Primordia Romana. Mityczna przeszłość Rzymu i pamięć o niej w rzymskich numizmatach zaklęta

Autorka: Agata A. Kluczek

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 564

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 24,5 cm

W książce przeanalizowano obecność w rzymskim mennictwie motywów dotyczących początków Rzymu (primordia) i odwołania do mitu trojańsko-rzymskiego zakreślone „od Eneasza do Romulusa”. Począwszy od III wieku p.n.e. po IV stulecie na monetach i medalionach starożytni emitenci umieszczali obrazy nawiązujące do postaci oraz wątków mitycznych. Publikacja zawiera rozważania nad atrakcyjnością treści mityczno-fundacyjnych w zmieniającej się przez stulecia rzeczywistości historycznej, dostrzegając w takim przekazie wyraz uznania dla tradycji Miasta nad Tybrem i w taki sposób wyrażaną akceptację rzymskiej tożsamości. Publikacja jest adresowana do historyków, numizmatyków oraz miłośników starożytnego Rzymu.

(fragment Wstępu)

Spis treści:

Wprowadzenie /9

Wstęp  /15

Część I. Protoplaści Rzymian, założyciele Rzymu i najdawniejsza przeszłość rzymska w wyobrażeniach numizmatycznych „Poetyka” początków Rzymu  /31

Rozdział 1. Dzieje i czyny Eneasza

1.1. Profugus  /33

1.2. Dignissima praeda — Aeneas penatiger  /45

1.3. Archegeta  /62

Rozdział 2. Ante Urbem conditam

2.1. Mars i Rhea Silvia  /73

2.2. Lupa nutrix — Lupa Romana  /86

Ekskurs 1. Kydon i inni  /113

Rozdział 3. Czyny Romulusa i epoka królewska

3.1. Romulus conditor — tropaeophorus  /121

3.2. Sabinae raptae  /131

3.3. Tarpeia  /142

3.4. Reges Romanorum  /150

Część II. Mityczne początki Rzymu w pryzmacie dziejów imperium Państwo rzymskie Eneasza i Romulusa  /161

Rozdział 1. Między Eneaszem a Romulusem. Możliwości interpretacji

1.1. Troiugenae i inni. Genealogia rzymskich rodów republikańskich  /163

1.2. Potomkowie Julusa u władzy  /176

1.3. Flawiusze: odkrycie motywu wilczycy, Romulusa i Remusa  /191

Rozdział 2. Res antiquaria i odniesienia rocznicowe do mitu rzymskiego

2.1. Hadrian: dies natalis Urbis i Roma aeterna  /207

2.2. Antoninus Pius: aura jubileuszu dziewięćsetlecia Rzymu  /216

2.3. Filip Arab i milenium Rzymu  /226

Rozdział 3. Wizerunek, pozycja i prestiż cesarzy rzymskich oraz ich dynastii zakorzenione w mitycznych początkach Rzymu

3.1. Od Makryna do Galliena: mit rzymski w służbie dynastii  /237

3.2. Karauzjusz — renesans mitu rzymskiego /248

3.3. Maksencjusz i jego wizja romanitas  /255

3.4. Konstantyn i jego potomkowie: echa wielkości starego Rzymu  /267

Część III. W kręgu cnót i abstraktów Moneta i virtutes  /281

Rozdział 1. Pietas: Aeneas

1.1. Sum pius Aeneas  /283

1.2. Pius Aeneas — Antoninus Pius  /296

Rozdział 2. Aeternitas: Lupa Romana

2.1. Lupa Romana — salus Urbis — renovatio Romanorum  /303

2.2. Probus, origo Augusti i origo gentis Romanorum  /312

Rozdział 3. Virtus: Romulus

3.1. Plures Romuli similes — Romulus triumphans  /317

3.2. Hadrian — „nowy Romulus” i Numa Pompiliusz  /335

Część IV. Mennictwo rzymskie jako przestrzeń eksponowania prapoczątków Rzymian i ich wczesnej historii „Retoryka” rzymskich numizmatów  /343

Rozdział 1. Nawiązania do mitycznych początków Rzymian i ich wczesnej historii — perspektywa wybranych serii i kategorii numizmatów rzymskich

1.1. Medaliony  /345

1.2. Monety prowincjonalne  /362

1.3. Monety „imitacyjne” i „restytucyjne”  /388

Ekskurs 2. Echa numizmatycznej opowieści założycielskiej: kontorniaty  /397

Rozdział 2. Epizody mitu rzymskiego na monetach republikańskich, imperialnych oraz medalionów — ujęcie diachroniczne i synchroniczne

2.1. Disiecta membra. Ikonograficzne toposy, hapaks i kurioza  /409

2.2. Aperte et breviter. O treściach inskrypcji komentujących obrazy mitu rzymskiego  /428

2.3. Hic et nunc. Chronologiczny przegląd nawiązań do mitu założycielskiego w mennictwie rzymskim  /441

Zakończenie   /457

Bibliografia  /461

Wykaz skrótów  /505

Indeksy

Indeks 1. Postacie historyczne, bóstwa, herosi, postacie mitologiczne i personifikacje pojęć abstrakcyjnych  /509

Indeks 2. Autorzy starożytni i średniowieczni  /525

Indeks 3. Autorzy i współtwórcy nowożytni  /533

Wykaz ilustracji, map, tabel, wykresów  /545

Résumé /555

Summary  /559