SGO Polesie, dokumenty, relacje, opracowania Tom 10. Flotylla Pińska Batalion morski SGO Polesie

Redakcja: Andrzej Wesołowski

Rok wydania: 2025

Liczba stron: 612

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Okładka: twarda

 

W tomie poświęconym oddziałom marynarskim, podobnie jak w poprzednich, kładąc główny akcent na działania pod rozkazami gen. Kleeberga, chcielibyśmy we wstępie przynajmniej zarysować dzieje Flotylli Rzecznej w wojnie 1939 r. W tomie zebrano 101 tekstów wiążących się tematycznie z dziejami walk jednostek Flotylli Rzecznej oraz innych jednostek marynarskich na Polesiu i Lubelszczyźnie w 1939 r. pod dowództwem gen. bryg. Franciszka Kleeberga.

Uznano za celowe umieszczenie w zbiorze kilku opracowań, które powstały w okresie wojny w Wielkiej Brytanii w funkcjonującym tam Biurze Historycznym Marynarki Wojennej. Dwa z nich (nr 1 i 2) stanowią próbę zrekonstruowania udziału Flotylli Rzecznej w kampanii wrześniowej, z wykorzystaniem informacji od oficerów flotylli, którym udało się przedostać do Anglii. Kolejne opracowania dotyczą udziału w wojnie Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej (nr 56) oraz wydarzeń w Głównej Składnicy Marynarki Wojennej w Modlinie (nr 69).Zdecydowano się również zamieścić jako aneks 1 opracowanie inżyniera Piotra Podkowicza będące zarysem historycznym dziejów Flotylli Rzecznej w okresie międzywojennym.

Pozostałą część publikowanych materiałów stanowią relacje i wspomnienia. Podzielono je na cztery bloki. Pierwszy (relacje nr 3–55) stanowią relacje oficerów, podoficerów i marynarzy Flotylli Rzecznej, przede wszystkim spośród załóg okrętów, którzy po ich zniszczeniu stali się (choć nie wszyscy) żołnierzami spieszonych batalionów marynarskich. Druga grupa (nr 57–69) to relacje wykładowców i podchorążych Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej obrazujące ewakuację uczelni do Pińska oraz udział jej słuchaczy w walkach batalionów morskich. Trzeci blok (nr 70–78) stanowią relacje oficerów i marynarzy, którzy, zanim stali się żołnierzami batalionów morskich, odbyli długą drogę z Modlina do Pińska. Czwarty blok (relacje 79–97) obejmuje relacje marynarzy, którzy po przybyciu do Pińska nie trafili na okręty, a od razu do formowanych przez flotyllę batalionów zapasowych, bądź później do nich zostali włączeni.

Jako aneks 2 opublikowano napisane w Biurze Historycznym Marynarki Wojennej, również podczas wojny, opracowanie o ewakuacji KMW z Warszawy do Pińska stanowiące przyczynek do dziejów władz naczelnych Marynarki Wojennej we wrześniu 1939 roku. Obszerny wstęp dr hab. Andrzeja Wesołowskiego mający charakter krytycznego wprowadzenia wzbogacono o przygotowane przez Tadeusza Zawadzkiego specjalnie dla tej publikacji szkice i mapy. Tom wzbogacono obszerną dokumentacją fotograficzną ze zbiorów m. in. NAC, AN, WBH-CAW, Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni, Centralnyjego Wojenno-Morskogo Muziej w Petersburgu oraz Muzeum Czynu Bojowego Kleeberczyków w Woli Gułowskiej. Dziękujemy także Mariuszowi Borowiakowi, który szeroko otworzył przed wydawcami swoje bogate archiwum fotograficzne oraz zbiór wspomnień i relacji, jak również był uprzejmy spojrzeć na teksty przygotowywane do druku okiem specjalisty z dziedziny historii polskiej Marynarki Wojennej.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wprowadzenie  /11

Wykaz skrótów /12

Zapomniana Flotylla /16

Flotylla Rzeczna w składzie wojsk obrony Państwa  /24

"Bez jednego strzału". Samozatopienie okrętów Flotylli Rzecznej  /29

a) Działania Armii Czerwonej  /29

b) Zatopienie okrętów /31

Działania batalionów morskich do czasu dotarcia do Włodawy  /43

Samodzielne działania oddziału spieszonych załóg okrętów (batalion kpt. mar. Bronisława Bończaka, 18-26 X 1939 r.)  /48

Batalion morski w składzie Dywizji "Kobryń" /52

Udział batalionu morskiego w ostatniej bitwie Września. Walki pod Helenowem, Żurawcem i Natalinem (5 X 1939 r.)  /57

a) Działania niemieckie, 4-5 X 1939 r.  /57

b) Zadania batalionu morskiego w ramach natarcia Dywizji "Kobryń" /60

c) Działania batalionu morskiego w składzie 82.pp (5 X 1939 r.)  /62

Relacje  /77

1. Biuro Historyczne Marynarki [Wojennej]. Historia udziału Flotylli Rzecznej w kampanii wrześniowej, b.m.r. [Wielka Brytania, okres wojny, ok.1941]  /78

2. Biuro Historyczne Marynarki Wojennej. Działania Flotylli Rzecznej podczas wrześniowej kampanii 1939 r., b.m.r. [Wlk. Brytania, prawdopodobnie okres wojny] /109

3. Kmdr Witold Zajączkowski, dowódca Flotylli Rzecznej. Działania Flotylli Rzecznej do 20 września 1939 r. , b.m.r. [Wlk. Brytania, prawdopodobnie okres wojny] /137

4. Kmdr Witold Zajączkowski, dowódca Flotylli Rzecznej. Załącznik do zeszytu ewidencyjnego (odpis), Francja, 3 stycznia 1940 r.  /140

5. Dowódca Flotylli Rzecznej MW, kmdr Witold Zajączkowski, Meldunek dla szefa Kierownictwa MW, 1.46/tjn.40,ORP "Gdynia", marzec 1940 r.  /149

6. Kmdr por. Henryk Eibel, zastępca dowódcy Flotylli Rzecznej. Załącznik do zeszytu ewidencyjnego, rozkaz MSWojsk. 310-145/39, Paryż, 4 grudnia 1939 r./149

7. Kmdr por. Henryk Eibel, zastępca d-cy Flotylli Rzecznej. Sprawozdanie z działań Flotylli Rzecznej za czas od 27 VIII - 29 IX 39 r., b.m., 16lipca 1941 r. /152

8. Ppor. mar. Tadeusz Kawalec, oficer szyfrowy Flotylli Rzecznej, a od 12 września 1939 r. oficer szyfrowy sztabu gen. Kleeberga. Z listu do Jerzego Pertka, b.m., 10 listopada 1968 r. /154

9. Ppłk. Włodziemierz Klewszczyński, oficer sztabowy artylerii Flotylli Rzecznej. Sprawozdanie z kampanii wrześniowej 1939 r. w Polsce, b.m. [Włochy], 4 grudnia 1945 r. /159

10. Mjr Stanisław Łabędzki, oficer artylerii II dywizjonu okrętów Flotylli Rzecznej. Relacja, b.m.[Włochy], 15grudnia 1945 r.  /179

11. Kpt. mar. Wacław Jan Trzebiński, oficer technicznydlotylli, później oficer sztabugrupy komandora Zajączkowskiego. Sprawozdanie z działań flotylli oraz w batalionie marszowym w czasie od 1 IX 1939 do 6 X 1939, Paryż, 29 listopada 1939 r.  /181

12. Kpt. mar. Jan Rudawski, oficer mobilizacyjny KWP w Pińsku. Sprawozdanie za czas 1939-45 dla szefa Wydz. Org.-Wyszk. KMW w Londynie, Brighton, 21 czerwca 1945 r. /184

13. Kmdr ppor. inż. Józef Trybel, oficer techniczny Portu Wojennego Pińsk. Meldunek dla szefa Wydziału Org.-Wyszk. KMW, Brighton, 24VI 1945 r. /185

14. Kmdr ppor. Alojzy Pawłowski, dowódca Kadry Flotylli Rzecznej, od 2 do 16 IX komendant miasta Pińska, następnie dowódca zgrupowania batalionów marynarskich. Sprawozdanie dla szefa Wydziału Org.-Wyszk. Kierownictwa Marynarki Wojennej w Londynie, Brighton, 19 czerwca 1945 r. /186

15. Kmdr. por. Alojzy Pawłowski, komendant Kadry Flotylli Rzecznej, następnie komendant Pińska i dowódca zgrupowania batalionów morskich. Relacja, b.m.r. [przed 1970r.] /191

16. Kmdr. ppor. Stefan Kamiński, dowódca II dywizjonu bojowego, potem dowódca batalionu morskiego. Sprawozdanie dla szefa Wydziału Org.-Wyszk. Kierownictwa Marynarki Wojennej w Londynie, Brighton, 21 czerwca 1945 r. /192

17. Kpt. art. Jerzy Wojciechowski, dowódca ORP "Kraków", dowódca kompanii w batalionie morskim. Relacja - list do Jerzego Pertka, Szczecin, 23 marca 1969 r. /198

18. Ppor. mar. rez. Stanisław Gwiazda, dowódca pogotowia technicznego Flotylli Rzecznej. "Wspomnienia", Gdańsk, 2 listopada 1979  /203

19. Por. Zenon Wierzbicki, zastępca dowódcy i oficer artylerii ORP "Pińsk", potem batalion morski. Kwestionariusz B, część II, b.m. [Francja], 23 lutego 1940 /209

20. Ppor. rez. Edward Buławski, dowódca plutonu kompanii desantowej Flotylli Rzecznej. Sprawozdanie z udziału w Kampanii Polskiej 1939 r., Bomlitz, 25 października 1945 r. /210

21. Bosmanmat Jan Sobiegraj, ster-sygnalista na ORP "[Adminirał] Sierpinek". "Poleski marsz",b.m. i r. [przed 1980r.] /211

22. Bosman Adolf Braciawski, kierownik radiostacji ORP "Hetman Chodkiewicz", potem dowódca batalionu radiostacji dowództwa SGO "Polesie". Protokół przesłuchania w myśl pisma Biura Historycznego nr 108/42 z dnia 6 VII 1942 r., ORP "Kujawiak", 25 lipca 1942 r. /225

23. St. mar. sł. cz. Paweł Wołodźko, motorzysta ślizgacza nr 2. Protokół przesłuchania, Devonport, dn. 9 września 1942 r. /226

24. Bosman Feliks Krauze, dowódca II grupy kutrów uzbrojonych, potem w batalionie morskim. Sprawozdania dla oficerów wracających z niewoli dla szefa Wydziału Org.-Wyszk. Kier. Mar. Woj., Brighton, 23 czerwca 1945 r. /227

25. Bosman Mieczysław Chruszczewski, elektrotechnik III dywizjonu bojowego. Protokół przesłuchania, ORP "Kujawiak", 25 lipca 1942 r. /228

26. Mar. sł. cz. Żurawski Władysław, załoga holownika "Neptun". Protokół przesłuchania, Devonport, 11 sierpnia 1942 r. /228

27. Mar. och. Bernatowicz Napoleon. Protokół przesłuchania, Devonport, 10 sierpnia 1942 r. /229

28. Bosman zaw. Kazimierz Kęsek, ORP "Pińsk". Protokół przesłuchania, Devonport, 9 sierpnia 1942 r. /230

29. Bosman zaw. Bay Kazimierz, p.o. oficera artylerii na ORP "Wilno". Protokół przesłuchania, Devonport, 9 sierpnia 1942 r. /231

30. Por. mar.rez. Jerzy de Latour. Meldunek dla kmdr. ppor. Józefa Boreyko, b.m., 8 maja 1940 r. /232

31. Por. mar. rez. Jerzy de Latoru, dowódca kanonierki "Zawzięta". Sprawozdanie (ins. MSWojsk. L.dz.310-145/39)  /233

32. Bosmanmat rez. Wiktor Kamieniarz, motorzysta na kanonierce "Zaradna". Protokół przesłuchania, Devonport, 9 sierpnia 1942 r. /235

33. Mat rez. Walenty Drab, załoga ORP "Kraków". Protokół przesłuchania, Devonport, 9 sierpnia 1942 r. /236

34. Mat rez. Teodor Michalski, sygnalista statku zarekwirowanego "Paweł". Protokół przesłuchania, Devonport, 9 sierpnia 1942 r./237

35. Bosman zaw. Bronisław Szustek, dowódca holownika "Kiliński". Protokół przesłuchania, Devonport, 9 sierpnia 1942 r. /237

36. St. mar. rez. Roman Rajter, kierownik maszyn na statku "Wilno". Protokół przesłuchania, Devonport, 9 sierpnia 1942 r./238

37. Mar. sł. cz. Edward Jagas, ster-sygnalista motorówki P1. Protokół przesłuchania, Devonport, 9 sierpnia 1942 r. /239

38. Mat rez.Wacłąw Chanecki, pogotowie techniczne Bazy Wysuniętej. Protokół przesłuchania, Devonport, 10 sierpnia 1942 r. /240

39. Bosman zaw. Mieczysław Zalewski, zastępca dowódcy 4 grupy kutrów uzbrojonych. Protokół przesłuchania, Devonport (Plymouth) , Wielka Brytania, 10 sierpnia 1942 r. /241

40. St. mar. sł. cz. Mikołaj Kamionko, ster-sygnalista z kutra z Bazy Wysuniętej. Protokół przesłuchania, 9 sierpnia 1942 r. /242

41. Mar. rez. Henryk Żukowski, członek załogi holownika "Piast". Protokół przesłuchania, Devonport (Plymouth) , Wielka Brytania, 9 sierpnia 1942 r243

42. Mat ndt. Aleksander Ludwik, motorzysta kutra KU 1, potem w batalionie morskim. Protokół przesłuchania, Devonport (Plymouth) , Wielka Brytania, 9 sierpnia 1942 r/244

43. Mar. Eugeniusz Jędryl, członek załogi ORP "Mątwa" (oddział minersko-gazowy), potem batalion morski. Relacja z udziału w SGO "Polesie", Dęblin,21 marca 1976r. /245

44. Mat rez. Edward Lubiak, zmobilizowany do Flotylli Rzecznej. Relacja, Grodzisk Maz, b.r.   /248

45. Mar. Józef Adamowicz, Komenda Portu Wojennego w Pińsku, potem batalion morski. Relacja, b.m.i r.  /250

46. Bosm. rez. Zenon Korolko, członek załogi ORP "Szeptycki". Relacja, Lublin, 18 listopada 1973 r. /252

47. Mat Paweł Kędzior, sternik-sygnalista na monitorze ORP "Toruń". Przebieg mej służby na jednostkach flotylli we wrześniu 1939, Gdańsk, 19 stycznia 1971 r. /254

48. Mar. Edward Gurniewicz, sanitariusz w Flotylli Rzecznej. Fragment życiorysu, Warszawa, 25 stycznia 1994 r. /256

49. Pchor. Julian Rudak,1 batalion rezerwowy Flotylli Rzeczbehm a później batalion morski. Wspomnienia z kampanii wrześniowej SGO "Polesie", Sanok, kwiecień1994 r. /257

50. Mar. Zygmunt Rosiński, ster-sygnalista z 3 grupy KU, potem w batalionie morskim. Fragment życiorysu, Kraczewice, 10 marca 1994 r. /260

51. Mar. sł.cz. Władysław Owczarek, radiotelegrafista na ORP "[Admirał] Sierpinek", potem w batalionie spieszonych załóg kpt.mar. Bronisława Bończaka. Fragment życiorusy, Chotyze k. Ciepielowa, 5 kwietnia 1988 r. /262

52. Dzieje batalionu ktp. mar. Bronisława Bończaka. Relacje świadków z IPMS, b.m.r. /263

53. Zbigniew Brym-Zdunin."Szlakiem bojowym Flotylli Pińskiej", b.m.r. [przed1987 r.]/265

54. Mat ndt. Jerzy Krakus, załoga monitora ORP "Pińsk" (III dywizjon bojowy). "Wrzesień 1939 r. - na Pinie", b.m.r. [przed 1986 r.] /269

55. Mar. Wacław Panas, załoga kanonierki "Zawzięta", potem łącznik dowódcy batalionu morskiego. Relacja, Lublin, b.r. /276

56. Zbigniew Heindrich, motorzysta kutra. Fragmenty wspomnień ze służby we Flotylli Rzecznej (pisane w formie listu do Stanisława Piaskowskiego), Markaryd (Szwecja), grudzień 1987 - styczeń 1988 /283

57. Biuro Historyczne Marynarki Wojennej. Udział w walkach Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej w wojnie polsko-niemieckiej 1939,b.m.r. [Wielka Brytania, okres wojny] /286

58. Kmdr Tadeusz Podjazd-Morgenstern. Opis udziału w walkach Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej w wojnie 1939 r.,b.m.r.  /291

59. Kmdr Tadeusz Podjazd-Morgenstern, komendant Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej, w czasie wojny komendant Garnizonu w Pińsku. Pińska przygoda, b.m.r. [przed 1964 r.]  /295

60. Kpt. mar. Lucjan Rabenda, Szkoła Podchorążych MW, potem dowódca kompanii batalionu morskiego. Relacja o ostatniej bitwie, b.m.r. [Kanada, przed 1978 r.] /303

61. Por. mar. Franciszek Rydzewski, wykładowca Szkoły Podchorążych MW, a następnie zastępca dowódcy kompanii w batalionie morskim. "Dołączyć do załogi (Wspomnienia)", b.m.r. [przed 1972 r.] /304

62. Pchor. Andrzej Browarski. Podchorążowie marynarki w zielonych mundurach,b.m.r. /311

63. Bosm. pchor. Kazimierz Domański, starszy rocznik Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej, a następnie batalion morski,b.m.r. /317

64. Bosm. pchor. Edward Trojanowski, słuchacz starszego rocznika Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej, a następnie batalion morski. Relacja o batalionie morskim, Szczecin, 10 października1968 r. /323

65. Bosmanmat Zygmunt Wąsowicz, szef izby chorych Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej, potem podoficer sanitarny w batalionie morskim. Relacja z udziału w wojnie 1939 r. w szeregach SGO "Polesie", Gdańsk, 2 kwietnia 1974 r. /329

66. Pchor. Zygmunt Bartnicki, słuchacz rocznika kandydackiego Szkoły Podchorążych MW, a potem dowódca drużyny w 1 kompanii batalionu morskiego. Fragment życiorysu, Sopot, maj 1978 r. /332

67. Bosmanmat podchorąży Stanisław Błażejewicz, słuchacz starszego rocznika SPMW, a potem dowódca drużyny w batalionie morskim, b.m.r.  /34

68. Bosmanmat podch. Roman Niedzielksi, słuchacz starszego rocznika SPMW, a potem batalion morski. Przebieg kampanii wrześniowej 1939 r., Szczecin, b.r. [marzec 1974] /337

69. Bosman pchor. Tadeusz Stecki, słuchacz starszego rocznika SPMW, potem w batalionie morskim. Relacja o ostatniej bitwie, Gorzów Wielkopolski, 25 września 1975 r. /338

70.[Biuro Historyczne MW]. Przebieg wydarzeń w Głównej Składnicy Marynarki Wojennej w Modlinie podczas wrześniowej kampanii 1939, b.m/r. [Wlk. Brytania, w czasie wojny]  /339

71. Kpt.mar. Tadeusz Piątkowski. Meldunek dla szefa Kierownictwa MW w Londynie w sprawie zdementowania zarzutu. Coetquidan, 3 marca 1939 r. /344

72. Bosmanmat podchorąży rez. Stefan Malinowski. Załącznik do ankiety, Nowa Sól, 12 października 1982 r. /347

73. Mar. rez. Leon Włodarczyk, zmobilizowany do Głównej Składnicy MW, potem dowódca drużyny w batalionie morskim. Relacja, b.m.r. /350

74. Mar. rez. Zenon Grodzki, rezerwista MW, powołany do Głównej Składnicy MW, potem drużynowy w batalionie morskim. Fragmeny relacji, Poznań, 1974 r. /351

75. St, mar. rez. Bernard Gawrych. Sprawozdanie z mego udziału w kampanii wrześniowej 1939 r. i SGO "Polesie", Warszawa, 26 maja 1985 r. /352

76. St. mar. rez. Władysław Kostrzewa, rezerwista MW, potem batalion morski. Relacja, Łomianki, 11 marca 1985 r. /354

77. Ppor. mar. Jan Wąsowicz, załoga zapasowa dywizjonu okrętów podwodnych, dowódca plutonu w batalionie morskim. Fragment wspomnień 1939-1945, Gdynia, luty-marzec 1981 r. /355

78. Ppor. mar. rez. Olgierd Jabłoński, dowódca plutonu w batalionie morskim. Notatka nr 2, Gdańsk, 31 grudnia1969 r.  /372

79. Ppor. rez. mar. Olgierd Jabłoński, dowódca plutonu cmk w 7 kompanii batalionu morskiego. List - relacja, Gdańsk, Wrzeszcz, b.r. [1967/9] /383

80. Ppor rez. Mieczysław Moroniewicz, dowódca plutonu w batalionie morskim. Relacja, Łęczyca, b.r. [ok.1971] /385

81. Ppor. rez. Klemens Kurzyp, dowódca plutonu w batalionie lubieszowskim, a następnie batalionie morskim. Fragment "Wspomnień z wojny obronnej 1939 r.", Stężyca, b.r.  387

82. Mat rez. Bronisław Giro-Syryński, dowódca drużynyw 1 kompanii batalionu morskiego. Fragment życiorysu, Bydgoszcz, listopad 1985 /403

83. Mat. rez. Mieczysław Kowalski, drużynowy w batalionie morskim. Relacja dotycząca udziału w kampanii jesiennej 1939 r. w szeregach SGO "Polesie", Jabłonna, b.r.  /417

84. Mat rez. Kazimierz Redzej, dowódca drużyny w 1 kompanii batalionu morskiego. Relacja z udziału SGO "Polesie", Warszawa, 1976 r. /420

85. St. mar. rez. Stefan Łoboda, batalion morski 1939 r. Relacja, Warszwa, 5 stycznia 1972 r. /421

86. St. mar. rez. Stefan Łoboda, batalion morski. Fragment bitwy pod Kockiem - 35 rocznicę biwy, b.m. 1974 r. /426

87. Mat rez. Jan Prządka, batalion morski. Relacja z działań wojennych we wrześniu 1939 r., Jarosław, 24 marca 1989 r. /430

88. Kpr. rez. Czesław Jakubowski, 7pp., a następnie batalion morski. Udział w kampanii jesiennej 1939 r. w szeregach SGO "Polesie", Poznań, maj 1970 r. /432

89.Pchor. Zdzisław Jedynak, junak 43. sam. kompanii JHP, a potem w batalionie morskim. Ankieta uczestnika kampanii wrześniowej odbytej w szeregach SGO "Polesie" dowodzonej przez gen. bryg. Fr. Kleeberga, Łódź, 15 lutego 1971 r. /433

90. Mat rez. Franciszek Głuchowski, zamkowy działa w oddziale kanonierek, potem batalion morski. Oświadczenie dotyczące udziału w kampanii jesiennej 1939 (batalion morski Flotylli Rzecznej w Pińsku),Klementowice k. Puław, 31 marca 1974 r. /436

91. Mat rez.Franciszek Heland, rezerwista Marynarki Wojennej, podoficer broni w batalionie morskim. Przebieg kampanii wrześniowej 1939 r. z wyszczególnieniem przydziału do SGO "Polesie", Skarżysko-Kamienna, 22 kwietnia 1974 r. /437

92. Mat rez.Henryk Wasiak, zmobilizowany do Kadry MW, potem batalion morski. Relacja, Radom, 15 kwietnia 1974 r. /438

93.Szer. z cenz. Władysław Karaszewski, ochotnik - sanitariusz w batalionie morskim. Wspomnienia z walki pod Wolą Gułowską, Warszawa, 4 kwietnia 1975 r.  /440

94. Mar. rez. Stefan Tytkowski, batalion morski. Krótka relacja z udziału w SGO "Polesie" gen. bryg. Franciszka Kleeberga, Warszawa, b.r. [lata siedemdziesiąte XX wieku]  /445

95. Mar. rez. Michał Dubiński, batalion morski. Relacja z działalności społeczno-zawodowej, Kwidzyn, 1 lutego 1983 r. /446

96. Mar. rez. Józef Rybak, batalion morski. Fragment życiorysu, Wrocław, 8 kwietnia 1983 r. /447

97. Plut. pchor. posp. rusz. Stanisław Szarzyński, obóz rozdzielczy jeńców wojennych nr 91., następnie batalion lubieszowski i kompania ckm batalionu morskiego. Protokół przesłuchania, w Konsulacie RP w Czerniowcach, 26 marca 1940 r. /448

Aneksy  /450

98. inż. Piotr Podkowicz. Zarys historyczny Flotylli Rzecznej Marynarki Wojennej w Pińsku. Niendorf/Ostsee, 28 stycznia 1946 r. / Ontario (Kanada), 1970 /450

99. [Biuro Historyczne MW]. Ewakuacja Kierownictwa Marynarki Wojennej z Warszawy, a następnie z Pińska. Rok 1939, b.m.r. [Wlk. Brytania, w czasie wojny]  /461

100. Kpt. mar. Jan Bartlewicz. Relacja na temat ewakuacji Kierownictwa MW, b.m.r. /474

101. Por. mar. Paweł Żelazny, oficer sygnałowy na ORP "Błyskawica", a w czasie wojny w szefostwie Łączności KMW. Sprawozdanie z działań wojennych oraz spostrzeżenia i wnioski ORP "Gdynia", 23 lutego 1940 r. /485

Obsada personalna (opracował Andrzej Rybka) /487

Skład Flotylli Pińskiej w 1922 roku (opracował Jan A.Bartelski) /493

Mobilizacja cywilnych jednostek pływających dla Flotylli Pińskiej (opracował Jan A. Bartelski)  /495

Bibliografia (wybrane pozycje) /501

Dokumenty i fotografie  /505

Skorowidz nazwisk  /587

Skorowidz nazw geograficznych  /599

Skorowidz jednostek pływających  /609