Skarbowość Rzeczypospolitej 1587-1648. Projekty – ustawy – realizacja

Autorka: Anna Filipczak-Kocur

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 580

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 24,00 cm

Niniejsza publikacja jest drugim wydaniem – wzbogaconym o najnowszą historiografię, nowe pozycje bibliograficzne, aktualnie powstałe prace badawcze dotyczące tej tematyki – monografii z 2006 r. poświęconej finansom Rzeczypospolitej Obojga Narodów.Stanowi syntezę skarbowości za panowania dwóch pierwszych Wazów na tronie Rzeczypospolitej – Zygmunta III i Władysława IV – w latach 1587–1648. Autorka omawia system skarbowy w kontekście wydarzeń politycznych, relacje między skarbem państwowym a królewskim, kompetencje urzędników i sądów skarbowych, dochody i wydatki Rzeczypospolitej oraz prywatne obu monarchów. Książka zawiera cenne dane statystyczne opracowane w formie tabel i wykresów, wiele miejsca poświęca debatom sejmowym, w czasie których decydowano o finansach państwa.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Od Autorki   /7

Wykaz skrótów  /9

CZĘŚĆ PIERWSZA – KORONA 

Rozdział I. Stan badań, źródła   /15 

Rozdział II. Skarb kwarciany   /21 

1. Organizacja czynności skarbowych   /21 

2. Źródła dochodów   /23 

3. Ustanowienie drugiej kwarty  /25 

4. Przeznaczenie kwarty   /29 

5. Kontrola i sądownictwo skarbowe   /30

Rozdział III. Skarb publiczny   /32

1. Podskarbiowie wielcy i ich urząd   /32

2. Komisje i komisarze   /47

3. Terenowa administracja skarbowa   /48

4. Trybunał Skarbowy Koronny   /51

5. Kompetencje skarbowe sejmu   /54

Rozdział IV. Podatki uchwalane na sejmach i sejmikach   /61

1. Łanowe i szos   /61

2. Podymne   /69

3. Czopowe  /74

4. Cła  /77

5. Pogłówne  /81

6. Donatywy  /83

7. Podatki z Prus Książęcych  /84

Rozdział V. Sytuacja finansowa  /85

1. Pierwsze lata rządów (1587–1594)   /85

2. Interwencja w księstwach naddunajskich i powstanie kozackie (1595–1599)  /107

3. Wyprawa mołdawsko-wołoska i wojna inflancka (1600–1611)  /115

4. O Smoleńsk, Kreml i carską koronę (1609–1619)  /138

5. Obrona przed Turcją (1620–1625)  /165

6. Wojna pruska. Ostatnie lata panowania Zygmunta III (1626–1632)  179

7. Wokół wojny smoleńskiej (1633–1634)  /196

8. O porty bałtyckie i szwedzką koronę (1635–1636)  /212

9. W walce z powstaniem kozackim (1636–1638)  /223

10. Obrona przed pogaństwem i plany wojny z półksiężycem (1633–1648)  /231

Rozdział VI. Osiągnięcia i zaniedbania  /260

CZĘŚĆ DRUGA – LITWA

Rozdział I. Stan badań, źródła    /271

Rozdział II. Skarb publiczny   /275

1. Podskarbiowie wielcy i ich urząd   /275

2. Komisje i komisarze   /293

3. Terenowe władze skarbowe   /294

4. Trybunał Skarbowy Wileński   /295

5. Kompetencje skarbowe konwokacji litewskich   /299

Rozdział III. Próby utworzenia skarbu stałego   /303

Rozdział IV. Podatki uchwalane na sejmach i sejmikach   /308

1. Podejmowanie uchwał podatkowych   /308

2. Łanowe   /309

3. Czopowe   /311

4. Cła   /315

5. Pogłówne żydowskie   /318

6. Pogłówne tatarskie   /319

7. Donatywa kupiecka   /320

8. Kwarta   /320

9. Struktura wpływów skarbowych   /324

Rozdział V. Sytuacja finansowa   /326

1. Od koronacji do schyłku XVI wieku (1587–1599)   /326

2. Wojna o Inflanty (1600–1611)   /339

3. Przeciwko Moskwie (1609–1619)  /354

4. Obrona przed Turcją i Szwecją (1620–1629). Ostatnie lata panowania Zygmunta III (1630–1632)   /372

5. Jeszcze raz o Smoleńsk (1633–634)   /386

6. Szwedzki problem (1635)   /392

7. Zachować pokój (1636–1648)   /395

Rozdział VI. Rozwój czy stagnacja  /406

CZĘŚĆ TRZECIA – SKARB NADWORNY

Rozdział I. Stan badań, źródła   /411

Rozdział II. Skarb nadworny w systemie organizacji skarbowej   /413

Rozdział III. Ustawy z lat 1589 i 1590: geneza, realizacja   /425

Rozdział IV. Sytuacja finansowa Zygmunta III   /450

Rozdział V. Sytuacja finansowa Władysława IV   /473

CZĘŚĆ CZWARTA

Aneks   /501

Bibliografia   /513

Spis schematów, tabel i wykresów   /533

Indeks osób   /539

Summary. The Republic’s Treasury at the reign of the first two kings of the V asa dynasty (1587–1648): projects – Sejm’s constitutions – realisation   /563

Ilustracje   /569