Ruś wikingów. Skandynawowie we wczesnośredniowiecznej Europie Wschodniej

Autor: Władysław Duczko

Rok wydania: 2025

Liczba stron: 406

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Wydanie II poprawione i uzupełnione

Nowy, uzupełniony i poprawiony przekład klasycznej publikacji „Ruś wikingów”.

Autor w fascynujący sposób opowiada o początkach państwowości na ziemiach Europy Wschodniej i o tym, jaki udział w jej tworzeniu mieli Skandynawowie. O wyjątkowym charakterze tej publikacji stanowi fakt, że kluczowym materiałem analiz są tu przedmioty kultury materialnej, choć oczywiście autor odnosi się również do źródeł pisanych.
Badania archeologiczne stanowisk wczesnośredniowiecznych prowadzone na terenach Europy Wschodniej od wielu lat przynoszą obfitość znalezisk o charakterze typowo skandynawskim, często wręcz bliźniaczo podobnych do przedmiotów odkrywanych na terenie Danii czy Szwecji.
Autor prezentuje i szczegółowo omawia bogaty materiał archeologiczny pochodzący z badań na Wschodzie, zestawiając go ze znaleziskami ze Skandynawii. Udowadnia w ten sposób ponad wszelką wątpliwość, że w epoce wikingów na obszarach dzisiejszej Rosji czy Ukrainy istniały duże osiadłe społeczności Skandynawów. Zachowywały one swą tożsamość, utrzymując kontakty z krajem pochodzenia, a ich członkowie posługiwali się przedmiotami, które stanowiły materialne znaczniki tej tożsamości. Właśnie ci ludzie, nazwani Rusami, tworzyli pierwsze struktury państwowe na Wschodzie, kładąc ostatecznie podwaliny pod powstanie Rusi Kijowskiej.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Przedmowa do wydania drugiego  /7

Wprowadzenie  /13

Rozdział I. Poselstwo bizantyjskie do Ingelheim i sprawa Rhosów  /25

1. Uwagi wstępne  /25

2. Wzmianka pod rokiem 839 w Annales Bertiniani  /31

•  Nazwa ludu Rhosów  /34
•  Tytuł władcy /40
•  Kaganat Rusów  /45
•  Rhosowie a Szwecja /49

3. Dania w początkach epoki wikingów  /51

4. Bizancjum: zagrożenie ze strony islamu i działania greckiej dyplomacji  /56

5. Przyczyny przybycia Rhosów do Bizancjum i dołączenia do cesarskiego poselstwa  /59

6. Podróż powrotna Rhosów  /66

Rozdzia ł II. Ludzie, miejsca i przedmioty „Ziemi Ruskiej”  /76

1. Okres wstępny: handel i organizacja polityczna  /76

 Aldeigja – pierwsze centrum Rusów  /80

•  Kuźnia i człowiek z rogami  /87
•  Stara Ładoga i rejon środkowego Dunaju /93

2.  Sytuacja po roku 850: więcej Rusów i dalsza ekspansja  /99

Atak na Konstantynopol w 860 roku  /104

Stara Ładoga między IX a końcem X wieku  /108

Kultura skandynawska w Przyładożu  /126

3. Holmgardr – centrum w górnym biegu rzeki Wołchow  /135

 Hólmr – miejsce nowego początku  /137

•  Głowa smoka  /144
•  Dama w długiej sukni  /147
•  Okucie uzdy  /149
•  Amulety z inskrypcjami runicznymi  /150

4. Rusowie na zachód od rzeki Wołchow: przypadek Izborska–Pskowa  /152

Rozdział III. Rusowie i ich kultura  /161

1. Rusowie w X wieku  /161

 Kim byli Rusowie w X wieku?  /168

 Inni Rusowie  /172

2. Skandynawska kultura Rusów /173

 Magiczne miniatury  /177

 Przesłania graffiti  /182

 Ceremonie pogrzebowe wodza Rusów według Ahmada ibn Fadlana  /186

Rozdział IV. Górny Dniepr – ośrodek w Gniezdowie  /205

1. Duże kurhany  /213

2. Skandynawskie przedmioty z mniejszych kurhanów i osad  /227

3. Pochówki komorowe  /233

4. Biżuteria elit  /240

5. Rusowie z Gniezdowa  /255

Rozdzia ł V. Rusowie między Wołgą i Oką  /258

1. Sarskoje Gorodiszcze   /259

2. Bolszoje Timieriewo  /260

3. Inne ośrodki  /272

Rozdzia ł VI. Na drodze do powstania księstwa kijowskiego  /278

1. Rusowie na południu  /278

 Wołodymer-Włodzimierz  /293

 Kijów – centrum nowej Rusi  /294

•  Ekskluzywna skandynawska sztuka złotnicza w Kijowie  /308
•  Znak Ruryka – dynastyczny symbol tożsamości  /312

2. Ruskie centra w Czernihowie i Szestowicy /326

3. Instytucja drużyny u Rusów  /341

4. W drodze do Bizancjum /344

Podsumowanie  /350

Bibliografia  /358

Spis ilustracji  /386

Indeks osób  /393

Indeks nazw geografi cznych i miejscowych  /398