Przemoc i honor w życiu społecznym wsi na Mierzei Wiślanej w XVI–XVII wieku

Autorka: Jaśmina Korczak-Siedlecka

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 448

Okładka: miękka

Format: 14,8 cm x 21,0 cm

Seria: Monografie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej

Książka, oparta na księgach sądowych z XVI–XVII wieku, przedstawia wielowymiarowy obraz społeczności wiejskiej na Mierzei Wiślanej w epoce nowożytnej. W życiu dawnej wsi przemoc była stałym elementem relacji międzyludzkich – rodzinnych, towarzyskich, zawodowych. Wachlarz zachowań agresywnych obejmował wyzwiska, plotki, groźby, pobicia, oplucia czy rwanie włosów. Interpretacja dotąd ignorowanych w historiografii jako „mniejszej wagi” codziennych konfliktów między jednostkami jest kluczem do zrozumienia ówczesnej struktury społecznej i norm zachowania na nowożytnej wsi oraz tożsamości jej mieszkańców. Autorka zadaje pytania o formy przemocy, jej funkcje społeczne, okoliczności jej stosowania, motywacje sprawców, akceptowane granice.

Społeczność wiejska na Mierzei Wiślanej należała do tzw. kultur honoru, gdzie honor jednostki był czynnikiem decydującym o jej tożsamości i przynależności do grupy. W książce przyjrzymy się sposobom i konsekwencjom utraty honoru, zadamy pytanie o społeczne funkcje zasad honorowych i o to, jak wpływały one na relacje międzyludzkie. Autorka stawia sobie za cel zrozumienie zależności między honorem a przemocą.

Spis treści:

Wstęp  /7

Przemoc - definicje i koncepcje w badaniach społecznych i historycznych  /9

Honor - jego koncepcje oraz zastosowanie w naukach historycznych  /19

Podstawa źródłowa i struktura książki  /28

Mierzeja i Szkarpawa - historia i charakterystyka regionu  /35

Część 1. Typy przemocy  i ich relacja z honorem

Przemoc werbalna jako działanie performatywne  /53

Typy przemocy werbalnej  /64

Oskarżenia o czary jako przemoc werbalna  /12

Rozdział 2. Przemoc fizyczna  /131

Przemoc fizyczna a śmierć i ból  /133

Przemoc fizyczna a ciało i honor  /142

Gesty  /166

Schemat bójki  /171

Rozdział 3. Przemoc seksualna  /179

Molestowanie seksualne  /180

Gwałt  /194

Część 2. Przemoc i honor w relacjach międzyludzkich

Rozdział 4. Przemoc i honor w relacjach rodzinnych  /217

Przemoc między małżonkami  /218

Przemoc między rodzicami a dziećmi  /236

Solidarność rodzinna w kontekście przemocy. Rodzinny honor  /252

Rozdział 5. Przemoc w stosunkach społecznych  /271

Przemoc między służącymi a pracodawcami  /273

Przemoc między parafianami a sługami Kościoła  /294

Przemoc między poddanymi a rządzącymi  /321

Przemoc między sąsiadami  /359

Przemoc wobec zwierząt  /387

Zakończenie  /401

Konkordancja nazw miejscowości  /415

Bibliografia  /417

Spis ilustracji  /433

Summary  /435

Indeks osób  /439

Indeks nazw miejscowych  /445