Praefecti Praetorio Dowódcy gwardii pretoriańskiej

Autor: Sebastian Ruciński

Rok wydania: 2013

Liczba stron: 800

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 24,0 cm

Uwaga - nieznaczne zarysowania i przetarcia okładki, wgniecenie na grzbiecie okładki


Prefekci pretorium byli ludźmi władzy, tej najwyższej, często nieokreślonej i niezdefiniowanej, której celem jest zachowanie panowania i utrzymanie posłuchu, wyszukanie elementów politycznie niepewnych bądź groźnych i ich fizyczna likwidacja bez zwracania uwagi na takie niuanse, jak prawo, procedury czy prawa obywatelskie. Oczywiście, każdy urząd, który ostnieje poprzez stulecia, ewoluuje mimo zachowania tej samej nazwy. Tak też było z prefekturą pretorium. Po pewnym czasie jej rola została nieco ucywilizowana i zakuta w karby procedur, które też podlegały swoistej ewolucji. Z tegoż też powodu w dziejach urzędu można wyznaczyć kilka etapów, które odzwierciedlają jego przemiany. Niniejsze opracowanie obejmuje jedynie pewien wycinek dziejów prefektury pretorium: od jej powstania, aż do zdobycia największych wpływów w czasie kryzysu, który opanował państwo rzymskie w III wieku po Chr. Wtedy właśnie doszło do kilkakrotnego objęcia tronu cesarskiego przez prefekta pretorium, co nie miało (mimo prób) wcześniejszych precedensów.

(ze Wstępu)

Spis treści:

CZĘŚĆ I. Wprowadzenie

I. Wokół tematu  /13

Przedmiot badań  /13

Źródła  /16

Literatura przedmiotu  /20

Dodatkowe wyjaśnienia  /25

II. Trzy wizje urzędu  /27

Mowa Mecenasa /27

Preaefectus cohortium praetoriarum  /35

Praefectus praetorio omniaque rei publicae  /39

Wymowa źródeł prawnych  /41

Opinia Zosimosa  /444

Poglądy Jana z Lydii  /45

Teoretyczne modele prefektury pretorium  /48

CZĘŚĆ II. Analiza

III. Praefecturae vis modica  /53

Dzieło Augusta  /53

Niejasna rola Gajusza Mecenasa  /54

Powstanie gwargii pretoriańskiej /59

Teorie o powołaniu urzędu  /69

Pierwsi prefekci  /72

L. Sejusz Strabon i jego powiązania rodzinne  /77

Prefektura pretorium przed Sejanem  /91

IV. Sejan /95

Znaczenie postaci Sejana  /95

Droga do władzy, nominacja i pierwsze działania  /96

Reformator  /99

Wśród dworskich intryg  /104

Apogeum i upadek  /118

Spadek po Sejanie /144

V. Normalizacja  /149

Od Tyberiusza do Klaudiusza  /149

Makron  /150

Reforma Kaliguli  /155

M. Arecynus Klemens i jego kolega  /156

Prefekci Klaudiusza  /162

Przejawy normalizacji  /170

VI. Emancypacja Nerona  /173

Młody cesarz  /173

Burrus  /174

Niedoszły następca Burrusa  /181

Ofoniusz Tygellin  /183

Koledzy Tygellina  /190

Prefekt regentem i pierwszym doradcą  /194

VII. Wojenne eksperymenty  /197

Rok czterech cesarzy  /197

Korneliusz Lakon  /199

Prefekci Otona  /202

Prefekci Witeliusza  /206

Prefekci Flawiuszy /209

Tyb. Juliusz Aleksander  /216

Innowacje czasów wojny domowej  /234

VIII. Rewolucja Tytusa  /237

Młodość Tytusa  /237

Cezar dowódcą gwardii  /240

Istota rewolucji  /248

IX. Kontrrewolucja Domicana  /251

Znaczenie panowania Domicjana  /251

IV Satyra Juwenlisa i Papirus Berliński  /252

Korneliusz Fuskus  /260

L. Juliusz Ursus  /265

L. Laberiusz Maksymus  /269

Kasperiusz Elianus  /271

Spisek  /276

Charakter przemian  /285

X. Viri Militares  /291

Czasy stabilizacji  /291

Atiusz Suburanus i jego kolega  /292

Tyb. Klaudiusz Liwianus  /303

Koledzy i następcy Liwianusa  /310

Prefekci na monetach  /313

Spadek po Trajanie  /324

Wczesna kariera Marcjusza Turbona  /333

Turbon a urzędowanie Septycjusza Klarusa  /340

Marcjusz Turbon dowódcą gwardii /347

Historia Augusta o prefektach Antoninusa Piusa  /351

Prefekci pretorium i garnizon rzymski  /352

Trzech wojskowych prefektów  /356

Kontynuacja z elementami modyfikacji  /364

XI. Biurokraci i wodzowie  /369

Od pokoju ku wojnie  /369

Biurokrata i wódz  /270

Prefekt z Kolonii  /380

Epistula ad Saepinum  /383

Prefekci Marka Aureliusza  /391

Ignotus pod zwierzchnictwem Awidiusza Kasjusza  /397

Tabula Banasitana  /398

Biurokratyzacja urzędu  /401

XII. Słabość Kommodusa  /405

Drugi Neron  /405

Kandydaci na nowego Burrusa  /406

Prefekci Aureliusza Kleandra  /420

Domniemana prefektura Kleandra  /427

Następcy Kleandra  /433

Emiliusz Letus  /439

Konsekwencje cesarskiej słabości  /443

XIII. Plaucjan  /447

Wojna domowa  /447

Prefekci z czasów wojny domowej  /449

Droga Plaucjana do władzy  /455

Kolegialność urzędu Plaucjana  /462

Plaucjan w oczach Kasjusza Siona  /467

Socer et dominorum  /469

Necessarius dominorum  /474

Afryka, konsulat i pierwsza niełaska  /478

Arcus argentariorum i ludi saeculares  /480

Akwedukty i cegielnie  /482

Sędzia /483

Upadek  /492

Trwały wpływ działalności Plaucjana  /496

XIV. Żołnierze i juryści  /499

Polityka Sewerów po upadku Plaucjana /499

Następcy Plaucjana  /500

Prefekci pretorium a wigilowie  /513

Wiceprefekci pretorium  /515

Prefekci w drodze na tron /516

Protokoły trybunału cesarskiego  /521

Prefekt cesarzem  /522

Militaryzacja urzędu za Makryna  /524

Prefekci Heliogabala  /526

Superprefekci według H.G. Pflauma  /539

Datacja śmierci Ulpiana i jej konsekwencje  /542

Zwodnicze źródła  o Juliuszu Paulusie  /545

Krytyka teorii H.G. Pflauma /547

Okres wpływów Ulpiana  /555

Prawniczy epizod  /561

XV. Kryzys państwa  /563

Przejawy kryzysu  /563

Prefekci Aleksandra Sewera po Ulpianie  /565

Formae prefektów pretorium  /571

Od śmierci Aleksandra Sewera do Gordiana III  /572

Prefekci Gordiana III  /575

Od Filipa Araba do Probusa  /590

Nieznani, niepewni i wątpliwi prefekci  /602

O krok od tronu  /612

XVI. Status prefektów /617

Periodyzacja  /617

Lista prefektów  /618

Powrót do Mowy Mecenasa  /628

Doświadczenie /629

Wyróżnienia i sankcje  /638

Przynależność stanowa  /648

XVII. Zadania i uprawnienia  /659

Obszary działalności prefektów pretorium  /659

Uprawnienia militarne  /666

Uprawnienia policyjno-administracyjne  /670

Uprawnienia polityczne /672

Uprawnienia sądowe  /674

XVIII. Zakończenie /677

Ewolucja urzędu  /677

Wartość teoretycznych modeli  /681

BIBLIOGRAFIA  /683

Czasopisma /683

Wybrane prace zbiorowe  /689

Zbiory źródeł  /690

Źródła literackie  /697

Literatura przedmiotu  /707

SPIS ILUSTRACJI  /753

Tabele  /753

Rysunki i plany  /754

INDEKSY  /757

Indeks osobowy  /757

Indeks nazw geograficznych /773

SUMMARY /777