Sacrum a profanum. O istocie sfery religijnej

Autor: Mircea Eliade

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 254

Okładka: miękka

Format: 14,5 cm x 20,5 cm

Mircea Eliade (1907–1986) napisał "Sacrum a profanum" w połowie lat 50. XX wieku, w dojrzałym okresie swojej twórczości historyka religii. Ta skromna objętościowo książka pozwala zapoznać się pokrótce z głównymi ideami ogromnego dzieła Eliadego. Jest to wprowadzenie do historii religii, które dla zwięzłości pomija kontekst kulturowo-historyczny. W zamian licznymi przykładami ze wszystkich stron świata i ze wszystkich epok ilustruje stworzoną przez Eliadego koncepcję religii i jej miejsca w ludzkim świecie. Sacrum jest jego zdaniem pierwotne wobec świata świeckiego, a znane nam formy codziennego życia mają religijny rodowód, np. dom i jego struktura czy sfera publiczna. Przejaw świętości (hierofania) organizuje naszą codzienność, wyznacza „centrum” i ukierunkowuje przestrzeń. Również czas ma hierofaniczny rodowód, który przetrwał do dziś w rytuałach związanych na przykład z porami roku. „Człowiek religijny” żyje w uświęconym świecie „otwarty na bogów”. Zdaniem Eliadego ludzie byli w tym sensie religijni od niepamiętnych czasów i pozostają tacy – często nieświadomie – do dziś. Jego wizję potwierdzałyby najnowsze badania archeologiczne, które odkrywają formy życia religijnego w coraz odleglejszej przeszłości.

Spis treści:

Wprowadzenie /9

Świętość się przejawia  /11

Świętość i historia  /17

I.  Święta przestrzeń a sakralizacja świata  /21

Jednorodność przestrzeni a hierofania /21

Teofania i znaki /25

Chaos i komos  /30

Uświęcenie miejsca jako powtórzenie kosmogonii  /34

"Środek świata"  /38

"Nasz świat" zawsze leży w centrum  /44

Miasto-kosmos  /50

Przejmowanie stwarzania świata  /52

Kosmogonia i ofiara budowlana  /56

Świątynia, bazylika, katedra  /61

Rozważania końcowe  /65

II. Święty czas a mity  /69

 Świeckie trwanie a święty czas  /69

Templum - tempus /73

Coroczne powtarzanie kosmogonii  /78

Regeneracja dzięki powrotowi do prapoczątkowego czasu  /81

Czas święta i struktura święta   /87

Okresowe stawanie się współczasowym z bogami  /93

Mit jako egzemplaryczny model  /97

Uobecnienie mitów  /102

Historia święta, historia, historyzm /108

III. Świętość przyrody a religia kosmiczna  /119

Świętość nieba i bogowie niebios  /121

Odległy bóg  /121

Religijne doświadczenie życiowe /129

Trwanie symboli niebios /132

Symbolika wody  /133

Historia chrztu /136

Uniwersalność symboli  /141

Terra Mater  /143

Humi positio i złożenie dziecka na ziemi /146

Kobieta, ziemia i płodność  /149

Symbolika kosmicznego drzewa i kulty wegetacji  /152

Desakralizacja przyrody  /157

Inne kosmiczne hierofanie /161

IV. Egzystencja ludzka a uświęcenie życia  /167

Istnienie "otwarte na świat"  /167

Uświęcenie życia  /172

Ciało - dom - kosmos  /177

Przejście przez ciasną bramę   /184

Obrzędy przejścia  /190

Fenomenologia inicjacji /194

Związki mężczyzn i związki kobiet  /198

Śmierć a inicjacja /202

"Drugie narodziny" i płodzenie duchowe /204

Sacrum i profanum w świecie współczesnym  /209

Hasło encyklopedyczne "Historia religioznawstwa"  /223

Bibliografia /239