Religijność na polskich pograniczach w XVI-XVIII wieku

Redakcja: Dariusz Dolański

Rok wydania: 2005

Liczba stron: 311

Okładka: miękka

Format: 16,8 cm x 23,5 cm

Uwaga - przetarta, zarysowana okładka, przybrudzony grzbiet

"[...] Niniejszy zbiór studiów podejmuje problematykę wpływu pogranicza na przebieg przemian religijnych na pograniczach Polski w XVI-XVIII wieku. Pogranicze rozumiane jest tu przede wszystkim jako obszar rozdzielający różne narody, na którym jednocześnie dochodziło do wzajemnego przenikania się tradycji i idei.

Szczególnie intensywnie procesy te zachodziły na pograniczu polsko-niemieckim, gdzie wcześniejszemu zróżnicowaniu i przenikaniu się kultur Polaków, Niemców, Łużyczan, a także Żydów, zaczęły od XVI stulecia towarzyszyć nowe zjawiska związane z upowszechnianiem się wyznań reformowanych. Do tej pory wielonarodowe, ale w zasadzie jednolite religijnie społeczeństwo przeżyło swoistą rewolucję, polegającą na uznaniu różnic w wierze. Na tym tle można zaobserwować postawy oscylujące pomiędzy wrogością a próbami poszukiwania możliwości pokojowej koegzystencji. Nie mniej ważnym problemem jest także ewolucja stosunku przedstawicieli wyznań reformowanych do materialnego i duchowego dziedzictwa pozostawionego przez katolicyzm: obrzędów, miejsc kultu, kościołów, obrazów, itp. Nie można jednak zapominać, że równie interesujące procesy zachodziły na od dawna religijnie zróżnicowanym pograniczu polsko-ruskim, na którym w wyniku reformacji została jeszcze znacznie wzbogacona wyznaniowa mozaika".

(fragment Wstępu)

Spis treści:

Dariusz Dolański - Wstęp  /7

Tomasz Jaworski - Nowożytne pojmowanie znaczenia i roli granicy oraz pogranicza  /9

Józef Brynkus - Religijność współczesnej polskiej Orawy w XVI-XVIII wieku  /21

Jacek Kurek - Śląskie dekanaty diecezji krakowskiej  /29

Katarzyna Kluzowicz - Transgraniczność kultu ikony Matki Boskiej Częstochowskiej i Matki Boskiej Piekarskiej na Śląsku doby nowożytnej  /47

Bogusław Czechowicz - Niektóre aspekty pobożności maryjnej i kultu św. Jana Nepomucena na Śląsku i terenach ościennych w XVII i XVIII wieku  /61

Dariusz Dolański, Małgorzata Konopnicka-Szatarska - Rola religii w przenikaniu się kultur na Środkowym Nadodrzu w okresie od XVI do XVIII wieku  /79

Jarosław Kuczer - Podstawy prawnej egzystencji społeczności żydowskiej księstwa głogowskiego w okresie rządów habsburskich (1526-1740)  /97

Aleksandra Bek - Nagrobki protestanckie szlachty wielkopolskiej na przykładzie kościoła w Osowej Sieni  /113

Anna Jezierska - Mecenat artystyczny opatów klasztoru Cystersów w Bledzewie w XVII i XVIII wieku  /129

Urszula Bończuk - Szuka czasów reformacji we Frankfurcie nad Odrą  /143

Marcin Wisłocki - Mistyka pasyjna w ewangelickim Kościele Pomorza  w XVI-XVII wieku i jej oddziaływanie na sztukę  /159

Barbara Janiszewska-Mincer - Protestanci i katolicy w Prusach Książęcych w pierwszej połowie XVII wieku  /179

Janusz Hochleitner - Zewnętrzne przejawy religijności na pograniczach Warmii w XVI-XVIII wieku  /187

Maria B. Topolska - Rola wyznania w procesach kulturotwórczych w Wielkim Księstwie Litewskim w XV-XVIII wieku  /221

Jolanta Gwioździk - Religijność benedyktynek ziem wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (XVI-XVIII wiek)  /239

Ks. Michał Janocha - Przemiany ikonograficzne ruskiego malarstwa ikonowego na wschodnich kresach I Rzeczypospolitej  /259

Magdalena Ujma - Bractwa religijne w końcu XVII i w XVIII wieku w świetle źródeł zgromadzonych w Konsystorzu Grekokatolickim Metropolitalnym Lwowskim  /279

Bożena Popiołek - Wartości religijne w mentalności kobiet z pogranicza Rzeczypospolitej w czasach saskich  /287

Barbara Obtułowicz - Religijność kobiet w oświeceniu i w początkach romantyzmu na pograniczach Europy: Hiszpanii i Polski  /301