historyczno-geograficznego ziemi liwskiej w średniowieczu i w XVI wieku3. Opierał się on przede wszystkim na kartotece Słownika historyczno-geograficznego Mazowsza stworzonej jeszcze przez A. Wolffa i jego współpracowników4, wzbogacanej własnymi wypisami źródłowymi. Należy zaznaczyć, że wspomniana kartoteka słownikowa nie jest zbiorem kompletnym, ponieważ kwerendą nie zdołano objąć wszystkich dostępnych wówczas źródeł do historii Mazowsza w dobie książęcej. Dlatego też materiały K. Pacuskiego, mimo swej niewątpliwej wartości, nie stanowią rozwiązania w pełni satysfakcjonującego. Właściwy Słownik ziemi liwskiej, który niniejszym przedstawiamy, jest od nich znacznie obszerniejszy, opiera się na bogatszej kwerendzie, oferując w związku z tym pełniejszą i dokładniejszą informację, pogłębioną analizę poszczególnych zapisów źródłowych, poprawione ich atrybucje lub identyfikacje miejscowości. Wszędzie tam, gdzie dochodzimy do odmiennych wniosków, wskazujemy różnice w przypisach lub uwagach do haseł5.