Samobójstwo w społeczności wczesnych germanów

Autorka: Kalina Skóra

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 354

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Problematyka śmierci samobójczej u społeczności tradycyjnych z terenów Barbaricum w okresie starożytnym i wczesnośredniowiecznym nieczęsto staje się przedmiotem pogłębionej refleksji badawczej. Dzieje się to - jak można mniemać- z dwóch powodów. Po pierwsze, z powodu ogromnego i rozproszonego materiału ( tak archeologicznego, jak i historycznego), który z trudnością daje się zebrać, a co dopiero poddać drobiazgowej analizie interpretacyjnej. Po drugie, przyczyną jest z pewnością potrzeba podjęcia ogromnego wysiłku badawczego zahaczającego o różne- często bardzo odmienne pod względem warsztatowym - dziedziny, takie jak historia, archeologia, etnologia czy antropologia. Mimo tych odstraszających czynników dr Kalina Skóra podjęła się trudu szerokiej analizy problematyki samouśmiercenia, wskazując na szeroki kontekst kulturowy-symboliczny analizowanego zjawiska, które - jak pokazuje autorka - nie daje się zamknąć w ciasne ramy interpretacyjne.

(Z recenzji wydawniczej dr.hab.Roberta Kasperskiego)

Spis treści:

Rozdział I. Kilka uwag na wstępie   /7

Rozdział II. Postrzeganie samobójców w Europie na przestrzeni wieków   /25

Samobójca w społeczności greckiej i rzymskiej  /27

Kwestia samobójstwa w świetle wykładni chrześcijańskiej   /44

Święty Augustyn kontra samobójcy: Qui se ipsum occidit homicida est   /51

Synody  /54

Od Orleanu do Nimes  /59

Księgi pokutne wobec samobójców   /65

Leges barbarorum  /72

Zła i dobra śmierć - niebezpieczni zmarli   /82

Ekskurs - samobójstwo w systemie prawnym ziem polskich   /93

Rozdział III. Samobójcy w społeczności wczesnych Germanów   /97           

Samobójstwo w okolicznościach bitewnych   /100

Zachowania i rytuały przed- i pobitewne   /125

Samobójstwo pojmanych  /131

Kobiety i dzieci   /131

Gladiatorzy /140

Samobójstwo władcy: Hermanaryk, najszlachetniejszy z Amalów   /143

Starość , widmo porażki czy samoofiarowanie?  /150

Ekskurs: Decebal - śmierć króla   /153

Dobrowolna śmierć starców   /156

Śmierć starców w innych kręgach kulturowych  /161

Dobrowolna śmierć owdowiałych kobiet   /169

Wdowy Herulów   /169

Samobójstwo owdowiałych kobiet w literaturze nordyckiej   /175

Ekskurs: inne przyczyny samobójstwa w literaturze nordyckiej  /180

Rozdział IV. Dobry czy zły wisielec? Śmierć przez powieszenie w społeczności germańskiej   /183

Powieszenie jako powszechna metoda śmierci samobójczej wczesnych Germanów?   /183

Wisielcy z bagien   /191

Samobójcy czy powieszone ofiary?   /201

Przegląd odkryć   /203

Przyczyny śmierci: samobójstwo, egzekucja czy morderstwo?   /211

Egzekucja: od usunięcia ze społeczności „niechcianych" po ofiary dedykowane bogom  /217

Śmierć na sznurze w świetle źródeł archeologicznych, ikonograficznych i literackich  /223

 Śmierć w walce: broń lub sznur - obietnica lepszej rzeczywistości zaświatowej?  /224

 Wisielcy- samobójcy czy ofiary dedykowane bogom?   /232

 Ambiwalencja znaczeń powieszenia: między zaszczytem a hańbą    /246

Sakralny a hańbiący wymiar powieszenia   /248

Rozdział V. Samobójca jako potencjalny nie-martwy a nienormatywne zabiegi pre-, inter- i postfuneralne z perspektywy archeologii   /253

Traktowanie ciał samobójców    /253

Traktowanie zwłok samobójców w Grecji i Rzymie w świetle źródeł pisanych   /254

Magiczna moc wisielca   /262

Sposób traktowania zwłok oraz pochówek samobójców w dobie chrześcijańskiej   /264

Sposób traktowania ciała samobójcy: od zgonu do pochówku   /265

Transport zwłok  z miejsca zgonu   /265

Niszczenie mienia samobójcy   /267

Karanie zwłok samobójców przez organy świeckie    /268

Wybór miejsca pochówku i lokalizacja grobu   /270

Sposób złożenia zwłok w grobie i metody neutralizowania złych mocy zmarłego   /274

O (nie)możliwości archeologicznej identyfikacji pochówków samobójców  Archeologicznie niewidoczni?   /276

Traktowanie samobójców w germańskim kręgu kulturowym /277

Nienormatywne zabiegi pogrzebowe wczesnych Germanów a kwestia samobójstwa   /287

Rozdział VI. Zakończenie    /299

Wykaz cytowanych   /313

Surnmary. Suicide in Early Germanie Society  /345