Przedstawianie świata przez kronikarzy gdańskich na przełomie XV i XVI wieku

Autorka: Julia Możdżeń

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 498

Okładka: miękka

Format: 16,0 cm x 23,0 cm

Uwaga! zabrudzone kartki od dołu

Ramy chronologiczne pracy zostały wytyczone przez zachowany materiał źródłowy. Przyjęto trzy główne kryteria doboru źródeł: znany jest ich autor lub kompilator źródła; zostały wpisane w Gdańsku; sporządzono je w formie narracji kronikarskiej.

Najwcześniejszym zachowanym źródłem spełniającym te trzy warunki jest kronika Johanna Lindaua rozpoczynająca się w 1454 r. Datę końcową wyznacza rok 1529 - kiedy Bernt Stegmann i Simon Grunau zaprzestali spisywania swoich kronik. O wyborze Gdańska zadecydowało zachowanie się grupy źródeł, które w tym mieście powstały i które pozwalają na porównania chronologiczne. [...] 

(fragment Wstępu)

Spis treści:

Wstęp / 9

Rozdział 1. Źródła  /19

1. Uzasadnienie doboru źródeł  /19

2. Ogólny stan badań nad źródłami  /25

3. Charakterystyka źródeł  /29

Johann Lindau  /29

Jakob Lubbe  /32

Caspar Weinreich  /37

Bernt Stegmann /42

Simon Grunau  /46

Rozdział 2. Mieszkańcy Gdańska: historia i tożsamość  /49

1. Mieszkańcy Gdańska /49

1.1. Charakterystyka grup społecznych i pochodzenie etniczne  /49

1.2. Zapiski kronikarskie gdańskich kupców  /53

Johann Lindau /53

Jakob Lubbe  /63

Caspar Weinreich  /70

• Tożsamość  /70
• Źródła informacji i wykształcenie  /76
• Horyzont geograficzny  /84

2. Historia Gdańska a opisy dziejów /91

2.1. Bernt Stegmann /94

Związek Pruski - konieczność dziejowa  /99

Wzorce uniwersalne  /107

Przedstawienie dziejów Gdańska na tle dziejów regionu  /115

Najstarsze dzieje miasta  /115

Współczesne kronikarzowi dzieje Gdańska /120

Relacje proweniencji obcej  /134

Wnioski  /139

2.2. Simon Grunau  /145

Najstarsze dzieje Gdańska  /145

Współczesne kronikarzowi dzieje Gdańska  /153

• Zwierciadło społeczeństwa pruskiego  /158

Wnioski  /167

2.3. Podsumowanie /168

Rozdział 3. Przestrzeń miejska i środowisko naturalne /173

3.1. Miasto - jego funkcjonowanie i ideał  /173

3.2. Gdańsk - architektura i przestrzeń  /180

Fortyfikacje i przedmieścia  /181

Przestrzeń miasta - przestrzeń komunikacji  /186

Dom mieszczański  /192

Zapiski budowlane w księdze Caspra Weinreicha  /193

Przestrzeń sakralna  /197

Wnioski  /204

3.3. Środowisko przyrodnicze /205

Właściwości pruskiej krainy  /209

Wpływ ciał niebieskich  /217

Żywioł powietrza i wody  /221

Żywioł ognia  /246

3.4. Podsumowanie  /251

Rozdział 4. Świat nadprzyrodzony  /253

4.1. Bóg /258

4.2. Syn Boży  /269

Chrystus Bolesny  /269

Kult wizerunków a reformacja  /275

Kult eucharystii  /280

4.3. Najświętsza Maria Panna - Matka Boża - Królowa Niebios  /288

4.4. Aniołowie  /302

4.5. Święci Pańscy  /306

Patroni związani z żywiołem wody  /307

Patroni chorych i ubogich  /317

Patroni rodziny  /322

Autorytet świętych w służbie polityki  /327

• Chrystianizacja  /327
• Objawienia  /337

4.6. Podsumowanie  /341

Zakończenie  /347

Aneks. Edycja fragmentów kodeksu Bernta Stegmanna niewydanych drukiem, poprzedzona rekonstrukcją struktury dzieła  /359

1. Struktura kodeksu Bernta Stegmanna  /359

2. Pieśń do ziemi pruskiej  /363

3. Kolofon  /365

4. Zapiski o historii świata  /365

5. Lista zamków i miast  /370

6. Relacja o rewolcie gdańskiej z 1416 r.  /371

7 Zapiski rocznikarskie różne  /372

8. Zburzenie Akki  /374

Wykaz skrótów  /385

Bibliografia  /387

Indeks osobowy  /451

Indeks geograficzny  /469

Zusammenfassung  /477

Summary  /489