Sejm Wielki (1788-1792). Studium z dziejów łagodnej rewolucji

Praca stanowi próbę spojrzenia na obrady Sejmu Wielkiego przez pryzmat łagodnej rewolucji jako ruchu społecznego zdominowanego przez wzrost aktywności politycznej ziemiańskiej szlachty, zmierzającej do uwolnienia Rzeczpospolitejod zależności rosyjskiej i dążącej do przeprowadzenia niezbędnej reformy państwa. Ogromny u schyłku lat osiemdziesiątych XVIII w. wzrost aktywności politycznej ziemiańskiej szlachty znalazł właśnie wyraz w pracach Sejmu Wielkiego, a również w poparciu, jakiego udzielała debatującym posłom prowincja szlachecka. Podstawowe cele programowe łagodnej rewolucji sprowadzały się do odzyskania pełnej niepodległości środkami politycznymi oraz zreformowania państwa, wspartego na założeniach demokracji szlacheckiej, uwolnionej od dotychczasowej przewagi magnatów. Reformę urzeczywistniano w procesie szeroko pojmowanej racjonalizacji tradycji narodowej wraz z wyważoną otwartością na międzynarodowe standardy ustrojowe.

Sformułowanie pojęcia łagodnej rewolucji, tak jak funkcjonuje ono na gruncie naszej historiografii, zawdzięczamy Hugonowi Kołłątajowi i jego spojrzeniu na obrady zbliżającego się w r. 1788 Sejmu4. Wiązał autor Listów Anonima owo spojrzenie w oczywisty sposób z najszerzej pojmowaną aktywnością polityczną ziemiańskiej szlachty, z jej usiłowaniami na rzecz kształtowania nowego, oświeceniowego modelu państwa wspartego na założeniach demokracji szlacheckiej,uwolnionej od przewagi czynnika magnackiego. (...)

Spis treści:

Wstęp  /7

Część I. Osiągnięcia pierwszej kadencji Sejmu Wielkiego (1788-1790)  /11

Część II. Ziemiańska szlachta w walce o nowy model państwa w drugiej kadencji Sejmu Wielkiego (1790-1792)   /99

Zakończenie  /179

Bibliografia  /181

Źródła rękopiśmienne  /181

Źródła drukowane  /182

Opracowania  /185

Streszczenie w języku angielskim   /197