Radzieckie kobiety w walce. Historia przemocy na froncie wschodnim

Autor: Anna Krylova

Rok wydania: 2012

Liczba stron: 424

Okładka: miękka

Format: 14,5 cm x 20,5 cm

Kobiety radzieckie w walce to historia, niemającego precedensu w dziejach fenomenu kobiet w sowieckiej Rosji, masowo i na ochotnika zaciągających się w 1941 roku do wojska. Autorka przedstawia losy młodych radzieckich kobiet, które w stalinowskiej Rosji lat 30. zaczęły postrzegać siebie jako żołnierki, a od 1941 do 1945 roku współdzieliły z mężczyznami doświadczenia nowoczesnej wojny, sprzęt bojowy i stanowiska dowodzenia. Krylova docieka, w jaki sposób w przeważającym stopniu patriarchalne społeczeństwo z tradycyjnym podziałem ról płciowych zdołało połączyć pojęcia przemocy i kobiecości w nie tylko wyobrażalny, ale też możliwy do realizacji program, który objął wiele młodych ochotniczek. Autorka poprzez swoje badania odkrywa bardziej złożone pojęcia płciowej identyfikacji.

Spis treści:

Wstęp  /17

Weteranki w roli pamiętnikarek II wojny światowej /17

Teoretyczne i interpretacyjne wyzwania "pokolenie nie z tego świata" /29

Paradoksy stalinowskiej kultury i podmiotowości" "kobieta-żołnierka" jako projekt osobisty i państwowy /37

"Kobieta-żołnierka" w warunkach walki zmechanizowanej podczas II wojny światowej /44

1. Portret młodej kobiety jako obywatelki-żołnierki /53

Wstęp: "Moi faszyści, w efekcie, pozostali przy życiu. I bardzo mnie to unieszczęśliwiło" /53

"Byłyśmy przedwojennym pokoleniem": wojskowe i pokoleniowe kontury przyszłych zmagań /57

Potrzeby i możliwości powstania nowych tożsamości płciowych: radziecka dziewczyna w szkole i na strzelnicy /68

Przesuwania linii płciowych na przyszłych polach bitwy w prasie, literaturze i filmie /81

Płciowe dwuznaczności w przededniu wojny: czy matki z obywatelskiego obowiązku mogą być żołnierkami z urodzenia? /93

2. "Oto właśnie kim jesteśmy - żołnierkami!" Ochotniczki, lokalna administracja i władze stalinowskie w 1941 roku /111

Wstęp: "Natarczywy wewnętrzny głos powtarzający raz za razem: "Na front!" /111

Młode ochotniczki w punktach poboru w 1941 roku /114

"Pragnienie, by walczyć" w oficjalnej kulturze stalinowskiej: płciowe sprzeczności i ich skrajne oblicza /127

Zniechęcanie bez zakazywania: radzieckie władze wobec masowego ruchu ochotniczego kobiet /137

3. Wyjątkowa mobilizacja 1941 roku. Tworzenie wspólnoty bojowej kobiet państwowym rozkazem /151

Wstęp: "Tak różne w swoim prywatnym życiu i tak podobne w podstawowej kwestii - pragnieniu walki..."  /151

Odczytywanie rozkazu nr 0099  /155

"Czy potrafisz walczyć, kobieto?": Różne języki płci w ramach państwowej mobilizacji /159

"Uzasadnianie i udowadnianie?": tworzenie kobiecych kolektywów bojowych /169

4. Nowe krajobrazy płciowe w armii. Od oddolnego ruchu ochotniczego do organizowanych przez państwo mobilizacji w latach 1942-1945 /179

Wstęp: "Nie rozmawiamy o pojedynczych przypadkach, ale o tysiącach ochotniczek" /179

Zerwanie z "burżuazyjnymi przesądami" odnośnie wojny: mobilizacje kobiet w prasie ogólnokrajowej i poza nią  /181

Z rozkazu państwa: stare i nowe krajobrazy płciowe w wojsku /185

"Kobieta-żołnierka" jako państwowa kategoria mobilizacji /193

5. Partnerzy w przemocy. Kobieta-żołnierka i maszyna w okopach 1941 roku /211

Wstęp: "Wierzę w mojego Maksimczyka" /211

Gdzie się podziały nasze samoloty? /214

Różne koncepcje kobiet i rozprzestrzenianie się płciowych sposobów myślenia /222

Przemoc bojowa i dynamika płciowa /235

6. "Być dowódczynią - to coś wspaniałego!" Remechanizacja i przebudowa płciowa Armii Czerwonej, 1942-1945 /247

Wstęp: "Kocham moich żołnierzy". Więzi koleżeństwa i alternatywne wzorce kulturowe przemocy w walce /281

Mężczyzna-żołnierz jako widz, sprawozdawca i uczestnik historycznego "popisu" młodych kobiet /285

Niepokoje i radości płynące z "bycia pierwszymi kobietami w walce": przemoc bojowa i osobiste laboratoria wojny zmechanizowanej /295

Narracje męskich wspomnień: rozmyślania nad "matczynymi" i "ojcowskimi" tradycjami wojskowymi /307

Ostatnie detale portretu kobiety, jako nowoczesnego żołnierza: rola "kobiecości", romantyczności i heteroseksualności /320

Zakończenie /343

Załącznik /353

Przypisy /357

Indeks /417